Excerpt
118 POLSKA. MOSKWA. 1492— 1618. rozerwaniu coraz silniejsze znajduje stanowi- sko; niekatolickiego wyznania obywatele od sprawy publicznój usuwani, w nich prote- stanci ościenni szukają przyjaciół; intrygi cu- dzoziemcze swym toczą się trybem, z rzeczypo- …
In:
Excerpt
0. Wojna trzydziestoletnia; Hollandya i Szwe- cya do najwyższćj świetności przychodzą 1618 — 1660. 41. Wojny rozległość, w nićj zaród zniszczenia. W latach 1618, 1619, zdawał się nastawać w Europie zupełny pokój: ani w Hiszpanii, ani w Polsce odnawiać …
In:
Excerpt
120 WOJNA 30LETNIA. 1618 — 1648. trzydzieści lat do gruntu trawiąc średzinę Eu- ropy, dojem okrążył całą kulę ziemską; a (1648) uciszony w głównćm środkowóm ogni- sku, dwanaście lat jeszcze potóm pogorzeli- ska żywił postronnie, nim ostatecznie (1660) …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 121 cy szczególnićj przez lat trzydzieści były po- lem podobnych obrotów: a następnie przez lat dwanaście Polska. 1L Wojna czesko-palatyńska. 1618 —1625. 42. Wybuch czeski. 1618, 1619. Stary cesarz Macićj był królem Czech i Węgier, a po nim …
In:
Excerpt
12 WOJNA 30LETNIA. 1618— 1648. za nielegalny uważa, przez rejencyą udzie- lona, oburzyła Czechów: źle widzianych a ostro przemawiających z rejencyi, Martynica, Slawatę i sekretarza Fabrycyusza za okno wyświecili (23. maja); arcybiskupa, opata i dwu …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. i 123 stradał ich koronę, gdy potargał z nimi pakta, obierają na króla elektora-palatyna, kalwina Fryderyka V. (27. sierpnia). Za tym przy- kładem idąc Węgrzy, z nimi sprzymierzeni, wynieśli (1620) na tron księcia siedmiogrodz- kiego …
In:
Excerpt
124 WOJNA 30LETNIA. 1618— 1648. Na Białćj górze walne otrzymały zwycię- "stwo (1620. 8. lutego): Fryderyk V. uszedł z Czech na tułaczkę, do dziedzictw swoich trafić nie mógł. Złamanym amnestya przy- rzeczona; lecz zwycięscy na tćm nie było do- 'syć. …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 125 wymagał więcćj. Mówiono Filipowi IIL., że dziedzictwo straci, jeśli pokrewnego za- niedba. Dla zachowania zjednanego wspól- nictwa w działaniu, Ferdynand II. bardzo się powodował nadoldaradą madrycką. Do Zyg- munta III. jechał …
In:
Excerpt
126 WOJNA 30LETNIA. 1618— 1648. dząc oporu, wynagradza Sasa zastawą Luzacyi, Bawara zastawą i dostojnictwem elektora; własnym wyrokiem palatyna i kilku innych książąt na banicyą skazuje: wyexekwowa- nie i zajęcie ich księstw poleca Hiszpanom i Bawaryi. …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 127 bez litości niszczy palatynat; Mansfelda z ostatnićj jego pozycyi z Ostfryzyi wyparł. Mansfeld swe bandy rozpuścił, aby wnet no- we zaciągnął. — Tymczasem wyszedł dwu- nastoletni rozejm i wojna Hiszpanii z Hollan- dyą zawrzała: ciągnął …
In:
Excerpt
128 WOJNA 30LETNIA. 1618— 1648. runki (1622. 26. stycznia), dopóty docho- wane, dopóki nowe siły nie wzrosły w Niemczech. 2. Wojna duńsko-saska. 16251630. 46. Waldstein występuje. Przeciw Tillemu stanęło związkowych i duńskich 60,000 „wzmocnionych nieco …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 129 w Zadarze (Zara), po siedmioletnim boju umiera (1626). A kiedy Tilly Szleswik i Jut- landyą obsadza, Waldstein, książę fryd- landzki, całe pobrzeże baltyckiego morza aż do granie polskich ogarnąwszy, stojąc na czele 100,000 wojska, …
In:
Excerpt
130 WOJNA 30LETNIA. 1618— 1648. niemieckich Gustaw Adolf dla uzyskania trzy- dziestoletniego pokoju, chciał oddać wszy- stko co w Inflantach trzymał. Lecz nadbiegł z Hiszpanii Stanisław Makowski, a z nim plenipotenci Gabriel de Roy i baron d'Auchi, z …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 131 cia z Gustawem Adolfem na lat sześć, w Altmarku podpisanego (1629. 26. września), pokoju, do którego przystąpiły, Habsburgi równie jak Dania i Hollandya. Szwedzi w okolicy Elbląga pozostawieni. 48. Ferdynand II. sroży się. Chociaż …
In:
Excerpt
132 WOJNA 30LETNIA. 1618 — 1648. przemienić, a biskupów na kapelanów dwo- ru. — Wymagał Ferdynand II. coraz silnićj dopełnienia reservatum ecclesiasticum; edyk- tem restytucyi (1629. 6. marca) oświadczył, że tylko luteranów cierpieć będzie, a kal- …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 133 apostolstwa jechał do tego dziedzicznego królestwa swego, koronować w Pradze syna Ferdynanda III. (1627. 25. listop.). Poczóm, w publicznych aktach zakazał używać języka _ czeskiego, naznaczył czas nawrócenia się kacerstwu, jeśli chce w …
In:
Excerpt
mwmw 134 WOJNA 30LETNIA. 1618— 1648. Przybył tam dla załatwienia sprawy man- tuańskićj pełnomocnik francuski Boulart de Leon, mając w towarzystwie kapucyna Jó- zefa *). Ojciec kapucyn znalazł posłucha- nie, bo aniołowiby raczćj Ferdynand II. ubli- żył …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 135 dnak 1630, 13. paźdz. zniewolony był Fer- dynand Il. księciu Nevers wydać inwesty- turę na te księstwa. Zaczóćm Francuzi z Sa- baudyi ustąpili). A gdy przyszło do głoso- wania, kapucyn podmówił elektorów, że tą razą Ferdynanda III. …
In:
Excerpt
136 WOJNA 30LETNIA. 1618 — 1648. walde 1631. 13. stycznia) zasiłek 400,000 ta- larów przez Francyą rocznie wypłacanych. Oznajmił że występuje przeciw Habsburgom ratować wolność rzeszy, Wśród zimy zajął Frankfurt nad Odrą. Książęta rzeszy po- częli doń …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSVE. 137 niewiast bez głów, leżących znaleziono ; Kroaty niemowlęta w ogień rzucali, Wal- lony dzidami od piersi matek unosili. Sie- dział, za miastem Tilly, wzywany aby za- ciekłość wstrzymał, za każdy raz do godzi- ny odpowiedź odkładał. Dym …
In:
Excerpt
138 WOJNA 30LETNIA. 1618 — 1648. deburg, to powolnym krokiem dotykało róż- nych okolice po całych Niemczech. — Z rów- nćmi siłami spotkali się przy Breitenfeld (1631. 7. września) blisko Lipska Gustaw Adolf z niezwyciężonym dotąd Tillym, który śpieszył …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. . 39 checki. W Kastylii, w Walencyi i w Majorce, stan szlachecki dopomógł przełamać miasta, które odtąd (od 1521) podupadać poczęły. Zbierają się zrazu (do 1539) w dawnych for- mach kortezy, potóm cząstkowie tylko, stanami - zwoływane. …
In:
Excerpt
z 40 KAROL V. 1516— 1559. - wysoką radę (w Mecheln) ustanowić. Wszę- dzie tu miał Karol stałe podatki, mógł wyje- dnywać czasowe opłat podniesienie. Z ce- sarstwa pomocy mało, ale i stąd pomimo wzrastającćj niejedności religijnćj prowadził książąt przeciw …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 41 tężały. Tak różnego składu i stanu były państwa Karola V. i Franciszka I. 14. Działanie innych mocarstw. Franci- szek I. i Karol V. W cztćrokrotnym zawodzie (1516 — 1546) Franciszka I. i Karola V. wstrząśniona była Europa. Od działania …
In:
Excerpt
42 KAROL V. 1516—1559. Wenecya uczuła swą niemożność i przykre położenie, gdy nawet jćj handel utrudzony podupadłym się znalazł, przez odkrycie dróg do Indyi, przez korsarskie rozboje, przez So- limana Il. i Karola V. różne ustanowienia. Papież naostatek, …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 43 się niekiedy, ale nie ustaje, coraz groźniej- szy, coraz nowe porusza środki. Działa sam przez się, i siły swoje z należytą usilnością natęża, aby w państwach swoich samowol- niejszćj władzy dopiął, aby rzucił postrach na Europę, żeo …
In:
Excerpt
44 KAROL V. 1516—1559. wał się być w trudnćm położeniu, ze- wsząd napadnięty. — Niedostatek pieniędzy, które królowa matka Ludwika z Sabaudyi na swoje potrzeby zabrała, przymusił Fran- cuzów po bitwie (Bicocco 1522 29, kwietnia) ustąpić z Medyolańskiego. …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 45 niu przemyślał. Rozpoczęły się długie uma- wiania, a coraz wyraźnićj pokazywało się, że nie straconego nie było. Francuzi, jak nie- raz, ustąpili z Włoch, stracili armią po więk- szćj części z cudzoziemczych zaciągów zło- żoną, a Francya …
In:
Excerpt
46 DZIEJE NOWSZE nastąpił (13. marca na rzóczce Bidassoa), Franciszek wyskoczył z radości, że jeszcze jest królem; Włosi zadziwili się, że Franci- szek tak biegły w zawieraniu traktatów, my- śleli o wielkich przedsięwzięciach; ministe- ryum Karola V. …
In:
Excerpt
KAROL V. 1516— 1559 47 byli bez serca. Miał do boku swego od We- necyi przydanych dozorców (prowedytorów), zeby nie nadużył swej władzy. Nie narażał się, i działał ostróżnie, i zdala utrzymywał, tam mianowicie, gdzie szło o Medyceuszów. Tymczasem …
In: