Excerpt
162 - POLSKA. Firleja, utworzyli w czasie bezkrólewia kon- federacyą zabezpieczającą wolne wyznanie protestantom i wszystkim dyssydentomto jest w religii różniącym się, czyli rożnowiercom. Prymas Uchański, mający do Firleja niechęć, odciągnął od tćj …
Excerpt
KWITNĄCA. 163 z senatorów i posłów wybraną, sejmy co dwa lata zwołuje. / A jeśliby w czóm prze- ciw przywilejom postąpił i prawa przekro- czył, naród znajduje się wolny od wierności i posłuszeństwa. Każdy król obrany, obo- wiązany był na te artykuly …
Excerpt
szlachty zebrała się. "W. czasie elekcyi, Uchański nową jeszcze nięrostropność 'po- pełnił, i bardzo niegodziwego dopuścił się czynu, bo nie ezekając głosów, ogłosił kró- lem Maximiliana cesarza. Jan Zamojski słu- sznie tóćm tknięty zaproponował obrać …
Excerpt
| KWITNĄCA. 165 spolitój, sądownictwo stało się niepodległe; królowi została tylko władza ułaskawiania potępionych. "Tylko prawa miejskiego sądo- wnietwo najwyższe przy królu pozostało, i król zdawał go na kanclerzów. Wkrótce dały się poznać wielkie w …
Excerpt
166 POLSKA łując zaprowadzić między nimi karność, u- rządził ich, pozwolił im obierać sobie hetma- na i w części ich lepićj uzbrojił. "Tatarom, płacony im od Żygmunta jurgielt, postąpił, z obowiązkiem aby spokojnie siedzieli, a do- brze rzeczypospolitćj …
Excerpt
a | KWITNĄCA. 167 (00 0 144. Wojma z Nioskwą. - : Wyruszył tedy sam Stefan Batory, a znim i hetman Zamojski w pole. Naprzód Połock 1579 był odzyskany. Dotąd umieli Polacy zwyciężać w otwartóm polu, ale tracili wa- rowne miejsca, / Batory ich prowadził pod …
Excerpt
168 POLSKA: |. znaleźli szezególićjsze względy u panów katolickich wszystkich krajów i *wyjednali sobie wielkie fundusze, Podobną drogą osie- dli byli w Polsee i pozyskali względy ' Bato-. rego. Okazał się on dla nich niezmiernie ła- skawy, a chcąćw …
Excerpt
KWITNĄCA. niósł tak wysoko, jak nikt z obywatelów w Polsce wyniesiony nie był. Jan Zamojski był kasztelanem krakowskim a przeto naj- pierwszym między świeckimi senatorami; był starostą krakowskim, przez co miał ob-- szórną w Małójpolsce kryminalną …
Excerpt
170 POLSKA wie stał powodem zabójstwa, pod bokiem królewskim wydarzonego, był z kraju wy gnany. - Samuel mniemał, że dostanie od Ba- torego przebaczenie. _ Widząc że Batory o tćm nie myśli, wjechał do kraja i przejćżdżał się po nim, co było praw krajowych …
Excerpt
KWITNĄCA. 174 nie chce, i nikt go skłonić niemógł, aby ko- gokolwiek opinie prześladował: każdemu wolne było jego religii wyżnanie. „Wsze-. lako Batory był bardzo dobrym katolikiem, i pilnował dopełnienia ustaw soboru tryden- ckiego, które duchowieństwo …
Excerpt
zaciężnych: Węgrów. Powiadano że król zamyślał tą grozą wojska, działanie sej- mowe popierać i tak swojich zamiarów do < piąć. Stan szlachecki. był w niemałych nie= spokojnościach; lękano się gwałtownych w - rzeezypospolitćj Polskiój nieznanych kro=' ków. …
Excerpt
KWITNĄCA. 478 'żytności były Atheny, albo Rzym, jakdziś są rzecząpospolitą:Stany zjednoczone Ame- -rykańskie. W tćj prawdziwćj rzeczypo- spolitćj Polskićj, znaczenie polityczne miał jedynie stan szlachecki, reszta narodu i mie- szkańców kraju, mieszczanie …
Excerpt
474 ź ' POLSKA szczali się swawoli. Były pomiędzy nimi €o ich ostrzegali, że z tego wielkie nie- szczęście wyniknie, 'że zgubią rzeczpospo- litę: lecz oni zapamiętale dokazywali. Zu- pełnie tak jak te dzieci, które w zabawie” swe cacka psują. Ostrzegają …
Excerpt
UPADAJĄCA. 175 wotnie obierany. Obićranie to stawało się dla Polski szkodliwe, bo go nieroztropnie użyto. « Alebym krzywdził stan szlachecki, i wybyście mi to za złe poczytały, gdybym wszystkie nieszczęścia ojczyzny, 0 których mówić będę, samemu jedynie …
Excerpt
176 * POLSKA gorzćj. To bylo w przeciągu lat 200, (od roku 1587 do 1795 upływało lat 198.). 1454. Pozory niechaj nie ludzą. 'Niech was w tym qierjodzie nie łudzą zby- tki panów. Nie bierzcie ztąd miary 0 szezę= ścia. kraja: pamiętajcie na nędzę klas bić- …
Excerpt
UPADAJĄCA. 129 widzę że wymagacie po doś abym wam to jasno dał poznać. ; 15%. Zygmunt III. Dom Habsburgski o koronę ubiega się. Od niejakiego czasu dom Habsburgski an- stryacki podniósł się był do niepospolitćj w Europie potęgi. Posiadł on wiele koron. …
Excerpt
naród Polski dó tego domu, gdy w czasie elekcyi, po zgonie Batorego, wynosił sobie na tron Zygmunta Wazę królewicza szwe- ckiego z Jagiellonki: zrodzonego, który wrącał na tron obu narodów miłe przypo- mnienie krwi tak długo świetność rzeczypo- litćj …
Excerpt
UPADKJĄCA. 4% jakie między pańańi Polskimi były, i ża%sze załdłazł stronnictwo sobie przychyłne. Jeżońici de wielkićj wziętości w Polsce i na dworze przychodząc, sprzyjali temu stronnietwi. Miiemano że ż namowy ówcześnego dóma Austryackiego, Kozacy …
Excerpt
słuchający. To go przyprawiło o stratę korony szweckićj, którą był po ojcu odzie- dziczył, a którą mu wydarł stryj jego Ka- ról, książę Sudermanii. To wplątało Pol- skę w wojnę ze Szwecyą w Inflantach, gdzie napróżno Zamojski zwyciężał, nada- remnie Jan …
Excerpt
UPADAJĄCA. 181 swojego, który był jeszcze raz trzeci 1588. w ruskim języku nadany i drukowany, a wkrótce 1614 na Polski język przełożony i wydrukowany. Szlachta Pruska dotąd pra- wem mićjskióm zarówno sądząca się, prze- pisała sobie inną księgę praw 1598, …
Excerpt
Niemców. Polegał na radach Audrzeja Bo- boli i innych jezuitom przychylnych osobach; sam ufał bogobojnym z tego zakonu kapła- nom, swemu spowiednikowi Gołyńskiemu i sławnemu kaznodzieji Skardze; cieszył się gdy widział ich gorliwość w nauczaniu ró- …
Excerpt
UPADAJĄCA. 188 która na tę nową unią przystać niechciała. Po calćj Rusi z tąż dyzunią powstały za= wiehrzenia, gwałty i krwawe kłótnie, które już Zygmunta panowanie zakrwawiły. A z zatargów z protestantami, powstały niesna+ ski i krwawe zdarzenia po …
Excerpt
184 POLSKA wanćj rzeczypospolitćj, Pod Sandomirzem, około 60,000 szlachty podpisało rokosz i ro- koszem związani oczekiwali rozstrzygnienia rzeczy na sejmie. Ale ich naczelnicy, ma- łych zdolności, a niegodnemi pobudkami po- wodowani, zawodzili ich, i w …
Excerpt
UPADAJĄCA. 185 tak z obszórnych włości jak z bogatych starostw od królów im dawanych. Naślado- wali oni Zamojskiego Jana, ale nie we wszystkióm. Zamojski już nie żył, została po nim przez niego zbudowana twierdza Zamość, i uniwersytet w Zamościu założ0- …
Excerpt
486 | POLSKA ' chowywano gościnność i i jaka do biesiado- wania zawsze gotowość była. Sróbra sto- łowe, drogie w ubraniu klejnoty, zamożność domów udowodniały. Rycerskie stroje i rzędy na konie, drogiemi kamieniami i perła- mi sadzone. Wielka liczba …
Excerpt
UPADAJĄCA. 187 rzeczypospolitćj. _ OQwych konnych towa- rzyszów szlacheckiego stanu, młodzież która pod ich herbownemi chorągwiami stawała; owych husgarzy Z węgierska pastrojonych, a czasem zaciągi Niemców, i puszki na wi- waty albo do attaku i boju, a …
Excerpt
188 POLSKA Dymitrów. Marynie koniecznie się carową być chciało. Łupież nęciła szlachtę; Koza- cy zaporożcy pomagali. pó 161. Wojna z Mioskwą. | Przez takie panów przedsięwzięcia, jakie do Mołdawii i Moskwy podejmowali, bez- wątpienia, że się świetnie …
Excerpt
UPADAJĄCA. 189 Żółkiewskiego pod Kluzynem 1610, wydała Szujskich, wpuściła Polaków do stolicy i Władysława syna królewskiego na cara przyjęła. Pomimo tego Zygmunt III, upor- nie szturmował do Smoleńska, i przybyłych do siebie posłów Moskiewskich uwięził, …
Excerpt
żały. Wojska' ód noewoli czasu były nie. płatnej o żółdswój gwałtownie się dopomi- nać poczęły: Opuszezały granice Moskwy i wracając do kraju 1612, potworzyły żwią zki czyli konfederacye, i osiadłszy w Brże- ścia litewskim, weliwowie iw Bydgoszczy, na …
Excerpt
UPADAJĄCA. 191 Niemczech prowadził. Zygmant IIL i mał. żonka jego austryaczka, spodziewali się, że za pomocą cesarza i króla hiszpańskiego od- zyskają koronę Szwecką. Pozwalali tedy cesarzowi werbować w Polsce, posłali w posiłku pułki kozaków Lisowczykami …