Excerpt
słuchający. To go przyprawiło o stratę korony szweckićj, którą był po ojcu odzie- dziczył, a którą mu wydarł stryj jego Ka- ról, książę Sudermanii. To wplątało Pol- skę w wojnę ze Szwecyą w Inflantach, gdzie napróżno Zamojski zwyciężał, nada- remnie Jan …
Excerpt
UPADAJĄCA. 181 swojego, który był jeszcze raz trzeci 1588. w ruskim języku nadany i drukowany, a wkrótce 1614 na Polski język przełożony i wydrukowany. Szlachta Pruska dotąd pra- wem mićjskióm zarówno sądząca się, prze- pisała sobie inną księgę praw 1598, …
Excerpt
Niemców. Polegał na radach Audrzeja Bo- boli i innych jezuitom przychylnych osobach; sam ufał bogobojnym z tego zakonu kapła- nom, swemu spowiednikowi Gołyńskiemu i sławnemu kaznodzieji Skardze; cieszył się gdy widział ich gorliwość w nauczaniu ró- …
Excerpt
UPADAJĄCA. 188 która na tę nową unią przystać niechciała. Po calćj Rusi z tąż dyzunią powstały za= wiehrzenia, gwałty i krwawe kłótnie, które już Zygmunta panowanie zakrwawiły. A z zatargów z protestantami, powstały niesna+ ski i krwawe zdarzenia po …
Excerpt
184 POLSKA wanćj rzeczypospolitćj, Pod Sandomirzem, około 60,000 szlachty podpisało rokosz i ro- koszem związani oczekiwali rozstrzygnienia rzeczy na sejmie. Ale ich naczelnicy, ma- łych zdolności, a niegodnemi pobudkami po- wodowani, zawodzili ich, i w …
Excerpt
UPADAJĄCA. 185 tak z obszórnych włości jak z bogatych starostw od królów im dawanych. Naślado- wali oni Zamojskiego Jana, ale nie we wszystkióm. Zamojski już nie żył, została po nim przez niego zbudowana twierdza Zamość, i uniwersytet w Zamościu założ0- …
Excerpt
486 | POLSKA ' chowywano gościnność i i jaka do biesiado- wania zawsze gotowość była. Sróbra sto- łowe, drogie w ubraniu klejnoty, zamożność domów udowodniały. Rycerskie stroje i rzędy na konie, drogiemi kamieniami i perła- mi sadzone. Wielka liczba …
Excerpt
UPADAJĄCA. 187 rzeczypospolitćj. _ OQwych konnych towa- rzyszów szlacheckiego stanu, młodzież która pod ich herbownemi chorągwiami stawała; owych husgarzy Z węgierska pastrojonych, a czasem zaciągi Niemców, i puszki na wi- waty albo do attaku i boju, a …
Excerpt
188 POLSKA Dymitrów. Marynie koniecznie się carową być chciało. Łupież nęciła szlachtę; Koza- cy zaporożcy pomagali. pó 161. Wojna z Mioskwą. | Przez takie panów przedsięwzięcia, jakie do Mołdawii i Moskwy podejmowali, bez- wątpienia, że się świetnie …
Excerpt
UPADAJĄCA. 189 Żółkiewskiego pod Kluzynem 1610, wydała Szujskich, wpuściła Polaków do stolicy i Władysława syna królewskiego na cara przyjęła. Pomimo tego Zygmunt III, upor- nie szturmował do Smoleńska, i przybyłych do siebie posłów Moskiewskich uwięził, …
Excerpt
żały. Wojska' ód noewoli czasu były nie. płatnej o żółdswój gwałtownie się dopomi- nać poczęły: Opuszezały granice Moskwy i wracając do kraju 1612, potworzyły żwią zki czyli konfederacye, i osiadłszy w Brże- ścia litewskim, weliwowie iw Bydgoszczy, na …
Excerpt
UPADAJĄCA. 191 Niemczech prowadził. Zygmant IIL i mał. żonka jego austryaczka, spodziewali się, że za pomocą cesarza i króla hiszpańskiego od- zyskają koronę Szwecką. Pozwalali tedy cesarzowi werbować w Polsce, posłali w posiłku pułki kozaków Lisowczykami …
Excerpt
193 POLSKA m Turkami zachować, a całą baczność obró- cił przeciw Szwecyi. Ale tam nie lepićj mu poszło. Gustaw Adolf, ponawianemi napa- ściami, całe Inflanty i Rygę 1621. opanował, a przeniósłszy wojnę do Prus, wielki wnet postęp czynił, dopiero go …
Excerpt
UPADAJĄCA. 193 warł. W krótce za pośrednictwem mocarstw, w Sztumsdorfie 1635. pokój ze Szwecyą ułoży wszy, Prusy. całkiem odzyskał i pokój zewnętrzny zapewnił. Chciał on podobnie i pokój wewnętrzny zjednać, leczzgody między katolikami i protestantami …
Excerpt
194 POLSKA urosła nienawiść tego dyzunickiego narodu do szlachty katolickićj i ciężkich wojen > wód nieuśmierzony. 165. Szlachta zabezpiecza swą moe i równość. Lubo Władyslawa IV. panowanie, znamie- nite było z odniesionych zwycięstw i zje- dnanych …
Excerpt
UPADAJĄCA, 195 niepokalanego poczęcia upadł. Lubo kilku biskupom i panom od książąt litewskich i ru- skich idącym książęcego tytułu używać po- zwolono, a Ossolińskim hrabiowskiego : wszelako tytuły te nie nieznaczyły, książę- ce ledwie od kilku domów …
Excerpt
rostwo Czechryńskie mający, wydarł był Bo- gdanowi Chmielnickiemu, szlachcicowi Pol- skiemu, wioskę, uwiódł mu żonę i zbił syna. Chmielnicki sądową drogą szukał sprawiedli- wości i tćj pozyskać nie mógł. Zyskał je- dnak jakieś u Władysława IV. względy, a …
Excerpt
W PODZIAŁACH. 97 puszczaną była, 'albo każdy dowolnie sobie przybierał i odmieniał herby. Nazwiske familijnych prawie jeszcze nie było. Te rów żmice z Czasem dopier 0 się zagładziły i 1 uje- dnostajniły, gdy się A i | bratetstwo A ustakiło.5" „90%4 0ię …
Excerpt
stawiali. Wszystko konno, uzbrojone wedle- swćj możności, mało było panów ciężko w żelazne pokrytych zbroje. Występowali jak pospolite ruszenie: a na koń siadali skoro wici po kraju rozesłane były, to jest rozkaz czyli zwinięte pismo, na sożkach zawieszo- …
Excerpt
i | Ww PODZIAŁACH. 99 szło do walnej 1331. pod Połowcami bitwy: Krzyżacy pobici, 20,000 . stracili. Wincenty z Szamotuł, szukającu króla przebaczenia, do- pomógł dozwycięstwa,aleodswych ziomków za zdradę znienawidzony, z ich ręki zginął, Był to ostatni …
Excerpt
ZRZEC l | Hi Ji | 400 U o"BOLSKA i ubogi, i dlugi a szóroki narodowy, i kusy'a opięty, węgierski lub iiiemiecki który wielu polubiło. Król starzec, otoczony rycer= stwem, jechał konno. Opodal od miasta przyjęty okrzykami radości, długą tą pro- cessyą …
Excerpt
KWITNĄCA. PERJOD TRZECI „odroku 1333 do 1587 lat 250. POLSKA KWITNĄCA. Narody jednoczą się z Polską. Panują Jagiellonowie. Giminowładz= ; two szlacheckie. ; '$9. Polska zakwita. Władysław Łokietek, zostawił synowi Kazimirzowi niewielkie królestwo, ale za- …
Excerpt
M który po | 102 | POLSKA dzić. Bogatym był Kazimirz jak rzadko FP ówczas w Europie król; bo jak ojciec Łokietek, tak i on, rządzili się dobrzei gospodarnie. Kakimyiż) jeszcze lepsze w Pol- sce zaprowadzał porządki. Zeby do tego nie miał przeszkód, starał …
Excerpt
RWITNĄCA. 108 wski Władysław biały i dalsi książęta mazowieccy. Lecz Kazimirz zwołał zjazd czyli sejm 1339 do Krakowa, gdzie ż naro- dem 0 następcy po sobie radził i Ludwika po sobie następcą naznaczył. Późnićj 1355 Ludwik król Węgierski, w Budzie, zarę- …
Excerpt
104 „POLSBA wypadało Tatarów powściągnąć, Woloszę na ziemiach tego księstwa siedzącą poskro- mić i z Olgierdem wielkim książęciem lite- wskim o Wołyń orężnie się rozeprzeć: Ta- tarzy byli odparei bardzo skutecznie, lecz wyprawa na Wołochy nie najlepićj …
Excerpt
KWITNĄCA. 105 Kiedy się Olgierd i Kiejstut postarzeli, wy- ręczali ich w boju przeciwko Krzgóskam sząswówi Jagiełło i Witowd. 93. Kazimirz zamożny. - Kazimirz wielki, był prawdziwie król wielki, bo wiele dobrego dla Polaków zro- bił, ale był wolnych i …
Excerpt
106 4 "POLSKA sznie wielkim nazwali Węgrzy, bo cały się królestwa Węgierskiema oddał, jego wiel- kość podniósł i ładowi wiele swobód zape- wnił: Polskę zaniedbał. Wszelako i naród Polski jest mu wiele obowiązany. Ludwik - chciał zapewnić następstwo dla …
Excerpt
KWITNĄCA. 407 co było przeciw przysiędze „jaką w Budzie i w Koszycach Ludwik ponawiał. ń 85. Bezkrólewie. Jadwiga. Litwa Y ochrzczona. -Ż powodu że królowa wdowa nie przysy- łała do Polski żadnćj z córek swojich, prze- ciągało się bezkrólewie i w nióćm …
Excerpt
408 - POLSKA ikrótkie panowanie swoje, 1 zasmuciła naród. Jagiełło wiedział że stracił prawo do koro- ny Polskićj: ale Polacy widząc „pożytek zobopólny w swojóm.z Litwą połączeniu, i u- ważającgo zakrólawolnie obranego, ALREY* mali,go na tronie Polskim. …
Excerpt
KWITNĄCA. 109 wileje. Titewskich łacińskiego obrządku bojarów czyli szlachtę, uwolnił od służeb- ności i obowiązków leinych, jakie byli swym panom i panującemu książęciu z posiadanych ziem od czasu Gedymina obowiązani, a przy- puścił ich do swobód i …