Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 89 Weszły weń: Hollandya, Zeelandya, Utrecht, Geldrya i Groninga, wnet przystąpiła Fryzya i Overyssel; potćm Breda, Antwerpia, Gand. Związek ten zadeklarował uchylenie pano- wania kiszpańskiego. Lecz po zgonie don Juana nastąpił na polu …
In:
Excerpt
90 FILIP IM. 1559— 1618. dnoczone batawskie utworzyły rzeczpospo- litą. 32. Filipa II. wielkie zamachy Re się i spełzły. Zawziętości religijne przydusiły myśl po- lityki: prócz Filipa nikt o zdobyczach nie ma- rzył, o równowadze nie wspominano; dwór …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. " AB Batawów (1577 — 1587); korsarze jćj trapili marynarkę hiszpańską, o wolności żeglugi podnosiła się kwestya. Filip (wdowiec po królowćj Maryi) zamierzył skończyć to roz- maite targanie się podbiciem Anglii, pognie- wany ostatecznie na …
In:
Excerpt
92 FILIP IL. 1559 —1618. się srogości niewypowiedzianych; krajowców odpór zmógł się i coraz większem niebez= pieczeństwem groził; Hiszpanie wziąwszy w. Filipinach (1564) i Luęon (1572) posadę, zamierzali handel ma siebie przeciągnąć. Wszakże Portugalia …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 93 w Antwerpii zawieszenie broni na lat dwa- naście umówione (1609. 9. kwietnia). 33. Ekonomika, handel, monopolia obja- wiają się. Najmnićj znaczącćm było z tych krwa- wych zmagań się następstwem, że przeciągły biegłych wodzów w …
In:
Excerpt
FILIP II. 1559 — 1618. 94 celów monopoliami i stowarzyszeniem uprzy- wilejowanych kompanij kupieckich (rossyj- ska, afrykańska 1554; lewancka 1581; in- dyjska 1600), za morzami handel exploatu- jących. Naostatek (1606), osadnicze i ról- nicze zamierzyły …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. się powodziło. Dla podejmowania wydatków wojennych znalazła Hollandya szczególny re- surs w akcyzach i w podatkach zbocznych (impóts indirects). — Anglia miała czas swą ekonomikę i finanse urządzać, interes rządu narodowym czynić. — Francya …
In:
Excerpt
96 FILIP II. 1559—1618. f N królobójeów zapewnić, że wszystko szczćrze w niepamięć puszczone; naostatek zjednać serca i umysły, równie się czułym okazać dla życzliwych i niechętnych, dla wszystkich między sobą powaśnionych. Dokazał tego wszystkiego Henryk …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 34. Włochy, Niemcy. Smutny w tych czasach wystawiały wi- dok Włochy: spustoszenie otoczyła niemoc. Hiszpan tam panował i ziemie rozdawał (Siena, Parma). Z niepodległych krajów najznamienitsza a podupadła Wenecya, tra- eąe Cypr od Turka …
In:
Excerpt
FILIP I. 1559— 1618. pochlebiali sobie, że tego dokażą, byle dwór . rzymski na koncessye w obojętniejszych kwestyach przystał: doznali twardego oporu i groźb (Commendoni). — Wszakże w pe- wnym rodzaju pokoju tlały w rzeszy zarze- wia wybuchu. - …
In:
Excerpt
B. Europa wschodnia. Polsce otwiera się zawód z Moskwą; kwestya religijna plącze się weń, wikła Polski stanowisko, 1492 — 1618. 35. Polska za Jagiellonów. Całą ścianą od wschodu, rzesza nie- miecka dotykała Polski, kraju niezbyt roz- ciągłego, ale w biegu …
In:
Excerpt
100 POLSKA. MOSKWA. 1492 — 1618. mnichowskiego teutońskiego wydarły jarzma, rozciągał się od morza do gór karpackich; a pięć razy rozleglejsze ziemie powtarzały sobie, że staną się jego cząstką. Miał w swym żywocie wady: niesprężność, którćj porównaniem …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 101 królewskich dozierał, i jego władzę wyko- nawczą wspierał. Izba poselska prawodaw- cza i kontrollująca władze stała się całą stanu szlacheckiego potęgą. Stanowiąc po- wszechnóćm przyzwoleniem (unanimitas), nie jej się oprzeć nie mogło, …
In:
Excerpt
102 POLSKA. MOSKWA. 1492 — 1618. checkićj nie kluła się obawa. *Dziwną wów- czas sprzeczność wystawiała Polska. /Kie- dy Europa eała krwią zbroczona ludność swą wyplenia, wtedy wiek cały (1466—1577) właściwa Polska, nie zna wojny, we wrza- wie obrad pędzi …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 103 sekularyzowane, przez Zygmunta Starego po- wierzone zostały dziedzictwem do wygaśnie- nia domu siestrzeńcowi jego Albertowi bran- deburskiemu, exmistrzowi zakonu. Blaskiem stanu rycerskiego polskiego sławę po świecie jednali sobie …
In:
Excerpt
104 POLSKA. MOSKWA. 1492— 1618. (1460); Nowogród Wielki o nięmiedbał: obra- zony słowem wielkiego księcia Moskwy mniemał znaleźć opiekę Polski (Marfa Bore- cka, Pimin) (1471). — Z innćj strony tymcza- sem podniósł się inny żywioł, równie Litwie jak i …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE 105 dli Kilią iBiałygród, których wojewodawoloski ocalić nie mógł, zniewolony zwierzchność tu- recką uznać, którćj dzielnie się zastawiał (Stefan). — Polskę i Litwę to uszczerbiało, a Polska, trapiona swoją wrzawą i niespoko- jem Litwy, …
In:
Excerpt
106 POLSKA. MOSKWA. 1492 — 1618. nych napaściach i odporach, Moskwa znie- woloną została (1534), zwrócić wiele z tych ziem co zarwała: Czerniechów, Starodub: Na odległych tych wielkiego księstwa litew- skiego krańcach walczyły zastępy polskie, a Polska, …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 107 Tymczasem w Polsce narzekano na nad- psucie rzeczypospolitćj: naprawę onćj przed- sięwzięto. Nigdzie wówczas tyle o tćm nie myślano, nigdzie tyle trudów nie podjęto (1562. 1563.). Jeśli ona ostatecznego celu nie dopięła, dość dojrzałego …
In:
Excerpt
108 POLSKA. MOSKWA. 1492 — 1618. cza. Nie znała tćj różnicy w politycznóm życiu Polska, równie w Litwie organizujący się stan rycerski brał klejnot czyli herby gminu szlacheckiego polskiego, bez względu na sekty, dysunią, czy mahometanizm (jedni tylko …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 109 Mazowsze użyskało w senacie i poselstwie ziemskićm stosowną do licznego w nióćm gminu szlacheckiego przewagę. — Prusy gdańskie przy swym własnym osobnym za- rządzie zostając, mają rzeczypospolitćj zu- pełny udział, są Polski cząstką. …
In:
Excerpt
110 POLSKA. MOSKWA. 1492 — 1618. myśleć nie może, obowiązany jest wszelkie wyznania (dyssydentów) w pokoju zacho- wać; dodano mu radę i zapowiedziano, że, gdyby w ezćm przeciw prawu wykroczył, od posłuszeństwa sobie obywateli uwalnia. "To dało początek …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 38. Bój o Inflanty, 1558 — 1616. Tymczasem wrzała wojna o Inflanty. Kawalerowie mieczowi sprotestancieli, rzą- dzili tym krajem; jak Litwa, tak i oni obojęt- nie widzieli upadek Nowogrodu i Pskowa, a tym upadkiem wystawieni zostali …
In:
Excerpt
n2 POLSKA. MOSKWA. 1558 — 1616. pieczę przyjął. — Dopićro gdy Stefan Batory rycerstwo polskie i litewskie powiódł w pole, rzecz inny obrót wzięła. Połock odzyskany (1579), następnie wszystkie Inflant miejsca i wiele innych miast wzięto, Psków oblężono. …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 113 wzmagające się trudności, tak w odstąpieniu Estonii, jak w utrzymaniu dziedzicznćj koro- ny. Zygmunt III. był katolik, pan łaskawości dużćj, jezuiekićj rad powierzać się radzie. Pro- testanci szwedzcy źle to widzieli. Zygmuntowi dobijać …
In:
Excerpt
114 POLSKA. MOSKWA. 1492— 1619. prowadziły go do Moskwy (1605) i na carskim tronie osadzili. Kniaź Szujski, niebawem, wśród wesela dorwał się tronu (1606): Dymitr zginął. Wszakże zjawili się ini Dymitrowie, których caryca wdowa MarynaMniszchówna za praw-- …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 115 przyjaciela, anarchią ukrócić. Ze Szwecyą, która też jednego cara prowadziła, w Stołbo- wie pokój zawarła (1617. 27. lutego), zosta- wując jćj posiadaniu Ingryą iKarelią. Wszak- że Władysław z wojskiem podsunął się (1618) pod mury …
In:
Excerpt
116 POLSKA. MOSKWA. 1492 — 1618. uniwersytet i różne na Litwie szkoły jezuitom powierzył: mówiono Że zamyślał nawet wol- ności stanu rycerskiego wziąć w ryzę. Zyg- munt II. więcćj jeszcze dla jezuitów okazał się przychylnym, ich radą powodować się dawał, …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 117 na Turka (1593) napaści podniecają, do swych wojen ich poczty nęcą (1596). Wzmagały się na to narzekania, a Zygmunt III. Habs- burzanki sposobem przyćmionym w małżeń- stwo brał (1591. 26. maja, 1605. 11. grudnia), icoś knował. Słuchał …
In: