Excerpt
188 KOWNACKIEGO wiedzeń bardzo dla nićgo niespodzićwanie: ten nieborak starzec, niewiedząc o niczym, co się stało, bardzo się tym zmięszawszy, plastry miodu jim owe, które komu jinnómu nagotował, prosząc aby mu dali pokój, począł rozdawać: gdy tym czasem, …
Excerpt
PROKOSZ. 189 rech dozorcach młodćgo książęcia Ziemomysła, z których, najpićrwszćgo Zbilada Starzy z Panigroda, toporczyka, rodzona siostra Krasnoroda, Ziemiomysłowi urodziła syna ślepćgo, który przy postrzyżynach i solennym bankiecie przejrzał, Mieszkiem …
Excerpt
190 KOWNACKIEGO nóm wyszczególnićniem, nieraz nawet jimion jakie na chrzcie wzięte były (VII, 1 rpsmu p. 120 - 122). Opisany jest i sposób ochrzczćnia. Z powodu pozwalanych bałwanów, mówi nasz kom pilator o bogach polskich. Mieli Polacy za bogi słońce i …
Excerpt
WIEJSKA. 91 trudnieniem rolnćm doń podobny, drobnej szlachty, która licznie rozrodzona, mimo zagonowćj własności swojćj, w swym stanie, zrównała się z kmiecym. "W ogólności, w narodzie polskim, uboższy stan rolniczy, oczekuje n dzielnićjsze starania, aby …
Excerpt
NAUKA nego stanu rolniczego. W tym, najpotężnićj działać mo- gą: poczja, historja i ewangeliczna czyli religijna moralność VIII. Upowszechnienie w tych czasach ewangelji, Włączone z naukami duchowieństwa, mogą najdzielnićj przemawiać do serca, a tym …
Excerpt
WIEJSKA, 93 epigrammatami, możeby do zrozumienia przemówił; wre- szcie, ni w prozie, ni w wierszu, niejest dla ziomków za pługiem chodzących: prostota Krasickiego nader polero- wna, niedosyć staranna około czystości języka: uczone ałe do monachomachji …
Excerpt
94 NAUKA dnością jednak w niańki do kołysek przelane zostaną, ustrojone będąc po wielkićj części w sztuczną i trudną XI. Powić mi kto, że nie są teraz czasy, aby nazbyt powolnym postępować krokiem, aby zaczynać od prze- mawiania do serca, zmysłów i …
Excerpt
WIEJSKA. 95 jileby nawet szkody takowe kształcenie ludu przynosić musiało: tyle tylko powiem, że wszelkie podobne kroki, ułatwiające rozwijanie zdolności umysłowych w narodzie, jidą w pomoc natężonym usilnościom naukowym. Te ostatnie działają na cząstkę, …
Excerpt
NAUKA 96 cje i zmiany ducha wpływająca, u nas prawie w zanie- dbaniu, na stanie rolniczym powinnaby potężne skutki zdziałać, na sercach do prostoty, cnót i swobód dziado- wskich przystępnych, jile gdy, pomimo swawoli, wykro- czeń i błędów narodu …
Excerpt
WIEJSKA 97 złotówek za historją o Magiellonie lub o siedmiu mędr- cach: zdobyć się na kronikę, jest mu niepodobna: o ziom- ku zaś pańszczyznę odrabiającym, trudno przypuścić że- by o kronice pomyślał. Oby się kiedy zjawiły, prawdzi- wie patrjoticzne …
Excerpt
GE zę ka 98 NAUKA świata, pozbawion środków uczenia się i doskonalenia, ze stanem umysłu swego, choć w lata postępuje, zostaje w pewnym stopniu dzieciństwa, do którego stosować się należy, chcąc mu do zrozumienia przemówić. Podobnie więc dla wieśniaków …
Excerpt
WIEJSKA. 99 łach użyteczne być mogą: lecz dla dziecinnego wieśnia- ków umysłu, bez przewodnika samopas puszczonego, mnićj przydatnymi się staną, chociaż niejestem za tym aby zarzucane być miały, Najkorzystnićj jednak powinien się dać użyć ten, który pewne …
Excerpt
100 PIELGRZYM kładem Zawadzkiego i Węckiego..... 1819 roku, 8'* 259 i XI stron, wyszłe, jest u nas pićrwszóm tego rodzaju zjawiskiem. Patrjoticzne i ludzkością poruszone uczucia, dały mu początek, a błogosławieństwo narodu towarzy- szyć mu powinno. …
Excerpt
W DOBROMILU. 101 kończy się dzieło pięcio powieściami wiejskiemi. — Taki jest porządek dzieła pod titałem: pielg XXII. Od konca pod szczególną r zwagę części dzieła biorąc, zachwycają uwagę naszę dołączone powieści. Po- wieści te (p. 183—259.), nie …
Excerpt
102 PIELGRZYM a która w nędzy wróciła do wsi, w czasie, gdy wesele córki swćj Pałachny Franek obchodził. I tu jednak błę- dy i smutny los Kasi odbijają od wyliczonych cnót do- mu Franka, które głównym są powieści zatrudnieniem. Weselną radość swą …
Excerpt
W. DOBROMILU, 103 czarów i urzeczeń nićma (p. 112). Gdy pielgrzym wy- kłada czego bóg chce po ludziach, naszedł na starą Ba- nachowę, która się przedsięwziętą drogą zmęczyła: dzieci Biry do kościoła ją dowieźli (p. 325). Zwichnął na kra- dzieży owoców …
Excerpt
104 PIELGRZYM kroczeń przeciw uszanowaniu rodziców, gdy o dobróm czynieniu mówi, może obraźliwie dla Dobromila wspo- mniał, o wykroczeniu i zbrodniczćm przestępstwie, nie- tak wszakże powszechnóm: bicia, kaleczenia, czynienia złego rodzicom. , XXVI. Uczy …
Excerpt
W DOBROMILU 105 wyrazach, wcale nie usiłaje tworzyć jedności jakowećj, co mu pamięć przypomniała, to dzieciom wyłliczał, wy- liczał królów polskich i w powszechności jich sprawy: tą jedynie drogą spadł niekiedy na dzieła narodowe lub wielkich jego …
Excerpt
106 PIELGRZYM cnotliwi Sasi, mieli mićć zamiar wytępienia narodowo- ści (p. 171) ©). XXVIII. Prócz tego, nad niektórymi szczegułami od pielgrzyma wymienionymi, rozbiór jego pracy czyniąc, czujemy się być obowiązani niejakie uwagi dołączyć. A naprzód: …
Excerpt
W DOBROMILU, 107 na jednę solną w Węgrzech górę od ojca sobie darowaną rzuciła, a ten w Bochnji się znalazł. Pielgrzym zaś (p. 54), zapewnia, że upuszczony pierścień pod skosy kró- lowa szukać kazała i za jego znalezieniem sól odkryto, Ta wydarzona …
Excerpt
108 PIELGRZYM ponieważ miara niesz jeszcze. _ Możeby J mnichem zwanego i dla Łokietka lepszych względów, gdy pielgrzym twierdzi, że Kaximirz do złego się nieprzykła- dał, ale też i mic dobrego niezrobił dla Polski (p. 29), że Łokietka największą zaletą …
Excerpt
W. DOBROMILU. 109 XXXI. Baczny na potrzeby wieśniacze w jich oświć- caniu pielgrzym, czuł dobrze, Jiż aby wrazić pokrótce a nieraz w powszechności wymienianie królów, następ- stwo i czyny, trzeba niekiedy zatrzymać uwagę czytel- nika i zabawić ją drobnćmi …
Excerpt
110 PIELGRZYM monarchy, który się stał odnowicielem Polski, religji, bi- skupstw. Prócz dzieł wojennych Bolesława II, waleczność Krzywoustego w Pomeranji, podjazdowe niszczenie Niem- ców aż do Psiegopola i śpiewki jakie pod uchem Hen- rika M, na pochwałę …
Excerpt
W. DOBROMILU, 111 czenia władzy szlacheckićj nad wieśniaki, nad mieszcza- ny, nad króla. Starość Zygmunta, a potęga Bony, koko- sza wojna. Zygmunt August straciwszy cnotliwą Barbarę, rzeczpospolitę naprawia: okrutna o Inflanty wojna i unja Polski z Litwą, …
Excerpt
112 PIELGRZYM za czyn patrjoticzny, wszędzie słodkim uczuciem synów jednegoż narodu przejmie; a skoro czytanie w słomia- nych chatach pocznie być mnićj nadzwyczajne, pielgrzy- ma praca doda silnych podniet do dalszego czytelnictwa upowszechniania, a …
Excerpt
W. DOBROMILU, 113 się do pracy pielgrzym, występował w zawód, któremu, żeby wygładzić i ubić przestrzeń, jeszcze dla robotników narzędzi nie wygotowano. Prócz kilku książek skróco- nych dziejów polskich, niebyło dzieł do pospolitego uży cia, by oswajać …
Excerpt
114 PIELGRZYM W DOBROMILU się: zatrzymałem się jednak, z jego powoda, rozciąglćj nieco niż potrzeba, nad nim i nad rzeczą, sądząc że się znajdzie kto ochoczy do skróślenia tego rodzaju dziejów, że pobudzę do tego móm zrządzeniem. Dla mnie stawały na …
Excerpt
VII. KRÓTKIE ZBIORY HISTORJI POLSKIEJ JGARETA, CZERWINSKIEGO, FALENSKIEGO, I PONOWIONY JERZEGO s UELA BANDTKE, Wszystko na ziemi polskićj umiarkowane, rzadko uka- zuje popęd do zbyt wielkich przedsięwzięć, Ukazują się WS ędzie niepospolite zdolności, ale …
Excerpt
116 KRÓTKIE ZBIORY HIST, POL. dać ręki w jich przedsięwzięciach, bo niebyło nikogo u nas, coby myślał zrzódła historiczne poznać i oczy szczać, coby z nich prawdę wyjaśniał; dopićro prace nie- śmiertelne Naruszewicza, Czackiego, Bandtkego, rzuciły wielkie …
Excerpt
JERZT AM. BANDTKE. 117 Dla czytelników więcćj naukom i czytaniu poświęconych, dzieła Naruszewicz , Czackiego, są najpożądańsze:; po- spolici czytelnicy wolą krótkie zbiory. Dzieje polskie Bandtkego, między krótkimi nad jinne obszćrnić sze, Oraz zym …