Excerpt
78 KAROL V. 1516— 1559, "Tymczasem zaszedł „zgon Maryi angielskićj, stracone nadzieje, ażeby jój siostra Elzbieta stała się Filipa II. małżonką, przyśpieszyły układy i traktat zawarty w Cateau Cambraisis (1559. 2. kwietnia). Z Anglią także: Calais na lat …
In:
Excerpt
r HEH. Wojny domowe; Elżbieta i reformo- wani przeciw Filipowi IL., inkwizycyi ii ci- chemu jezuitów działaniu; kacerze są bun- townicy, Niderlandy powstają, 1559—1618, lat 60. 28. Dolegliwy stan pojątrzonego chrze- ściaństwa. Sobór trydencki kończył swe …
In:
Excerpt
„ 80 FILIP II. 1559 — 1618. do Anglii i Szkocyi, gdzie główną rolę grała reforma, kalwinizm.— Spierano się o karność, obrządki, obyczaj, o hierarchią, o sakramenta. Ci co się pomykali dalej, albo odrzucali, albo wykładali dogmata trójcy, lub je wolnćj …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 81 Dał mu początek (1534) Hiszpan Ignacy Lo- jola. Rzym się wzdragał, nim zatwierdził jego byt (1540). Spotykało wiele rozmaitego oporu. QCzulsze umysły wczesno wytykały jego zdrożności i szkodliwe następstwa. Wzięło jednak wzrost nagły i …
In:
Excerpt
82 FILIP II. 1559— 1618. nikanów kierowane) i trybunały religijne: dręcząc ciało i sumienie, wiodły na stosy lub pod topór. Katolicy przeświadczeni, że nić- ma zbawienia tylko w ich wyznaniu, paląc na stosach, zapamiętale w piekło wtrącali te du- sze, …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 83 d'Amboise 1563. 16. marca; traktat w Long- jumeau 1568. 23. marca; pokój w Saint Ger- main en Laye 1570. 8. sierpnia). Bez ufności kalwiniści szukali wsparcia w Niem- czech, w Anglii; Elżbieta coraz otwarcićj do- starczała im środków do …
In:
Excerpt
84 FILIP IL. 1559— 1618. czerwca) czyniąc pewność, że na Henryku IM. dom Walezów wygaśnie, otwierał dzie- dzictwo Burbonowi Henrykowi królowi Na- warry , hugonotów naczelnikowi, Zawzięła się na nowo liga. Fakcya szesnastu ogłosiła edykt Nemours (1585. 5. …
In:
Excerpt
* DZIEJE NOWSZE. 85 Elżbieta z więzienia niejako do najwyższej dostojności wyniesiona, z wątpliwćj prawości urodzenia swego, tron dziedziczny prawnie obejmująca, w przeciwnościach, jakich w młodocianych latach doznała, umysł swój (filologiczną) nauką …
In:
Excerpt
86 FILIP II. 1559 — 1618. zrażał się przeciwnością. Chwytał się wszel- kich środków, i krzywych i okrutnych i po- dłych, jakie w jego mocy były, aby swego dopiąć. Nie obliczał resursów, które mogły być wyczerpnięte: tylko umysł jego wypo- czynku i dusza …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 87 31. Batawska rzeczpospolita Stanów zje- dnoczonych hollenderskich powstaje. Po niejakim pobycie w dziedzicznych Ni- derlandach przeniósł się Filip do dziedzicznćj Hiszpanii, skąd się więcćj nie wychylił. Po- byt jego zostawił gorzką …
In:
Excerpt
88 FILIP II. 1559— 1618. wca). Przerażenie rozpędzało chmury w tu- łactwo, mianowicie do Anglii. Każdy życie unosił nieprzewidując co dalćj pocznie. Wil- helm Nassau książę Oranii, pojął położenie, w tułactwo wlewał myśl spójni. menażując swe położenie, …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. 181 stronnictwo ochłonęło wszystkich, ośle Anglią przez lat kilka (1425 — 1485) stra- sznym niepokojem, kilkadziesiąt osób z familii królewskićj wyginęło, połowa familij szla- checkich znikła, lud prosty uzbrojony, jedy- ny …
In:
Excerpt
188 "FRANCYA I ANGLIA. pełnie zniesione (Brótagne przez dziedzictwo, prócz Bćarne, Foix, Bourbonnais). Miejsce dawnych. nowo stanowieni parowie zastępo- wali, parlament w prowineyonalne podziela- ny (1443. 1462. 1477), wojsko i podatki po- mnożone. Za …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. - 189 kowy stan Niemiec wpływał, najmnićj na Norwegią. Od czasu potęgi Kanuta W. wróciła na tron norwegski familia Haralda Harfagra:' w Danii, a wnet i w Szwecji, nowe tron po- obejmowały. 1.) W Danii Estrytsenów ród, po stu- …
In:
Excerpt
190 - SKANDYNAWIA. rzekał (1283), nieprzekonanych nie karać, nawet na stan miejski opłat nie wkładać, i praw pilnować: w sporach z poddanymi, wyrokom parlamentu, przy którym najwyż- szy sąd, ulegać. Król na tron wstępujący (Krzysztof IL.) przyrzekał, nie …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. 191 hansą, Kastylią, Tunisem) podniosły więcej jeszcze handel, miasta wzrastały. Na sejmie w Bergen, duchowieństwo odpuściło z wła- dzy obierania króla i dziedzictwo zaręczone (1223). Dalćj spisywane prawa. objaśniały ścieśnioną …
In:
Excerpt
192 SKANDYNAWIA. familia Folka na dworze jarlostwo i rządy królestwa dziedzicznie piastująca, wdarła się na tron. Odtąd (1250), wśród roztórków nio- sących królom śmierć, i tym którzy się z tro-- nem ścierali, podnosi się sama arystokracya, chociaż …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. 193 55. Skandynawia czasu unii kalmarskićj do 1524. © Gaśli naprzód Harfagrowie.,, i Folkungi połączyli Szwecyą z Norwegią i Islandyą (1319). Tymczasem 'ostatni z Estrytsenów, Waldemar IIL., podźwignął od lat kilkunastu rozsypaną …
In:
Excerpt
194 SKANDYNAWIA. baltyckiego otaczające ziemie jedno państwo skandynawskie składać miały: pokój mię- dzy nićmi, a wspólna obrona przeciw łotrom morskim (witalianom), przeciw krzyżakom i potężnćj hansie. Hansa, na którćj czele stała Lubeka, handlową …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. 195 otrzymała. (Dokonało się to ostatecznie za Fryderyka 1.) —W Szwecyi duchowni i część możnych świeckich stała przy skandynaw- skim królu opodal w Danii przesiadującym; inna część, mająca na czele Sturów, którzy administracyą …
In:
Excerpt
196 SKANDYNAWIA. mianom, dziwnie łatwo ugięła się pod duń. skie panowanie. Zarządzali nią z Danii nasy- łani urzędnicy, i po rozwiązaniu unii kalmar- skiej, Norwegia z Danią na dalsze wieki połączoną zostaje. i STUROWIE. _ Teodor. Karol. Karol Kanut ż. …
In:
Excerpt
U DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. . 197 porządki zachodnie do swego państwa za- stósował. I żadne podówczas królestwo tyle przepisów na piśmie nie uzyskiwało co wę- gierskie. Były we Węgrzech liczne narody: dawni Rzymianie, Włosi, Słowianie, Niemcy, Kumany, …
In:
Excerpt
Sa. WĘGRY. Że dzicz była jeszcze wielka, a każde zamie- szanie sprzyjało do czynniejszego wpływu możnych na władzę w państwie, a razem uła- twiało bogatszym wydzieranie się od bez- pośrednićj koronie zawisłości. Zamieszania te wynikały z wojen o …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. 199 opłaty ich oznaczone (1234). Nie skończyło się jednak tą razą na zaburzeniu w narodzie. Straszne Mogołów najazdy, dzikość Kuma- nów w królestwie siedzących, „rapiły i i wy- ludniały Węgry (1240. 1285). - Świóżymi osa- dnikami z …
In:
Excerpt
200 WĘGRY. ków, urządzał sejmy narodowe, złożone z magnatów, to jest duchownych i baronów (urzędników, posiadaczy), i reprezentantów narodu, to jest z posłów szlachty i miast. Było w Węgrzech narodów wiele: Słowacy, osadnicy Kumani i Niemcy, panujący Ma- …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. 201 wstanie ludu dało (1512) powód do uchwały (absolutum jus) oznaczającćj, że wieśniacy są poddaństwem niewolnóm (1514 księga praw spisana, opus tripartitum). Uchwała w r.-1547 uchylona; w r. 1556 łagodnićj skrćślona. 57%. Polska: …
In:
Excerpt
202 POLSKA. ną została rada czyli senat przy boku monar- chy, bez którego nie przedsiębrać nie może. — Tak możnowładztwo stanęło w swćj po- rze, i następnie półtora wieku prawie (1181— 1320), wrzało coraz większym nieładem. — Książęta szląscy, …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. 203 ugody i przysięgi mnożyły się, a tymczasem straszne zagony tatarskie (1240. 1260. 1287.), litewskie, ustawnie ponawiane, wyludniały rozerwaną Lechią. Spokojność była od Wę- gier, ale królestwa i księstwa ruskie (Lublin …
In:
Excerpt
204 HA POLSKA. narodowość, a wzmagające się klęski wznie- cały już uczucia życzące powrócenia do ca- ości i porządku. Pomarło tymczasem wielu książąt; prócz małych szląskich i drobnych kujawskich byli: mazowiecki, wielkopolski i sieradzki, obszćrne …
In:
Excerpt
DZIEJE WIEKÓW ŚREDNICH. - 205 i niemczejącą arystokracyą, Czechom się pod- dali, a za ich przykładem mazowieccy. W ści- sku największym królestwo z dawnćj roz- ciągłości do połowy uszczuplone. Wszakże wśród takich klęsk nadszedł czas przesilenia (1320 — …
In: