Excerpt
murosyanych, zamożny, obmurowany i dor brze warowny. Było to miasto potężne. 133. Handel Gdański. Wszystkie miasta Pruskie, urosły przez handel, który z calej Polski i wielkićj czę- ści Rusi, tu się biegał. Patrzcie dzieci na krajobrazie, jak rzóki Wisła …
Excerpt
KWITNĄCA. 154 południa dostawała, obróciła w tym wieku drogę przez morze Baltyckie. W: tymże | wieku państwa zachodnie w ludność podro= słe, a zaburzene, potrzebowały coraz wię= cćj zboża, a nadewszystko żyta i pszenicy. Polska im jćj dostarczała, a to …
Excerpt
158 „POLSKA nom swe tytuły książęce zarzucić! swych senioralnych praw nad szlachtą wyrzec się! to było nieznośno, a za pretext narzekania służyło wymaganie od szlachty Polskićj zwrócenia czyli odstąpienia Podlasia, Wo- łynia i Ukrajiny. Zygmunt August …
Excerpt
KWITNĄCA. 158 135. Unia Lubelska. Dokazał naostatek tego Zygmunt August, że się zebrał pamiętny sejm w Lublinie 1569, gdzie król, senaty i posłowie obu narodów zebrali się. Zbiegła się mnogość ladu obu narodów, poprzybywali i posłowie różnych mocarstw …
Excerpt
154 - POLSKA czyli Ukrajina do korony Polskićj dołączo- ne, zachowały dla siebie drugi statut Litew- ski. Przedział między Litwą i Polską wi- dzieć można na krajobrazie. Korona Polska i wielkie księstwo litewskie jest jedna wspólna rzeczpospolita. Jeden …
Excerpt
KWITNĄCA. 156 dobnie, stósownie do żądania i Polsce ES statut przepisać, lecz się to nieudało. Dotąd w Polsce ustawy i urzędowe akta pisano po łacinie, w Litwie po rusku. Zyg- muut August starał się na miejsce obu tych języków, wprowadzić język Polski. …
Excerpt
nie miał potomka, a wielka choroba którćj austryaczka ulegała, sprawiła w nim do nićj wstręt. Porzucił ją i chciał rozwodu, którego otrzymać nie mógł. Przez to wśród zatru- dnień, chwile wypoczynku napełnione były nieprzyjemnościami i goryczą. Chcący się …
Excerpt
KWITNĄCA. 157 rzył w gusła i czary. Cierpiąc podagrę i inne bóle i osłabienie z nieporządnego życia. wynikające, widział że mu sztuka lókarska nie dosyć pomagała, ile że jój nie dosyć był powolny: szukał sztuk innych, które go u- zdrowić miały. Bywa to, …
Excerpt
158 POLSKA! zwoicie zwłok ubrać :- nie'było* ni' łańcuchu ma szyję; ni pierścienia na palec: 138. Pógrzeb krółów. Zygmunt August był z potoków Jagiełły po mieczu ostatni. Pogrzeb nie zaraż nastą < pił. Wedle zwyczaju, dopieto' po obrania następcy, przed …
Excerpt
KWITNĄCA. 159% zatóm, dostojne osoby niosły znamiona króle- wskie. Dopićroż ciało królewskie na ma= rach niesione, z wierzchu axamitem pokryte. Kasztelanowie trzymali mary, dworzanie ich otaczali. Za marami królewna Anna prowa- dzona od posłów …
Excerpt
160 "POLSKA - obchodzono królu. Zgonem Zygmunta Au- gusta Polska i Litwa, czyli szlachta obu na- zodów, ujrzała się w zupełnóm praw swoich posiedsuńe bez przewodnika. 139. Bezkrólewie. Konfederacya dyssydentów. buga dalece rzeczpospolita jeszcze różnych …
Excerpt
KWITNĄCA. 161 szać i usypiać umiała, ale ich umorzyć nie zdołała. Były to zajścia różnych panów osobiste i religijne. Z/a czasu obu Zygimin= tów, namnożyło się rozmaitych wyznań w Polsce i w Litwie, rozmaici protestanći, luterani, kalwinii wielu …
Excerpt
162 - POLSKA. Firleja, utworzyli w czasie bezkrólewia kon- federacyą zabezpieczającą wolne wyznanie protestantom i wszystkim dyssydentomto jest w religii różniącym się, czyli rożnowiercom. Prymas Uchański, mający do Firleja niechęć, odciągnął od tćj …
Excerpt
KWITNĄCA. 163 z senatorów i posłów wybraną, sejmy co dwa lata zwołuje. / A jeśliby w czóm prze- ciw przywilejom postąpił i prawa przekro- czył, naród znajduje się wolny od wierności i posłuszeństwa. Każdy król obrany, obo- wiązany był na te artykuly …
Excerpt
szlachty zebrała się. "W. czasie elekcyi, Uchański nową jeszcze nięrostropność 'po- pełnił, i bardzo niegodziwego dopuścił się czynu, bo nie ezekając głosów, ogłosił kró- lem Maximiliana cesarza. Jan Zamojski słu- sznie tóćm tknięty zaproponował obrać …
Excerpt
| KWITNĄCA. 165 spolitój, sądownictwo stało się niepodległe; królowi została tylko władza ułaskawiania potępionych. "Tylko prawa miejskiego sądo- wnietwo najwyższe przy królu pozostało, i król zdawał go na kanclerzów. Wkrótce dały się poznać wielkie w …
Excerpt
166 POLSKA łując zaprowadzić między nimi karność, u- rządził ich, pozwolił im obierać sobie hetma- na i w części ich lepićj uzbrojił. "Tatarom, płacony im od Żygmunta jurgielt, postąpił, z obowiązkiem aby spokojnie siedzieli, a do- brze rzeczypospolitćj …
Excerpt
a | KWITNĄCA. 167 (00 0 144. Wojma z Nioskwą. - : Wyruszył tedy sam Stefan Batory, a znim i hetman Zamojski w pole. Naprzód Połock 1579 był odzyskany. Dotąd umieli Polacy zwyciężać w otwartóm polu, ale tracili wa- rowne miejsca, / Batory ich prowadził pod …
Excerpt
168 POLSKA: |. znaleźli szezególićjsze względy u panów katolickich wszystkich krajów i *wyjednali sobie wielkie fundusze, Podobną drogą osie- dli byli w Polsee i pozyskali względy ' Bato-. rego. Okazał się on dla nich niezmiernie ła- skawy, a chcąćw …
Excerpt
KWITNĄCA. niósł tak wysoko, jak nikt z obywatelów w Polsce wyniesiony nie był. Jan Zamojski był kasztelanem krakowskim a przeto naj- pierwszym między świeckimi senatorami; był starostą krakowskim, przez co miał ob-- szórną w Małójpolsce kryminalną …
Excerpt
170 POLSKA wie stał powodem zabójstwa, pod bokiem królewskim wydarzonego, był z kraju wy gnany. - Samuel mniemał, że dostanie od Ba- torego przebaczenie. _ Widząc że Batory o tćm nie myśli, wjechał do kraja i przejćżdżał się po nim, co było praw krajowych …
Excerpt
KWITNĄCA. 174 nie chce, i nikt go skłonić niemógł, aby ko- gokolwiek opinie prześladował: każdemu wolne było jego religii wyżnanie. „Wsze-. lako Batory był bardzo dobrym katolikiem, i pilnował dopełnienia ustaw soboru tryden- ckiego, które duchowieństwo …
Excerpt
zaciężnych: Węgrów. Powiadano że król zamyślał tą grozą wojska, działanie sej- mowe popierać i tak swojich zamiarów do < piąć. Stan szlachecki. był w niemałych nie= spokojnościach; lękano się gwałtownych w - rzeezypospolitćj Polskiój nieznanych kro=' ków. …
Excerpt
KWITNĄCA. 478 'żytności były Atheny, albo Rzym, jakdziś są rzecząpospolitą:Stany zjednoczone Ame- -rykańskie. W tćj prawdziwćj rzeczypo- spolitćj Polskićj, znaczenie polityczne miał jedynie stan szlachecki, reszta narodu i mie- szkańców kraju, mieszczanie …
Excerpt
474 ź ' POLSKA szczali się swawoli. Były pomiędzy nimi €o ich ostrzegali, że z tego wielkie nie- szczęście wyniknie, 'że zgubią rzeczpospo- litę: lecz oni zapamiętale dokazywali. Zu- pełnie tak jak te dzieci, które w zabawie” swe cacka psują. Ostrzegają …
Excerpt
UPADAJĄCA. 175 wotnie obierany. Obićranie to stawało się dla Polski szkodliwe, bo go nieroztropnie użyto. « Alebym krzywdził stan szlachecki, i wybyście mi to za złe poczytały, gdybym wszystkie nieszczęścia ojczyzny, 0 których mówić będę, samemu jedynie …
Excerpt
176 * POLSKA gorzćj. To bylo w przeciągu lat 200, (od roku 1587 do 1795 upływało lat 198.). 1454. Pozory niechaj nie ludzą. 'Niech was w tym qierjodzie nie łudzą zby- tki panów. Nie bierzcie ztąd miary 0 szezę= ścia. kraja: pamiętajcie na nędzę klas bić- …
Excerpt
UPADAJĄCA. 129 widzę że wymagacie po doś abym wam to jasno dał poznać. ; 15%. Zygmunt III. Dom Habsburgski o koronę ubiega się. Od niejakiego czasu dom Habsburgski an- stryacki podniósł się był do niepospolitćj w Europie potęgi. Posiadł on wiele koron. …
Excerpt
naród Polski dó tego domu, gdy w czasie elekcyi, po zgonie Batorego, wynosił sobie na tron Zygmunta Wazę królewicza szwe- ckiego z Jagiellonki: zrodzonego, który wrącał na tron obu narodów miłe przypo- mnienie krwi tak długo świetność rzeczypo- litćj …
Excerpt
UPADKJĄCA. 4% jakie między pańańi Polskimi były, i ża%sze załdłazł stronnictwo sobie przychyłne. Jeżońici de wielkićj wziętości w Polsce i na dworze przychodząc, sprzyjali temu stronnietwi. Miiemano że ż namowy ówcześnego dóma Austryackiego, Kozacy …