Excerpt
166 POLSKA sprawa przed sejmem, i Krzysztof Zborowski na utratę Życia skazany, za granicę się usunął. 148. Zamiary odmienienia rzeczy- pospolilćj. Powtarzał Batory, że sumnienie do same- go pana Boga należy i nad sumnieniami pano- wać nie chce i nikt go …
Excerpt
W A f KWITNĄCA. 167 przez to lepszy w kraju porządek zaprowadzić. I to wszystko miało się rozpocząć na bliskim sejmie, na którym wojna z Moskwą i podatki uchwalone być miały. Pod Warszawą, gdzie się miał sejm agitować. Batory ściągał woj- ska i swoich …
Excerpt
168 POLSKA na że Polska i Litwa były, nie monarchią, jak inne w Kuropie królestwa, ale zupełną rzeczą- pospolitą, w którćj stan szlachecki władal. Tak była Wenecia albo Hollandia, jak w staroży- tności były Atheny, albo Rzym, jak dziś są rzecząpospolitą …
Excerpt
UPADAJĄCA. 169 w kilka miesiącach bezkrólewia popsuli. Ale i w ciągu panowań królów swoich, dopuszczali się swawoli. Byli pomiędzy nimi co ich ostrze- gali że z tego wielkie nieszczęście wyniknie, że zgubią rzeczpospolitę: lecz oni zapamiętaie dokazywali. …
Excerpt
170 POLSKA to jeszcze w innych, dożywotni dożowie. W rze- szy niemieckićj obierany był dożywotni cesarz. Polska była też rzecząpospolitą, w którćj krół monarcha, był dożywotnie obierany. Obićranie to stawało się dla Polski szkodliwe, bo go nie- rostropnie …
Excerpt
Ji (ij (W UPADAJĄCA. 171 pospolitę pognębili. To wszystko działo się nie odrazu, powoli. coraz było gorzćj. To było w przeciągu lat 200, (od roku 1587 do 1798 upływało lat 198). 151. Pozory niechaj nie ludzą. Niech was w tym periodzie, nie ludzą zby- tki …
Excerpt
172 POLSKA Wasze serce nie może być na to obojętne, a widzę że wymagacie po mnie, abym wam to jasno dał poznać. 152. Zygmunt III. Dom Habsburgski o koronę ubiega się. ski au Od niejakiego czasu dom Habsbur striacki podniósł się był do niepospolitćj w Eu- …
Excerpt
mi UPADAJĄCA. 173 puje. Już był zniechęcony naród Polski do te- go domu, gdy w czasie elekcji, po zgonie Ba- torego wynosił sobie na tron Zygmunta Wazę królewicza szwćckiego z jagiellonki zrodzo- nego, który wracał na tron obu narodów miłe przypmnienie …
Excerpt
174 POLSKA kie między panami polskiemi były, i zawsze znalazł stronnictwo sobie przychylne. Jezuici do wielkićj wziętości w Polszcze i na dwerze przychodzące, sprzyjali temu stronictwu. Mnie- mano że z namowy owczesnego domu Austrja- ckiego, Kozacy …
Excerpt
[dl (W UPADAJĄCA. 175 szweckićj, którą był po ojca odziedziczył, a którą mu wydarł stryj jego Karól, książe Su- dermanji. "To wpłątało Polskę w wojnę ze Szwecją w Inflantach, gdzie napróżno Zamoj- ski zwyciężał, nadaremnie Jan Karol Chodkie- wicz walne …
Excerpt
żę a R SA Wa RE 176 POLSKA języku nadany i drakowany, a wkrótce 1614 na polski język przełożony i wydrukowany. Szlachta Pruska dotąd prawem miejskim zaró- wno sądząca się, przepisała sobie inną księgę praw 1598, tak nazwaną korrekturę Pruską. Polska …
Excerpt
e UPADAJĄCA. 177 osobach; sam ufnl bogobojnym z tego zakonu kapłanom, swemu spowiednikowi Gołyńskiemu i slawnemu kaznodzieji Skardze: cieszył się gdy widział ich gorliwość w nauczaniu różno- wierców, tak heretyków jak schizmatików: i tem, ze dokładali …
Excerpt
178 POLSKA gwałtyi krwawe kłótnie, które już Zygmunta pa- nowanie zakrwawiły. A z zatargów z protestan- tami, powstawały niesnaski i krwawe zdarze- nia po miastach Polski i Litwy. Tak się dzi- wnie po wszystkich kątach rzeczypospolitćj rozkrzewily …
Excerpt
UPADAJĄCA. 179 gnienia rzeczy na sejmie. Ale ich naczelnicy, małych zdolności, a niegodnemi pobudkami po- wodowani, zawodzili ich, i w coraz gorsze wio- dąc kroki, ogłosili 1607 bezkrólewie i do boju wyprowadzili. Pod Gazowem blisko Radomia przypadek …
Excerpt
180 POLSKA zbudowania twierdza Zamość, i uniwersytet w Zamościu założony i ordinacja imienia Za- mojskiego, która powinna była opatrywać u- trzymanie uniwersytetu i obrone twierdzy Za- mościa. Byli niektórzy panowie co ordynacje tworzyli, ale nie w tym …
Excerpt
| UPADAJĄCA. 181 zdów poszóstnych karet i koczów i koni powo- dowych, i wozów ładownych, ciągnęła ze dwo- rem pańskim, gdzie się pan ruszył. Z, najwięk- szym przepychem występowano przy zawiera- niu ślubów małżeńskich, a więcćj jeszcze przy podejmowanych …
Excerpt
182 POLSKA dworu. czeladzi, stajennych, i ciurów obozo- wych. 7 takimi siłami Zamojski własnym ko- sztem w obronie ojczyzny wyprawy czynił. a jego przykład, pobudzał wielu do naśladowania. Skorzy byli do prywatnych przedsięwzięć par nowie. Wołoszczyzna i …
Excerpt
bo nk il, cp jolie try ksi al je UPADAJĄCA. 183 kazala, że male garstki rycerstwa, wielkich rzeczy dokazywały i ojczyzna czasem uslużo- ną była: ale te ustronne i dorywcze wyprawy rozerwały narodowe siły. Hetmani rzeczypo- spolitćj przez to nie mogli mieć …
Excerpt
184 POLSKA woli. Przeto działal przeciw synowi swemu już za cara uznanemu i przeciw tym Polakom którzy nie przestawali falszywych popierać Dimitrów. Skutek z tego był, że lubo Smo- leńsk był zdobyty: Moskwa jednak wyniosła na tron carski dom Romanów, a …
Excerpt
= „m UPADAJĄCA. 185 wielką dla rzeczypospolitćj uciąźliwością, o- płaconą niebyła. Ale nim to nastąpiło, wsi i miasta swawolą żolnierstwa niszczone i wiel- kie łupieże popełnione były. Ta klęska kraju, ponawiała się razy kilka. Ale chociażby i ża- dnych …
Excerpt
186 POLSKA 163. Wojna s Turcją i Szwecją. Lissowczyki wielką przysługę uczynili ce- zarzowi w Siedmiogrodzie, w Węgrzech, w Niemczech i w Czechach, i sławę śmiałości i dzielności swojćj, szeroko rospostarli. Ale Tur- eja wespół z różnowiercami, z cesarzem …
Excerpt
UPADAJĄCA. 187 te niezmiernie kosztowne były i nieszezerze działając, raczćj zdradzały Polaków, niż jim przydatne się stały. Ńtrapiony Zygmunt Ii. przyjął czasowy 1629 pokój, którym Inflanty i częsć Prus w ręku Szwedów zostały. 7 te- go wszystkiego, …
Excerpt
188 POLSKA a starostowie z panami mając żydów w pomoc w podaństwo zamieniają i do pańszczyzny, do którćj nie byli obowiązani przymuszają. Sta- wali owszem ze swymi przywilejami wolności i domagali się praw obywatelstwa. Nie raz jaż okazywali z tych …
Excerpt
UPADAJĄCA. 189 o ustanowieniu orderu niepokalanego poczęcia panny Marji, o wojnie z Turcją, a polegając na Hieronymie Radziejowskim i kanclerzu wiel- kim koronnym Jerzym QOssolińskim, nzbrajał Kozakow. Rozchodziła się pogłoska że krół zamierza przez …
Excerpt
190 POLSKA rzeszy niemieckiej i były przykłady że książęta cudzoziemscy o indygenaty czyli polskie szla- chectwo starali się, jako zaszczyt nie maly, a trudny do pozyskania, bo tylko na sejmie szla- chectwo: nie szlachcie przez nobilitacją, a cu- …
Excerpt
ich UPADAJĄCA. 191 ry był strasznym i okrutnym dła kozaków nie- przyjacielem, pobity, pokrzepił się i pod Piław- cami doczekał się lepszćj pory. Stojący 0- bozem pod Pitawcami Polacy, prowadzeni przez niezdolnych, a przytem niezgodnych wodzów, bez bitwy …
Excerpt
t92 POLSKA na. Fo nie że ogień wiele wsi i miasteczek drewnianych pochłonął; i to jeszcze mała rzecz, że z obu stron wiele ludzi poginęło i wiele w pień wyciętych bywało, i okrucieństwa popeł- niane były, które ludzkie serce słusznie obu- rzają, gdy …
Excerpt
UPADAJĄCA. 193 ryń, że tam ani jezuitów ani żydów niebędzie, że dla dyzunitów będą w senacie wskazane miejsca, a regestrowych pod bronią kozaków będzie 40,000. Lecz gdy 1651, Chmielnicki pobity został, przyjął inny pod Białącerkwią układ, zapewniający …
Excerpt
194 POLSKA kazał, poddał się Moskwie. A tak rozpoczęła się wojna Moskiewska, a to w tymże czasie co Szwecka. 169. Radziejowski. Król Jan Kazimirz, chciał Hie onyma Ra- dziejowskiego rozwieść z żoną Elżbietą ze Słażków Kazanowską a drugim malżeństwem …
Excerpt
na UPADAJĄCA. 195 staw król Szwecki, był skory do rozpoczęcia wojny. Ale Radziejowski, towarzysząc Szwe- dom, wiódł niebacznie cudzoziemców na kark ojczyźnie. Prawy syn ojczyzny swojćj, nie u- czyniłby tego, chóćby najcięższe w nićj krzyw- dy poniosł. …