Excerpt
66 SPIEWY HISTORICZNE wych zdarzeń i okoliczności, do których zwracały różne pojedyncze widoki śpićwów, tudzież sprawiedliwa uwaga, że to dzieło, mające szlachetne obudzać uczucie, powinno było po szczegule wielu świetnych wypadków dotykać, bo tym …
Excerpt
NIEMCEWICZA, 67 szcze, z tego rodzaju rzeczy wytknąć możemy: Lecha i co dalćj po nim następuje, tudzież królowanie Piasta. Lech, baśń. Gdyby był autor pieśń jaką o Lechu utworzył, przy: jemnie byłaby śpićwana, jako o przedmiocie bajecznym, o którym z …
Excerpt
ŚPIEWY HISTORICZNE Piast na tronie? Rzecz jest nieświćża dla chodzących koło dziejów narodowych, że Piast niekrólował. Szacowny, a mało od ziomków znany, którego liczne prace badawcze, oczekują pilnićjszćj uwagi i lepszych względów, niezmordowany w swych …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 69 się jeszcze w XIV wieku Jan i Anonim kronikarze (Ma- teusza lub Galla z objaśnieniami powtarzający) (in/er scrtpt. Siles. Somersb. t. I, p. 4, 16) niedopuścili. Raczój twory takie mogły powstać pod koniec tego wieku, a prędzćj jeszcze w …
Excerpt
0 SPIEWY HISTORICZNE. sca wymazany, dotkniemy pokrótce jinnych okoliczności, jakie się dostrzec dały, a przeciw którym mamy co po- , ! wiedzieć, lub do których myśli nasze przydać ośmielamy się. j Że jedna z córek tron odziedziczy, otrzymał to zape- …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 71 (roku 1430 po sejmie jedlińskim,) Witold wzywa do sie- bie, do Litwy, króla, tam się korony doprasza, tam obe- cność Oleśnickiego królowi serca dodaje, tamże w tymże czasie, (roku 1430,) w tćj trudućj okoliczności w Trokach przypadła …
Excerpt
8 12 ŚPIEWY HISTORICZNE 1468, (w voluminach legum niepołożonymi,) drukowanych, rzeczonćj ważnćj ustawy, jakoby nieszawskićj, nieznajduję. Została ona niezawodnie do zmienionych mocno przy potwierdzeniu za Jana Alberta nieszawskich przyczepiona. Prawda, że …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 73 i zgodnóm v stkich stanów zatwierdzeniem, zuzc, circa electionem regis sui, ex unanimi et concordi omnium ordi- mum consensu, postanowionych (pacta Henrici, vo. leg. 1I p. $62). Szósty jednak w tych do śpićwów przyda: tkach wymieniony …
Excerpt
yw Ręs 74 ŚPIEWY HISTORICZNE nie same te przewinienia, chylenie się i upadek sprawiły. Był zbieg okoliczności, którym się naród odjąć nićmógł, lub od nich mu się uchylić nieudało; zmieniało się jego położenie, a wtym ciągu i stan jego prawie z gruntu …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 75 w tyle sławiańskich ludów, podpora w trudnych razach Litwy, w którćj podniecił swobody szlacheckie; naród, który dzielny wpływ narodowości wywićrał na królewie- ckie Prusy, wspólnie z Litwą w jedno zlany, brał pod opiekę Inflanty, dotykał …
Excerpt
76 ŚPIEWY HISTORICZNE. przez stan szlachecki, a ciężary na jine stany spychane: pomyślność ćmiła złe przyszłości wróżby. Stefan król wielkiego narodu, walczy z nieswornością jego, bez do- chodów, uzyskując one, pokrzepił stan duchowny, zesła- błe z Rzymem …
Excerpt
NIEMCEWICZA 47 wulsjach, garstki wojska niepłacone napełniały kraj ło- trostwem; prz; tym i nieprzyjaciel zewnętrzny, poczynał najpięknićjsze prowincje napaściami dotykać. Okolona zaś Polska niechęcią lub nieprzyjaźnią, w stanie tak wzma- gającego się …
Excerpt
78 ŚPIEWY HISTORICZNE. działające kroki z Zygmuntem III zakończyły. Włady- sława IV panowanie, było krótkim wypoczynkiem w roz- wijaniu się kłębka, ostatnim promykiem, którym wielkość narodu błysnęła. Tak spełzły pićrwsze lat 60 (od 1587 do 1647). …
Excerpt
NIEMCEWICZA, 79 rzeczpospolitę hańbiący haracz. Nieustawały ze strony Austrji zwykłe czynności, a jeszcze się zdawali, król Polska wielkie uzyskiwać jimie, bo śpieszyli jćj na ra- tunek, śpieszyli po raz ostatni rozstrzygać los, karpatami oddzielonego …
Excerpt
80 ŚPIEWY HISTORICZNE. całkiem wychowanie pokoleń i oświćcenie ogarnął: a co nieweszło pod jego kierunek, to jich duchem przejęte już zostało. Mechaniczne wpajanie dobranych wiadomostek, groźbą plag ożywiane, tępiło rozwijanie się władz umy- słowych. …
Excerpt
NIEMCEWICZA. S1 dem niż omylne w nićj kroki, wtedy bezczynność Polski wczesno ją z diplomacji wykassowała. Obszćrna Polska, stała się w politice niejako głuchą stepą, Rossją od Tu- rek, Austrji i Prus oddzielającą, karczmą zajezdną, w któ- mógł gwałty …
Excerpt
82 SPIEWY HISTORICZNE Dała się czuć potrzeba oświćcenia, cudzoziemczyzna przez to ulubiona; pijarzy prostowali wyobrażenia, kierowali sercem; jezuici stali się jich współzawodnikami, nie mnićj do rozkrzewienia nauk pomagali; wzięły się do tego po- …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 83 być panem całej pod lerlem jego xostającej ziemi, wypu- szczając tylko mieszkańcom lenności z obowiąskiem służenia na wojnach, a każdy który trzymał lenność, zwał się na ów czas szlachcicem (śpiewy hist. p. 41, 48), bo na to do- wodów nie …
Excerpt
SPIEWY HISTORICZNE 8 lać, lab w nim nagan wyszukiwać? Nie zajiste. Powścią gam sąd mój i do końca się biorę. Ale niech wolno uczy że w początkowćj części aż ku Ste nić te ogólne uwagi fanowi biorąc, mnićj jest ciągłości, nieraz ostra dory e zaniedbanie; …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 85 wynikają niewątpliwie z tych swobód, którymi wspólnie z narodem mógł słynąć jego język, które jeszcze w po- tocznćj mowie się ukazują, które nieraz najlepszćm pió- rom naszym rozmajitości, a często żywości dodają, cho- ciaż w mnićj dobrych …
Excerpt
86 ŚPIEWY HISTORICZNE NIEMCEWICZA mienne od pićrwszego: wprowadzono w nie, niektóre sprostowania, oraz dołączono parę obszórnićjszych not. Wiadomość o tóm dałem w jednym z przypisków do roz- bioru Pielgrzyma w Dobromilu niżćj zamieszczonego, do którego …
Excerpt
VI PIELGRZYMA W DOBROMILU CZYLI NAUK WIEJSKICH ROZBIOR; Z UWAGAMI NAD STANEM WIEJSKIM W POLSZCZE I ULEPSZENIEM OŚWIATY JEGO. 1. Szkocki geograf Pinkerton, twierdząc, że powierz- chnia dawnćj Polski, równa się tylko Islandji, kiedy lu- dność jćj tak wielką …
Excerpt
58 NAUKA cenie narodów, wzrastające w słowiańszczyźnie mocarstwa, jakićm było Polskie; naostatek, dojrzówający na zacho- dzie stan feudalny, za powodem chrześciaństwa, snadnićj się poznawać dający, nie wywarły swych skutków na słowiańskie w królestwie …
Excerpt
WI KA. s9 jacy i ogłaszający: działo się wszystko w Polszcze po- wolnie, nieznacznie i łagodnie: głos prawa nad ludem kmiecym, umilkł tylko. Okropne klęski obszćrną krajinę ciemieżące, reszty dokonywały, wtedy, gdy u zachodnich Europy narodów , feudalne …
Excerpt
90 NAUKA ocenić, która część narodu do sławy i dobrego jimienia przyczyniła się więcćj, tak w ostatnich chwilach gasnącćj rzeczypospolitćj, jak nowo rozpoczętego odrodzenia. V. Wszakże, w rozległćj przestrzeni kraju, w ró- żnych jego częściach, różne go …
Excerpt
MIĆKIEWICZA I MORZE. 241 go, widzę: jiż prawo rzymskie wywarło swój wpływ na pracę Śliwnickiego, jaż to z tego powodu, że Śliwnickie- mu było dobrze świadome, już z tego, że poczytywane było za pomocne magdeburji i saxonu: ale prawdziwóm Śliwnickiego …
Excerpt
i OZOOTOZODYĆ pRZ 242 PRZYPISKI DO i mazowieckich, na język polski w latach 1449, 1450, 1508, 1541 przekładane, Wilno, 1824, 40). Kazimirz wielki w swojćm państwie, znalazł dwoja- kie prowincjonalne prawo: wielkopolskie i małopolskie, a może i kujawskie …
Excerpt
MIĆKIEWICZA £ MORZE. 243 trzebną onych texta osóbno zostawić: wlówał je w va- riantes lectiones statutu wiślickiego: chociaż znalazł i ogło- ;kićj constituciones (p. 194). Wszakże, zniewolony artikułami wielkopolskimi, które nieweszły w statut wiślicki, …
Excerpt
244 PRZYPISKI DO jak i jinne. Znajduje się w nich cokolwiek kodexów ka nonicznych, a zupełnie prawie niedostaje justinjanowych. Nieznalazł onych Załuski, jak świadczy katalog rękopi smów jego bibljoteki 1752 4%: dotąd niepochwaliła się posiadaniem jakiego …
Excerpt
MIĆKIEWICZA I MORZE. 245 jomość ta była dla jich priwatnćj satisfakcji i nic w pu blicznćm działaniu niezdawała się skutkować, gdy nie- wstrzymała zboczkego, jinnym biegiem postępującego kie- runku prawa krajowego. I to jeszcze uważać wypada że Dresnera …