Excerpt
"ŻYWOT | JĘDRZEJA WORACZEWSKIEGO przez KAROLA LIBELTA OZ | zdanie | JOACHIMA LELEWELA | DZIEJACH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ | JĘDRZEJA MORACZEWSKIEGO. POZSRZEM 7» naw ć Nazza Msi EE ZAWACWKOTLDO W PYT miki, ©BZADH BIBLJOTEKA (PNIWERSYTEEKA W WILNIE POZNAŃ. …
Excerpt
ZYWOT JĘDRZEJA MORACZEWSZIEGO wyjęty z przedmowy KAROLA LIBELTA do DZIEJÓW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. TOMU IX i zdanie JOACHIMA LELEWELA o tych dziejach. l. doprowadził ś. p. JĘDRZEJ MORACZEWSKI, jako chciał i gorąco pragnął, dziejów narodu polskiego aż …
Excerpt
4 się z przeszłości przelała, a jakie zarody i choroby złego, które naród o taką niemoc polityczną przy- prawiły. Szło mu innómi słowy o nabycie dziejo- wego przekonania, które pragnął narodowi zosta- wić; ażali upadek Polski nastąpił w skutek takiego …
Excerpt
5 sposób zapatrywania się na dzieje Polski zupełnie nowy i oryginalny, rzut oka na wypadki pewny i Jasny, nadewszystko ogarnienie calości dziejów na= rodowych w jeden obraz wydatny, w jeden żywot pełny, rozwijający się przed naszemi oczyma we wszystkich …
Excerpt
6 dojść rzetelnćj prawdy i rzeczywiste przedstawić obli- cze dziejów narodowych. Byłby wypełnił to zada- nie jak należy ś. p. Moraczewski, sądząc po doko- nanćj już pracy, przez większą połowę siedmnastego wieku. Przystąpił on do pisania dziejów już w …
Excerpt
Po dwuletnim blisko pobycie na wsi wśród ro- dziny, udał się Jędrzćj Moraczewski do Warszawy, gdzie chodził na wydział prawa który w ten czas przez wykłady Hubego i Maciejowskiego miał wzię- tość i rozgłos. Osiągnąwszy w tym wydziale sto- pień magistra w …
Excerpt
8 pozawięzywał stosunki z literatami znakomitszymi i z redaktorami gazet liberalnych; otworzył im źró- dła, z których mogli czerpać prawdziwe i rychłe wiadomości, tyczące się sprawy polskićj; sam ich objaśniał w kwestyach Polski i w kwestyach bieżą- cćj …
Excerpt
otych zn pndwh R H Ż h niy 9 kie oddziały i rezerwy w południowych wojewódz- twach konsystujące. Celni strzelcy Grotusa, a z nimi Moraczewski, brali udział we wszystkich ważniejszych bitwach i utarczkach z nieprzyjacielem. Odznaczyli się miano- wicie pod …
Excerpt
10 wy i przeniewierstwo zasadom, upadek na umyśle i na majątku, rozstrój zdań i opinii, prześladowanie i tułactwo — oto zwykłe następstwa przemocą po- konanych politycznych wstrząśnień. Trzeba mocnej duszy i mocnego charakteru, by w tym czasie po- …
Excerpt
11 wychodztwa polskiego, i skwapliwie chwytał je kraj, a mianowicie Księstwo. Jak wszędzie, tak i u nas, zaczęły się oddzielać stronnictwa wstecznych i postępowych, demokratów i arystokratów, zwolenników rzeczypospolitćj i mo- narchii. Powstawały pisma …
Excerpt
12 przyjmą, jeżeli są z czasu i na czasie, albo wnet upadną, jeżeli z potrzeby czasowćj nie wypłynęły. Ale właśnie to naturalne i obserwacyjne stano- wisko odstręczało mu umysły gorętszego tempera- mentu, wpływ tóż Moraczewskiego dopiero wtenczas osłabł, …
Excerpt
Ś 15 telnie, towarzystwa agronomiczne, kasynowe, arche- ologiczne. "Te ostatnie mianowicie, mające na celu zebranie i uporządkowanie w jedność starożytności i wykopalisk wielkopolskich, zapowiadały znakomitą dla dziejoznawstwa korzyść. Nikt dotąd w …
Excerpt
14 kcyą assesora Rabskiego w pół arkuszach bibuło- wych dwa razy na tydzień wychodziła. Późnićj pro- fessor Królikowski zdobył się na wydawanie małego miesięcznika „Mrówki Poznańskićj,* podtrzymywanćj prawie przymusową prenumeratą uczniów Lyceum …
Excerpt
15 wsze wychodzić zaczęły w Lesznie. W roku 1838 powstał Tygodnk literacki w Poznaniu, mający naj- więcój powodzenia i będący wielkiego na opinią wpływu. Wydział dziejowych artykułów Moraczew- ski w nim obrabiał. Niemnićj wspomagał piórem swojćm „Dziennik …
Excerpt
16 wnym węzłem przemysłu polskiego, budziło się ży- cie i ochota do podniesienia handlu i przemysłu wśród ludności polskićj. W tym samym czasie po- wstało Towarzystwo naukowćj pomocy, mające na celu wydobywać z massy ludu zdolności naukowe i przemysłowe. …
Excerpt
17 każdego, jego poczciwość, rzetelność i prawość. Nie było żadnego, zebrania ku wspólnym obradom, do któregoby Moraczewskiego nie zaproszono. Wybrany zaufaniem współobywateli na repre- zentanta gminy miasta Poznania, wstąpił do rady * miejskićj w czasie, …
Excerpt
18 i matematyczne, a Moraczewski w dziejach polskich je objaśniał. Wspomniony codopiero rok 1848 nadał od razu Europie inną postać rzeczy. Dziś patrząc na owe wypadki tak nagle, niespodzianie i tak szybko wzno- szące się i upadające, można je porównać …
Excerpt
ę 19 prezentantów innćj narodowości nie przypuszczać, z komitetem niemieckim się nie łączyć, i w ogóle interes polski. od interesu niemieckiego wyosobnić. A kiedy komitet stanowił uchwałę rozpuszczenia obozów polskich dozwolonych i zagwarantowanych …
Excerpt
20 podać narodowi obraz jego upłynionego żywota, ażeby się w nim przeglądał ku nauce i utwierdze- niu w wierze, nadziei i miłości. "To nas naprowadza rzucić jeszcze okiem na pi- sarski zawód autora. Rychle, bo'już w roku 1821 i 1822, kiedy jeszcze „Mrówka …
Excerpt
21 an Heinrich. Wuttke,* w którćj zbija zwycięzko nik- czemne zarzuty tego professora historyi przy uni- wersytecie lipskim przeciw Polakom i Polsce, wyty- kając mu gruntownie grubą niewiadomość rzeczy polskich. Do ulotnych pism Jforaczewskiego policzyć …
Excerpt
iłu tear 22 rozmiar i wedle własnego rozpatrzenia się w źró- - dłach. Długo się ku temu sposobił; gromadził ma- teryały, zaopatrywał swój księgozbiór w dzieła naj- rzadsze; wartował pilnie współczesnych pisarzy ka- żdego. wieku i każdego panowania, tak …
Excerpt
EE e nacz ZE PRZE 23 a Jędrzćj Moraczewski wyłożył w zimowóm półroczu historyę ludów sławiańskich i historyę polską aż do XVgo wieku. „Kto ma jeszcze w żywćj pamięci te dobre czasy poznańskie — powiada malownie autor Wspomnienia pośmiertnego — przypomni …
Excerpt
24 dziejowym, ale tylko wstępem do dziejowego — bo choć jest zamiłowanie prawdy, nie ma jeszcze od- krytych źródeł i materyałów — to jednak uważał za powinność, aby każdy wiek rozważał przeszłość i z nićj dopatrywał przyszłości; a co do dziejów oj- …
Excerpt
25 przeciąć samowolność w rozprawianiu o rzeczy świę- tój, to jest dziejach naszych. Czas gromić tych, co każą kochać” ojczyznę, a jćj przeszłość potępiają. Kto w ewangelii sameby tylko widział błędy, tenby dziwnym zaiste był chrześcianinem; i kto w dzie- …
Excerpt
26 chwili rozpocząć; ja jutro wyjeżdżam, poprawkę zaś nikt inny jak ja sam czytać będę, która mi na prze- znaczone miejsce przesyłaną być winna.* To było ostatnie rozporządzenie naszego dziejo- pisa. Nazajutrz wybrał się rzeczywiście w podróż, ale w …
Excerpt
27 przy opowiadaniu i w towarzyskićm pożyciu osiadał na nićj śmiech: wdzięczny, mimowolny skutek wyż- 'szości ducha, co z lekkim dowcipem i humorem, „a niekiedy z rozśmieszającą satyrą na rzeczy i na ludzi poglądał. W rozprawach poważnych powa- żniało …
Excerpt
28 czasów, tak jak zasady jego były republikanekie. Obowiązki obywatelskie i sprawa publiczna stały przedewszystkićm; wszystko inne musiało im ustę- pować. Najmilszćm dlań wytchnieniem po pracy, było przechadzać się, jak po forum romanum, lub zasieść …
Excerpt
29 ściach sobie równy. Była to cnota polska stoiczna, jakich mało, nad którą żadna utylitarność, żaden interes materyalny nie przemógł. Nie ustąpił nic z praw i z godności narodowćj, dla jakichbądź wi- doków, łask lub korzyści. Stał przy tój zasadzie …