Excerpt
276 ROZPRAWY JANA NEP. JANOWSKIEGO. ke, kiedyżkolwiek rozumićć mię zechcą. Wdzięczny za- wsze będę, za dostarczane do poszukiwań materyały, wo- lałbym jednak widzić je przez jinnych zgłębione i z nich przez jinnych wyjaśnione prawdy, z których mógłbym, …
Excerpt
XV. ROZBIOR PRAC HISTORICZNYCH ADAMA NARUSZEWICZA I TADEUSZA CZACKIEGO czytany NA POSIEDZENIU TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK 26 Kwietnia 1826. Co nauki, co miłość kraju wznosił, krzepił, W cićniu laurów spoczywa, które sam zaszczepił. Krasicki, nadgrobek …
Excerpt
278 PRACE HISTORICZNE niedawno nawet podjęliście trudy, aby pićrwszy przez Naruszewicza samćgo do tych dziejów gotowany tom wy- drukować. Do tyla was, i tak blisko Naruszćwicz obcho- dzi: a bliżćj jeszcze Czacki. Niemnićj zajmują jego dzieła, KŚ jaśnień …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 279 wisty on interes znajdzie. Skromne a wielkie jest przed- ie moje: albowiem, nie żywot Naruszćwicza i Cza- ckićgo, ani wszystkie jich sprawy i pisma mają mnie za- ale jeden tylko szczegół, to jest: historiczne dzieła, które …
Excerpt
Ń | r Ł RAE OOP 250 PRACE HISTORYCZNE LI. Młodszy THabvbevsz Gzacki, zdawał się i w każdym razie doganiać Naruszówicza. W Wwzydzieści dwa lat późnićj urodzony (7), we dwadzieścia później z głównem historicznóm wy ścigać ;pił dziełem (*), a w sićde zgonu …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 281 przyśpieszył wydanie prac historicznych, zdawał „ackićgo, w samćj tylko krajinie cichych nauk za- mykać, Lecz pociśnięta pełna ż ycia sprężyna, potężnie odskakuje i Czacki porwany w odmęt obywatelskich i pu blicznych posług, …
Excerpt
282 PRACE HISTORICZNE Lengnich zwrócili baczność na zaszłe odmiany i powsta- nie różnych rzeczypospolitćj ustanowień ('!), a zacne WRACA księży pijarów, z całą Europą, światłem pi- nia historji, jak Wyrwicza, w jego geografji powszechnćj 1773 , był …
Excerpt
"z; NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 283 sarzów Francji ożywionć, gdy obywatelów rzeczypospo- litćj kształci i dla nich historiczne wygotowywa dzieła, także tóż obecne rzeczy trafnie rozważając, nimi dawne przez szkło wyobrażeń zachodnich kreśliło. Konarski i …
Excerpt
284 PRACE HISTORICZNE jów krajowych do szczególnych poszukiwań zachęcał. Dopiero strata Pomorza i Rusi czerwonćj czyli Halicza, a za czasu wielkićgo sejmu cztćroletnićgo, interes miast oraz elekcji i sukcessji tronu pod rozwagę wzięte, do po- szukiwania …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 285 miejskiego ('5); jinni spićrali się, czy zawsze tron pol- ski był obićralny, albolitćż jak późno stał się elekcijnym? Kołłątaja, Sewerina Rzewuskićgo i Morskićgo w ten spór występujących zdania, mogły być jednostronnością …
Excerpt
286 PRACE HISTORICZNE badań, wyzywały do wydobywania aktów publicznych, obudzały ducha kritiki i kombinacji, który miał w zakąt- kach pracowniczych, dzieje narodowe objaśniać. Jam Po- tocki w tym razie, przemilczany być nićmoże. On pićr- wszy na jałowćj …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 287 V. 'W tak otwartym zawodzie dla siebie, Naruszć- wicz z tacitowską mocą, w liwjuszowskie wystąpił tropy. Uklękał pod « żarem obłędów początkowych dziejów, gów,) będziemy go tylko uważać jako badacza rzeczy sławiań- skich, a …
Excerpt
288 PRACE HISTORICZNE które Jan Potocki nieraz tak szczęśliwie był dotknął i prze tarł, nawet na te jego przestrzóżenia niezwróciwszy uwa- gi, zarzucił nieprzetrawione i nieszykowne tomu pier- wszógo notaty, a zaprzągł się w cały dziejów krajowych ogrom. …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 289 Naruszewicza, lecz z wielkim mozołem i niestradzoną usilnością, zgromadzał licznićjsze daleko materjały. Oży- wiony Montesquieugo duchem, podwracał na wszystkich punktach zaśniedziałe dzieje krajowe. Uchylał z przed oka e wał …
Excerpt
I | | | PRACE HISTORICZNE VI. Jakikolwiek oddział dzi cćj zastanowił , musieli podjąć zwykłe w historicznych pra- cach badamia, Oraz obrać sobie pewny rodzaj wykładu. W podjętych badaniach znićwoleni byli kriticznie badac jów tych pisarzy wię zrzódła …
Excerpt
PROKOSZ. 191 toż samo mówi Prokosz (*). Cerery zaś w Polszcze czczo- nćj niebyło (VII, 7, p. 134—135). Jakoż upewnia, że daleko mniej bogów Polacy mieli, a niżeli zwykle o tym piszą: ponieważ jedno bóstwo rozmajite mićwało nazwi- ska, a pisarze tego …
Excerpt
192 KOWNACKIEGO tosław pokój z Ziemiomysłem, niedosyć skromnie docho- wywał (p. 241, 242). Pod rokiem 957, że pozwolił matce Oldze ochrzcić się: sam poganinem pozostał (p. 242, 248). Pod rokiem 958, opisana pićrwsza Mieczysława ze Świę- tosławem wojna: po …
Excerpt
PROKOSZ 193 bnież w tym razie i na dokomponowanie jimion pole- głych rycerzy polskich zostawiono mićjsce białe, A da- lej: jak po trzech niedzielach oblężenia, Kijów otworzył zwycięscy bramy i zdał się na łaskę, jak się Świętosław uniżył, jak był uprzejmy …
Excerpt
194 KOWNACKIEGO stało, Na tym tedy zdaje się że Prokosza dzieło koń czyło się. IV. Moenlimacja kroniki. Lecz samego kompilatora kronika i wielka jego praca na tym końca nićma, w kronice franciszkańskiego braci szka Towiańskiego dalej mam: dzieje polskie …
Excerpt
PROKOSZ 195 belskim, żydowskim czy kramikowym, jak go kto na- zwać zechce, znajduję tymże sposobem podług lat pono- towane pamiętne rzeczy w Polszcze. których arkusze po- mięszane, a przez zaginienie niektórych, ciąg lat przery- wających, ukazujące lata …
Excerpt
196 KOWNACKIEGO kątki i białe kartki. Że zaś robota wcale długo się cią- gnęła i dopisywaniem ubogacona i uzupełniana była, na to znajduję niejakie ślady. Wyliczając kompilator cztćry rzędy monarchów polskich, oznacza czwarty rząd z ró żnych narodów, …
Excerpt
PROKOSZ 197 a białćj płci trwał do Karoliny holsztyńskićj księżny, która w roku 1707, 24 grudnia umarła (*); i ten komput rozumie, że sprawiedliwie wylikwidował (p. 160). Pisał tedy późnićj, po roku 1707. W jinnćj jeszcze tak pisze: summa zaś, albo …
Excerpt
198 KOWNACKIEGO go w Wilnie, zupełnić ży przez to, że za jego pomocą, powydzierane pićrwszego karty, (o których Kownackiego wydanie p. 27, 224, 226 wspomina,) dopełnić można (rpsmu p. 14—17, 119— 145, 157 do końca), tak jiż Mie- czysława panowanie w nim …
Excerpt
PROKOSZ. 199 nych płodów historicznych. Widziałem z bibljoteki fran- ciszkanów wileńskich przepisany Dębołęckiego wywód jedynowłasnego państwa, który był w 1633 w Warsza wie drukowany. W tćj jego pisanćj kopji było parę kart zajętych rozdziałem kroniki …
Excerpt
200 KOWNACKIEGO 1067, Zoława, liber de origine Toporeorum, eorumque militaribus armis et rebus gestis. 1070, Kagnimir, chronicon polonicum, in quo quatuor regum gesta tońscripta sunt. Liber secundus, de antiquis in Polonia familiis. 1100, Goranus, …
Excerpt
"ER" PROKOSZ. 201 nika, dla pokazania głębokićj nauki, dla uwiecznienia pa- mięci wielkich domów, dla zysku, gdyż za to sowicie płacono, lęgły: się podobno płody (33). W Litwie, prałat djecezji mińskićj Szantyr, pisze się Zantyr, dla łatwićjszego swojich …
Excerpt
202 KOWNACKIEGO zwisk zmyślónie fikcją, reszta prawdą i przeciwnie że na zwiska jistnieją, jistnieli dawnićj, więc i ludzie, i zdarze- nia początek jim dające existować musiały: tych zdarzeń wymyślenie będzie fikcją, ale ta prawdę objaśni. U nas w …
Excerpt
PROKOSZ. 203 mnych tablicach i w wywodach klejnotów topor, nałęcz i tym podobnych. Tą drogą umocowane być mogły oszu- stwa tych, co całkiem nowych komponowali autorów: a gdyśmy widzieli existających Niczhona, Nakorsa, pe- czykach, jak wni być możemy że …
Excerpt
204 KOWNACKIEGO mnianych) potworzył i króla Polaka i następców jego, z uosobionych miast Poznania, Lublina, Sandomirza po- wstali, tudzież z jinnych zmyślonych nazwisk, które rzę dem Kownacki uszykował, a do których dopisać wypa da te, któreśmy wyżćj z …
Excerpt
PROKOSZ. 205 krakowska djecezja od pićrwszćj fundacji swojćj arcy- biskupstwem była, koniecznie przyznać musimy, że to jest płód końca XVII albo początku XVIII wieku najry- chlćj. Nad takiemi ramotami ślęczył niegdyś osowiały umysł, w pocie czoła i …