Excerpt
288 PRACE HISTORICZNE które Jan Potocki nieraz tak szczęśliwie był dotknął i prze tarł, nawet na te jego przestrzóżenia niezwróciwszy uwa- gi, zarzucił nieprzetrawione i nieszykowne tomu pier- wszógo notaty, a zaprzągł się w cały dziejów krajowych ogrom. …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 289 Naruszewicza, lecz z wielkim mozołem i niestradzoną usilnością, zgromadzał licznićjsze daleko materjały. Oży- wiony Montesquieugo duchem, podwracał na wszystkich punktach zaśniedziałe dzieje krajowe. Uchylał z przed oka e wał …
Excerpt
I | | | PRACE HISTORICZNE VI. Jakikolwiek oddział dzi cćj zastanowił , musieli podjąć zwykłe w historicznych pra- cach badamia, Oraz obrać sobie pewny rodzaj wykładu. W podjętych badaniach znićwoleni byli kriticznie badac jów tych pisarzy wię zrzódła …
Excerpt
PROKOSZ. 191 toż samo mówi Prokosz (*). Cerery zaś w Polszcze czczo- nćj niebyło (VII, 7, p. 134—135). Jakoż upewnia, że daleko mniej bogów Polacy mieli, a niżeli zwykle o tym piszą: ponieważ jedno bóstwo rozmajite mićwało nazwi- ska, a pisarze tego …
Excerpt
192 KOWNACKIEGO tosław pokój z Ziemiomysłem, niedosyć skromnie docho- wywał (p. 241, 242). Pod rokiem 957, że pozwolił matce Oldze ochrzcić się: sam poganinem pozostał (p. 242, 248). Pod rokiem 958, opisana pićrwsza Mieczysława ze Świę- tosławem wojna: po …
Excerpt
PROKOSZ 193 bnież w tym razie i na dokomponowanie jimion pole- głych rycerzy polskich zostawiono mićjsce białe, A da- lej: jak po trzech niedzielach oblężenia, Kijów otworzył zwycięscy bramy i zdał się na łaskę, jak się Świętosław uniżył, jak był uprzejmy …
Excerpt
194 KOWNACKIEGO stało, Na tym tedy zdaje się że Prokosza dzieło koń czyło się. IV. Moenlimacja kroniki. Lecz samego kompilatora kronika i wielka jego praca na tym końca nićma, w kronice franciszkańskiego braci szka Towiańskiego dalej mam: dzieje polskie …
Excerpt
PROKOSZ 195 belskim, żydowskim czy kramikowym, jak go kto na- zwać zechce, znajduję tymże sposobem podług lat pono- towane pamiętne rzeczy w Polszcze. których arkusze po- mięszane, a przez zaginienie niektórych, ciąg lat przery- wających, ukazujące lata …
Excerpt
196 KOWNACKIEGO kątki i białe kartki. Że zaś robota wcale długo się cią- gnęła i dopisywaniem ubogacona i uzupełniana była, na to znajduję niejakie ślady. Wyliczając kompilator cztćry rzędy monarchów polskich, oznacza czwarty rząd z ró żnych narodów, …
Excerpt
PROKOSZ 197 a białćj płci trwał do Karoliny holsztyńskićj księżny, która w roku 1707, 24 grudnia umarła (*); i ten komput rozumie, że sprawiedliwie wylikwidował (p. 160). Pisał tedy późnićj, po roku 1707. W jinnćj jeszcze tak pisze: summa zaś, albo …
Excerpt
198 KOWNACKIEGO go w Wilnie, zupełnić ży przez to, że za jego pomocą, powydzierane pićrwszego karty, (o których Kownackiego wydanie p. 27, 224, 226 wspomina,) dopełnić można (rpsmu p. 14—17, 119— 145, 157 do końca), tak jiż Mie- czysława panowanie w nim …
Excerpt
PROKOSZ. 199 nych płodów historicznych. Widziałem z bibljoteki fran- ciszkanów wileńskich przepisany Dębołęckiego wywód jedynowłasnego państwa, który był w 1633 w Warsza wie drukowany. W tćj jego pisanćj kopji było parę kart zajętych rozdziałem kroniki …
Excerpt
200 KOWNACKIEGO 1067, Zoława, liber de origine Toporeorum, eorumque militaribus armis et rebus gestis. 1070, Kagnimir, chronicon polonicum, in quo quatuor regum gesta tońscripta sunt. Liber secundus, de antiquis in Polonia familiis. 1100, Goranus, …
Excerpt
"ER" PROKOSZ. 201 nika, dla pokazania głębokićj nauki, dla uwiecznienia pa- mięci wielkich domów, dla zysku, gdyż za to sowicie płacono, lęgły: się podobno płody (33). W Litwie, prałat djecezji mińskićj Szantyr, pisze się Zantyr, dla łatwićjszego swojich …
Excerpt
202 KOWNACKIEGO zwisk zmyślónie fikcją, reszta prawdą i przeciwnie że na zwiska jistnieją, jistnieli dawnićj, więc i ludzie, i zdarze- nia początek jim dające existować musiały: tych zdarzeń wymyślenie będzie fikcją, ale ta prawdę objaśni. U nas w …
Excerpt
PROKOSZ. 203 mnych tablicach i w wywodach klejnotów topor, nałęcz i tym podobnych. Tą drogą umocowane być mogły oszu- stwa tych, co całkiem nowych komponowali autorów: a gdyśmy widzieli existających Niczhona, Nakorsa, pe- czykach, jak wni być możemy że …
Excerpt
204 KOWNACKIEGO mnianych) potworzył i króla Polaka i następców jego, z uosobionych miast Poznania, Lublina, Sandomirza po- wstali, tudzież z jinnych zmyślonych nazwisk, które rzę dem Kownacki uszykował, a do których dopisać wypa da te, któreśmy wyżćj z …
Excerpt
PROKOSZ. 205 krakowska djecezja od pićrwszćj fundacji swojćj arcy- biskupstwem była, koniecznie przyznać musimy, że to jest płód końca XVII albo początku XVIII wieku najry- chlćj. Nad takiemi ramotami ślęczył niegdyś osowiały umysł, w pocie czoła i …
Excerpt
XII. ROZPRAWY JANA WINCENTEGO BANDTKE O PRZEDMIOTACH PRAWA POL- SKIEGO. Wyliczać i uwielbiać zasługi osób żyjących, jest przed- wczesnóm ocenienieniem okoliczności jeszcze wzrost bio- rącćj, tak w jich zabiegach i pracach, jako tćż i w po- żytkach które …
Excerpt
ROZPRAWY JANA WINC. BANDTKE. 207 L. Jakie rozprawy rozważać mamy. Z, pomiędzy licznych pisemek, wyszło w latach 1812, 1814, dwa dziełka Jana Wincentego Bandtke, z których: pićrwsze, zbzór rospraw o przedmiotach prawa polskiego, w Warszawie i Wilnie, …
Excerpt
208 ROZPRAWY nach jakim ulegały, w wytknięciu przyczyn i zasad na jakich powstawały i z czasem się przejistaczały, w wyli- czeniu błędnych i przewrotnych wyobrażeń jakie niewia- domość lub obłąkanie przesądu na krzywdzenie i ucisk ludzkości rojiły, w …
Excerpt
JANA WINC. BANDTKE. 209 rzymskie, więcćj uwagi zwracają frankońskie, bo w tych ma szukać zrzódeł praw miejskich. Owóż w rozdziale drugim (p. 23—45), zawsze kró- tkości a dokładności pilnujący się autor, okazuje nale- żytą znajomość czasów i przeniknienie …
Excerpt
210 ROZPRAWY czy krajowych, a te jeszcze po wielkićj części są oparte na pismach, w których sam czytelnik prawdziwych zrzó- deł wyszukać może, tak'w Naruszewiczu, Czackim, Sa muelu Jerzym Bandtke, jak w zbiorze praw, dowodów i uwag deputacji od stanów …
Excerpt
JANA WTN©. BANDTKE 211 scy, nie byli w tym stanie jak rodowici obywatele pol- scy. Trudno jest przypuścić, aby za Bolesława, nićmieli cudzoziemcy w Polszcze osiadać, (wabił on do tego pa- uów niemieckich (Ditm. passim), a to ze wszystkiemi względami stanu …
Excerpt
212 ROZPRAWY żaków, w pośród których miasta, jako warownie, jako siedlisko przemysła, licznićjsze uzyskują nadania. Wylicza autor rozmajite ciężary, które słuchających prawa krajowćgo dotykały, a nadania prawem obcym, ściągały się: do uwolnićnia od nich w …
Excerpt
JANA WINC. BANDTKE. 213 Zgoda z autorem, że interes nadawców mnożył w kraju polskim, nadania prawem teatońskim, ale żeby to miało mieć jakie związki z dawnćm hołdownictwem lub relig skim stosunkami, ta rzecz zupełnie jest naciągnięta i w nie da. …
Excerpt
214 ROZPRAWY śmiało, ze zwyczajną sobie prostotą serea i dowodno ścią powstaje Bandtke, na powszechny prawniczy, a za nim i uczony odgłos, że korrektura pruska, dla wszy- stkićj szlachty polskićj była prawem pomocniczóm czyli posiłkowóm; prawem, w …
Excerpt
JANA WINC. BANDTKE. 215 płeć niewieścia była ubliżana od prostćgo i bezróżnico- wćgo z braćmi dziedziczćnia: z czćgo, wpada w niektóre ciekawe wiadomości o sprawie wojskowćj. Ta się zmie niła, ale prawa Kazimirza wielkiego, przejinaczyły się niestosównie …
Excerpt
216 ROZPRAWY wiedział do jakich miały się ściągać majątków. Lecz skoro majątki, stosównie do tych posagów były mnićjsze pos- sessiones paucae, tam już szło o taxowanie i pars contin- gens, która, czyli była wyrównywająca braterskim? z po- wyższćj osnowy …
Excerpt
JANA WINC. BANDTKE, 217 IV. Uprawnićnić, Saxon. Dwa na to dowody Bandtke przytacza (zbiór roz- praw, p. 113, 116), z których pićrwszy podług samćgo wyznania, przez jinny, (podług mojego rozumićnia wła- ściwszy) wykład, niknie, tak jiż pozostaje drugi w …