Excerpt
80 ŚPIEWY HISTORICZNE. całkiem wychowanie pokoleń i oświćcenie ogarnął: a co nieweszło pod jego kierunek, to jich duchem przejęte już zostało. Mechaniczne wpajanie dobranych wiadomostek, groźbą plag ożywiane, tępiło rozwijanie się władz umy- słowych. …
Excerpt
NIEMCEWICZA. S1 dem niż omylne w nićj kroki, wtedy bezczynność Polski wczesno ją z diplomacji wykassowała. Obszćrna Polska, stała się w politice niejako głuchą stepą, Rossją od Tu- rek, Austrji i Prus oddzielającą, karczmą zajezdną, w któ- mógł gwałty …
Excerpt
82 SPIEWY HISTORICZNE Dała się czuć potrzeba oświćcenia, cudzoziemczyzna przez to ulubiona; pijarzy prostowali wyobrażenia, kierowali sercem; jezuici stali się jich współzawodnikami, nie mnićj do rozkrzewienia nauk pomagali; wzięły się do tego po- …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 83 być panem całej pod lerlem jego xostającej ziemi, wypu- szczając tylko mieszkańcom lenności z obowiąskiem służenia na wojnach, a każdy który trzymał lenność, zwał się na ów czas szlachcicem (śpiewy hist. p. 41, 48), bo na to do- wodów nie …
Excerpt
SPIEWY HISTORICZNE 8 lać, lab w nim nagan wyszukiwać? Nie zajiste. Powścią gam sąd mój i do końca się biorę. Ale niech wolno uczy że w początkowćj części aż ku Ste nić te ogólne uwagi fanowi biorąc, mnićj jest ciągłości, nieraz ostra dory e zaniedbanie; …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 85 wynikają niewątpliwie z tych swobód, którymi wspólnie z narodem mógł słynąć jego język, które jeszcze w po- tocznćj mowie się ukazują, które nieraz najlepszćm pió- rom naszym rozmajitości, a często żywości dodają, cho- ciaż w mnićj dobrych …
Excerpt
86 ŚPIEWY HISTORICZNE NIEMCEWICZA mienne od pićrwszego: wprowadzono w nie, niektóre sprostowania, oraz dołączono parę obszórnićjszych not. Wiadomość o tóm dałem w jednym z przypisków do roz- bioru Pielgrzyma w Dobromilu niżćj zamieszczonego, do którego …
Excerpt
VI PIELGRZYMA W DOBROMILU CZYLI NAUK WIEJSKICH ROZBIOR; Z UWAGAMI NAD STANEM WIEJSKIM W POLSZCZE I ULEPSZENIEM OŚWIATY JEGO. 1. Szkocki geograf Pinkerton, twierdząc, że powierz- chnia dawnćj Polski, równa się tylko Islandji, kiedy lu- dność jćj tak wielką …
Excerpt
58 NAUKA cenie narodów, wzrastające w słowiańszczyźnie mocarstwa, jakićm było Polskie; naostatek, dojrzówający na zacho- dzie stan feudalny, za powodem chrześciaństwa, snadnićj się poznawać dający, nie wywarły swych skutków na słowiańskie w królestwie …
Excerpt
WI KA. s9 jacy i ogłaszający: działo się wszystko w Polszcze po- wolnie, nieznacznie i łagodnie: głos prawa nad ludem kmiecym, umilkł tylko. Okropne klęski obszćrną krajinę ciemieżące, reszty dokonywały, wtedy, gdy u zachodnich Europy narodów , feudalne …
Excerpt
90 NAUKA ocenić, która część narodu do sławy i dobrego jimienia przyczyniła się więcćj, tak w ostatnich chwilach gasnącćj rzeczypospolitćj, jak nowo rozpoczętego odrodzenia. V. Wszakże, w rozległćj przestrzeni kraju, w ró- żnych jego częściach, różne go …
Excerpt
MIĆKIEWICZA I MORZE. 241 go, widzę: jiż prawo rzymskie wywarło swój wpływ na pracę Śliwnickiego, jaż to z tego powodu, że Śliwnickie- mu było dobrze świadome, już z tego, że poczytywane było za pomocne magdeburji i saxonu: ale prawdziwóm Śliwnickiego …
Excerpt
i OZOOTOZODYĆ pRZ 242 PRZYPISKI DO i mazowieckich, na język polski w latach 1449, 1450, 1508, 1541 przekładane, Wilno, 1824, 40). Kazimirz wielki w swojćm państwie, znalazł dwoja- kie prowincjonalne prawo: wielkopolskie i małopolskie, a może i kujawskie …
Excerpt
MIĆKIEWICZA £ MORZE. 243 trzebną onych texta osóbno zostawić: wlówał je w va- riantes lectiones statutu wiślickiego: chociaż znalazł i ogło- ;kićj constituciones (p. 194). Wszakże, zniewolony artikułami wielkopolskimi, które nieweszły w statut wiślicki, …
Excerpt
244 PRZYPISKI DO jak i jinne. Znajduje się w nich cokolwiek kodexów ka nonicznych, a zupełnie prawie niedostaje justinjanowych. Nieznalazł onych Załuski, jak świadczy katalog rękopi smów jego bibljoteki 1752 4%: dotąd niepochwaliła się posiadaniem jakiego …
Excerpt
MIĆKIEWICZA I MORZE. 245 jomość ta była dla jich priwatnćj satisfakcji i nic w pu blicznćm działaniu niezdawała się skutkować, gdy nie- wstrzymała zboczkego, jinnym biegiem postępującego kie- runku prawa krajowego. I to jeszcze uważać wypada że Dresnera …
Excerpt
246 PRZYPISKI DO Skoro prawo rzymskie żadnóm prawem krajowćm nie stało się obowiązującćm szlachtę, skoro małe nim przed wieki zainteresowanie przeminęło: oczywi e zatym, cięż- ka jest fatiga, wyszukiwać jakiego nieprawnego, dziwa: cznego przypadku, w …
Excerpt
MIĆKIEWICZA I MORZE 247 osoby do sądów, do rzecznictwa i do palestry, a przez to zdarzyły się przypadki że popićrano prawem rzym- skićm, sędziowie tego otwarcie odeprzćć nie umieli, i na prawo rzymskie znalazł się naostatek wmówiony jaki- kolwiek wzgląd …
Excerpt
XIV. PRAWO RZYMSKIE W POLSZCZE JAKIM SPOSOBEM W SPRAWACH KRIMINALNYCH UŻYTE BYŁO Z POWODU TRZECH ROZPRAW JANA NEPOMUCENA JANOWSKIEGO. 1. Zmvestigentur omnes sententiae et loci juris romani, quotquot in Cadlubcone occurrant et imdicentur fontes eo- rum: ab …
Excerpt
ROZPRAWY JANA NEP. JANOWSKIEGO. 249 rum. Dopełniając zadosyć pytaniu temu Janowski, na wstępie zamieścił trzy małe pisemka swoje, do pytania tego nieco ściągające się: 1, opiniones eruditorum de fatis Juris romani in Polonia; 2, de vita meritisque …
Excerpt
250 ROZPRAWY współubiegaczów, magistrów, Józefa Koryłowskiego i Jana Aloyzego Gastela, udzielone sobie jich poszukiwania, z któ- rych uzupełnił swoje. Z tego widać, że Wincenty wy- stępował w kronice z całą prawa justinjanowego znajo- mością; zarówno …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO 251 wziął z poprzednika swego Mateusza. Podobno jednak niedostateczny jest powód przypuszczać Wincentego, ple bejum fuisse, kiedy ten powód ogranicza się tćm jedy- nie, że wielu jinnych światłych mężów naszych, przez samych tylko …
Excerpt
252 ROZPRAWY IX. Zastanawiając się nad wyrazami Mićkiewicza : że Kazimirz sprawiedliwy raczćj szedł za zwyczajami nie- mieckimi, niż za prawidlami rzymskiemi, przykłada Ja- nowski, ergo in synodo lencicensi. Sądzę jednak że te wyrazy Mićkiewicza do …
Excerpt
J/ A NEP. JANOWSKIEGO. 253 X. Qui bene distinguit, bene docet. Piękną tę ma- ximę przypomina w piśmie swojem Janowski. Jest ona nieskończćnie wielkićj wagi w poszukiwaniach histori- cznych. Dla tego w konkursowćj rozprawie mojćj o hi- storji w roku 1820, …
Excerpt
254 ROZPRAWY nam ową maximę, qui bene distiguit bene docet przypo- mina, a jak dalece tćj maximie sam zadosyć uczynił, do rozważćnia przystępuję. XL Wykładając, mniemania uczonych 0 losach pra- wa rzymskiego w Polszcze, daje wiadomość Janowski o sporze …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO. 255 w wielu razach Niemców i Włochów ustanowićnia przyj- mowali, niepojmuje zacoby zaprzeczać tegoż prawa rzym- skićgo. Kończy nareszcie tą wiadomością, że się wielu u nas znajduje, którzy za zdaniem Czackićgo upornie obstają i …
Excerpt
256 ROZPRAWY zostały, i obie równie tak jak Ossoliński przyznały Bandt kemu, że z prawem miejskićm, stan miejski w Polszcze, prawo rzymskie jako pomocne obowiązywało, ale uznały że to wychodzi z kwestji, bo prawo miejskie w Polszcze, niebyło polskie. …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO 257 Francji Terrasson (*). W Polszcze dopićro w latach 1773, 1785 w sprawach wielkich zbrodni okazało się powołanie do prawa rzymskićgo, a w roku 1808 pićrw y był Bandt- ke, co nieznając jeszcze obu tych spraw, bezwarunkowie poczytał …
Excerpt
258 ROZPRAWY et prelo non comissa varia acta judicioraum superiorum, quae in tabulario publico servantur, complura media, ad opinionem nostram probandam complectuntur (p. 15). Tych tak licznych dowodów, ocenić nie umiem, bo Ża- dnćgo z nich autor nie …
Excerpt
JANA NAP. JANOWSKIEGO. 259 sądzą, czyli, citując Ursinus legem Apulejam i jak ona w Rzymie była, przytaczając, czy *z to urget aby we- dle nićj wyrokowano; niech sądzą, czyli wymagana od króla poena satis idonea, właśnie miała być taką, jaką lex Apuleja …