Excerpt
130 WOJNA 30LETNIA. 1618— 1648. niemieckich Gustaw Adolf dla uzyskania trzy- dziestoletniego pokoju, chciał oddać wszy- stko co w Inflantach trzymał. Lecz nadbiegł z Hiszpanii Stanisław Makowski, a z nim plenipotenci Gabriel de Roy i baron d'Auchi, z …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 131 cia z Gustawem Adolfem na lat sześć, w Altmarku podpisanego (1629. 26. września), pokoju, do którego przystąpiły, Habsburgi równie jak Dania i Hollandya. Szwedzi w okolicy Elbląga pozostawieni. 48. Ferdynand II. sroży się. Chociaż …
In:
Excerpt
132 WOJNA 30LETNIA. 1618 — 1648. przemienić, a biskupów na kapelanów dwo- ru. — Wymagał Ferdynand II. coraz silnićj dopełnienia reservatum ecclesiasticum; edyk- tem restytucyi (1629. 6. marca) oświadczył, że tylko luteranów cierpieć będzie, a kal- …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 133 apostolstwa jechał do tego dziedzicznego królestwa swego, koronować w Pradze syna Ferdynanda III. (1627. 25. listop.). Poczóm, w publicznych aktach zakazał używać języka _ czeskiego, naznaczył czas nawrócenia się kacerstwu, jeśli chce w …
In:
Excerpt
mwmw 134 WOJNA 30LETNIA. 1618— 1648. Przybył tam dla załatwienia sprawy man- tuańskićj pełnomocnik francuski Boulart de Leon, mając w towarzystwie kapucyna Jó- zefa *). Ojciec kapucyn znalazł posłucha- nie, bo aniołowiby raczćj Ferdynand II. ubli- żył …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 135 dnak 1630, 13. paźdz. zniewolony był Fer- dynand Il. księciu Nevers wydać inwesty- turę na te księstwa. Zaczóćm Francuzi z Sa- baudyi ustąpili). A gdy przyszło do głoso- wania, kapucyn podmówił elektorów, że tą razą Ferdynanda III. …
In:
Excerpt
136 WOJNA 30LETNIA. 1618 — 1648. walde 1631. 13. stycznia) zasiłek 400,000 ta- larów przez Francyą rocznie wypłacanych. Oznajmił że występuje przeciw Habsburgom ratować wolność rzeszy, Wśród zimy zajął Frankfurt nad Odrą. Książęta rzeszy po- częli doń …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSVE. 137 niewiast bez głów, leżących znaleziono ; Kroaty niemowlęta w ogień rzucali, Wal- lony dzidami od piersi matek unosili. Sie- dział, za miastem Tilly, wzywany aby za- ciekłość wstrzymał, za każdy raz do godzi- ny odpowiedź odkładał. Dym …
In:
Excerpt
138 WOJNA 30LETNIA. 1618 — 1648. deburg, to powolnym krokiem dotykało róż- nych okolice po całych Niemczech. — Z rów- nćmi siłami spotkali się przy Breitenfeld (1631. 7. września) blisko Lipska Gustaw Adolf z niezwyciężonym dotąd Tillym, który śpieszył …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. . 39 checki. W Kastylii, w Walencyi i w Majorce, stan szlachecki dopomógł przełamać miasta, które odtąd (od 1521) podupadać poczęły. Zbierają się zrazu (do 1539) w dawnych for- mach kortezy, potóm cząstkowie tylko, stanami - zwoływane. …
In:
Excerpt
z 40 KAROL V. 1516— 1559. - wysoką radę (w Mecheln) ustanowić. Wszę- dzie tu miał Karol stałe podatki, mógł wyje- dnywać czasowe opłat podniesienie. Z ce- sarstwa pomocy mało, ale i stąd pomimo wzrastającćj niejedności religijnćj prowadził książąt przeciw …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 41 tężały. Tak różnego składu i stanu były państwa Karola V. i Franciszka I. 14. Działanie innych mocarstw. Franci- szek I. i Karol V. W cztćrokrotnym zawodzie (1516 — 1546) Franciszka I. i Karola V. wstrząśniona była Europa. Od działania …
In:
Excerpt
42 KAROL V. 1516—1559. Wenecya uczuła swą niemożność i przykre położenie, gdy nawet jćj handel utrudzony podupadłym się znalazł, przez odkrycie dróg do Indyi, przez korsarskie rozboje, przez So- limana Il. i Karola V. różne ustanowienia. Papież naostatek, …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 43 się niekiedy, ale nie ustaje, coraz groźniej- szy, coraz nowe porusza środki. Działa sam przez się, i siły swoje z należytą usilnością natęża, aby w państwach swoich samowol- niejszćj władzy dopiął, aby rzucił postrach na Europę, żeo …
In:
Excerpt
44 KAROL V. 1516—1559. wał się być w trudnćm położeniu, ze- wsząd napadnięty. — Niedostatek pieniędzy, które królowa matka Ludwika z Sabaudyi na swoje potrzeby zabrała, przymusił Fran- cuzów po bitwie (Bicocco 1522 29, kwietnia) ustąpić z Medyolańskiego. …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 45 niu przemyślał. Rozpoczęły się długie uma- wiania, a coraz wyraźnićj pokazywało się, że nie straconego nie było. Francuzi, jak nie- raz, ustąpili z Włoch, stracili armią po więk- szćj części z cudzoziemczych zaciągów zło- żoną, a Francya …
In:
Excerpt
46 DZIEJE NOWSZE nastąpił (13. marca na rzóczce Bidassoa), Franciszek wyskoczył z radości, że jeszcze jest królem; Włosi zadziwili się, że Franci- szek tak biegły w zawieraniu traktatów, my- śleli o wielkich przedsięwzięciach; ministe- ryum Karola V. …
In:
Excerpt
KAROL V. 1516— 1559 47 byli bez serca. Miał do boku swego od We- necyi przydanych dozorców (prowedytorów), zeby nie nadużył swej władzy. Nie narażał się, i działał ostróżnie, i zdala utrzymywał, tam mianowicie, gdzie szło o Medyceuszów. Tymczasem …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZĘ. 48 Doria opuścił Franciszka, wszedł z Karolem V. (20. lipca) w układy, i zapewnił swćj oj- . | 'czyźnie Gienui wolność. Do układów przy- stąpił i Klemens VII. (w Barcellonie 1529. 20. czerwca), zaczóm Ludwika z Sabaudyi i Małgorzata z …
In:
Excerpt
4 KAROL V. 1516— 1559. 49 mu było na różnych punktach mierzyć się z ottomańską potęgą. — Rozerwane Węgry na dwie fakcye, uczuły przewagę Ferdynan- da; król Jan Zapolski szukał przymierza z Solimanem Il. (1528. 27. stycznia) i wal- czyły w Węgrzech …
In:
Excerpt
50 -« DZIEJE NOWSZE. wywołała Franciszka w pole zemsta, za pod- stępne przez Sforzę stracenie potajemnie do Medyolanu wysłanego posła (Merveille). Za- jęliFrancuzi Sabaudyą iPiemont. W tćm (1535 24. paźdz.) umarł Sforza bezdzietni. Wstrzy- muje się …
In:
Excerpt
KAROL V. 1516— 1559, 51 się widzieć, wnet atoli burza morska wyrzu- ciła Karola V. na brzegi i Franciszek przyjął gościnnie (w Aigue morte). Wkrótce po- zwolił mu wolny przez Francyą przejazd (aby Gandawę uśmierzyć). Karol, w Paryżu, obie- cywał książęciu …
In:
Excerpt
52 DZIEJE NOWSZE. 18. Czwarta wojna, w którćj czynni są Henryk VIII. i Soliman II. Pokój w Crćpi. Węgry. Franciszek już traktował, gdy w Medyo- lańskićm urzędnik cesarski posła jego (Rin- eora) w przejeździe zabił. Zdarzenie to zgor- szyło dwory, zaczćm …
In:
Excerpt
KAROL V. 1516— 1559. 53 francuski był rozerwany na stronnictwa: kró- lewska faworyta nie mogła mieć nadzieji, ażeby delfin, gdy królem zostanie, nie zanie- dbał jej: a Franciszek był chory. Stanął tedy (1544. 18. września) pokój w Crćpi (Crespy), Wracają …
In:
Excerpt
54 DZIEJE NOWSZE. tego i wsparł Ferdynanda biskup Martinuzzi, jeden zopiekunów małoletniego Zapolskiego, nie zawsze dobrze od matki Jagiellonki wi- dziany, wielkićj w narodzie wziętości, a większych jeszcze talentów. Tyle Martinuzzi dokazał, że królowa z …
In:
Excerpt
KAROL V. 1516— 1559 55 skićj polityki wpływ podniecał wykręty i wy- biegi, uwodzenia i dopełnione zabójstwa, al- bo stał się pobudką posądzania o nie (o śmierć delfina). Rycerskie cnoty skłaniały do łatwego pojednania, zaufania i szezćrości. Jedneż …
In:
Excerpt
56 DZIEJE NOWSZE. i chwytać nadzwyczajnych środków. Trudnićj było pozyskiwać Karolowi V. dochody, ale na nie rozmaitsze środki. W ogromniejszych i tak różnych posiadłościach , trudniejszy do spożycia, wiódł Hiszpanów i Niemców, cza- sem niepłatnych, …
In:
Excerpt
KAROL V. 1516— 1559. 57 20. Włoska kultura w wieku XVI. Straciły Włochy dawną niepodległość, w poniżeniu swojóm naprawiały te szkody, które świeżo wojny zdziałały, i cały wiek XVI. zbierały owoce rozwinionych zdolności. Je- szcze nikt Włochom zrównać nie …
In:
Excerpt
58 DZIEJE NOWSZE osoby. Ani wolny był od tego całą dowol- nością uzbrojony władzca. Płaszczył się je- mu ten sam sługa, który w zmiennćm uczuciu republikańską niechęcią chętnie go dotknął, i ostre wyrazy znośne dotknionemu były. Nie umieli Włosi odróżniać …
In:
Excerpt
KAROL V. 1516— 1559. 59 Adriani (7 1579), Ammirato (+ 1600), a pó- źnićj Wenecya, w której Paweł Sarpi(j 1623), Benabo (+ 1529), Paruta (7 1598). Lecz w tłu- mie nie brakło piór podłych i przedajnych (Paolo Giovio (; 1552). Wydarzenia krajów innych także …
In: