Excerpt
176 OPIS STAR. POLSKI dzieła, które w całćj zupełności, nie z tćj strony uwa- żane być powinno, jakiegobyśmy sobie życzyć mogli kraju naszego opisania: ale jakićm być mogło stosownie do przedsięwzięcia autora. Z tego względu wyrzec winniśmy, że jakićm być …
Excerpt
TOM. SWIĘCKI. 177 Bandtke, Naruszewicz, Czacki, o tóm co Ziemowit, co Bolesław chrobry, co Kazimirz wielki działali, co się w XIII wieku działo: świadczą o jednćjże i tćj samćj rzeczy, wspólnie Nestor, Długosz i Naruszewicz (t. II. p.5), chociaż Długosz w …
Excerpt
IX. GESCHICHTE VON POHLEN ALEXANDRA BRONIKOWSKIEGO X. MISTORJA POLSKA DLA PANIEN ŁUKASZA GOŁĘBIOW SKIEGO. *) *) Mimo starań nie mógł autor wyszukać tych numerów skićj z roku 1828, czy 1829, w których rozbiory gazety Warszaw ł się znajdowały i dla tego w …
Excerpt
XI KRONIKA POLSKA POR: 6" gpo> ą WYDANIE HIPPOLITA KOWNACKIEGO, Kronika polska przez PROKOSZA, w wieku X napisana, x dodatkami x kroniki KAGNimiRA pisarza wieku XI i x przy- piskami krytycznemi kommentatora wieku XVIII; pierwszy raz wydrukowana x …
Excerpt
180 KOWNACKIEGO Posłażył mi do tych drugi rękopism tćjże historji, wynaleziony w Wilnie, należący dawnićj do Towiańskie go braciszka zakonu franciszkanów, zupełnie zgadzający się z rękopismem z którego mnićjszą kronikę utworzono a który wynalazł w kramie …
Excerpt
PROKOSZ. 181 kolćj wspomnień kommentatora jidzie, postępował. Tym sposobem Prokosz w porządku swym, jest zupełnie szko- szlawiony, tak jiż ułomki jego w jeden nieład pomieszane zostały. Tym sposobem, czytelnik, czytając razem text z notami, ma przed sobą …
Excerpt
182 KOWNACKIEGO dle którego ułomki, okruchy, fragmenta Prokosza ułożyć wypadało. Do tego pocztu, z tegoż Prokosza przydać mogę na- stępujących : Królową Nyę, która była ostatnią z potomków Lecha, którą Herkules, z wielkich wydźwignął kłopotów, z któ- rym …
Excerpt
PROKOSZ. 183 Kadłubek czcigodny, ohydził historją gdy zapomniał o Szczytach (p. 79). Dwóch, Wapowskićgo i Eneasza Syl wjusza historików i Klemensa Janiejusza historika z nimi trzecićgo, 0 Lechu, że dla zabójstwa wygnany, powieści, wierutne są bajki, …
Excerpt
184 KOWN. TEGO tnie na wszystkie strony i uprząta wszelkie przeciwności i sprzeczności decidującymi terminami. Tak tedy mówi. Na co ja, lubo pozwalam z Prokoszem, że wojny z Gre- kami i sławne polskie bywały zwycięstwa: ale żeby od czasu dopiero Leszka, …
Excerpt
PROKOSZ. 185 pstrzen. Wszakże to nie tlla żartu, nie dla rozśmieszćnia, tylko dla ożywićnia powagi, dla wydobycia z małćj rze- ) 5!» y y czy, niewielkićgo dowcipu. III. Treść i osnowa opowiadania powołująca się na Prokosza, W tym sposobie nasz kompilator, …
Excerpt
186 KOWNACKIEGO matographia sarmaticorum heroum (p. 55, 56). Po zgonie Kraka, niedłago panował Krak II, od brata Lecha zabity. Łowczy książęcy Nieciesław wydał bratobójstwo, zaczym Lech przez senat na roztarganie końmi skazany, poszedł na wygnanie, a dla …
Excerpt
PROKOSZ. 187 twy, co łacinnicy campum martium zowią postanowił, a tym którzy się dobrze popisywali, to jest zwycięzcom, sam upominki rozdawał (p. 95). Waleczny Leszek IV, zęściem i dzielnością ojca swojćgo przeszedł; wojował z Karolem wielkim i jinnym …
Excerpt
188 KOWNACKIEGO wiedzeń bardzo dla nićgo niespodzićwanie: ten nieborak starzec, niewiedząc o niczym, co się stało, bardzo się tym zmięszawszy, plastry miodu jim owe, które komu jinnómu nagotował, prosząc aby mu dali pokój, począł rozdawać: gdy tym czasem, …
Excerpt
PROKOSZ. 189 rech dozorcach młodćgo książęcia Ziemomysła, z których, najpićrwszćgo Zbilada Starzy z Panigroda, toporczyka, rodzona siostra Krasnoroda, Ziemiomysłowi urodziła syna ślepćgo, który przy postrzyżynach i solennym bankiecie przejrzał, Mieszkiem …
Excerpt
190 KOWNACKIEGO nóm wyszczególnićniem, nieraz nawet jimion jakie na chrzcie wzięte były (VII, 1 rpsmu p. 120 - 122). Opisany jest i sposób ochrzczćnia. Z powodu pozwalanych bałwanów, mówi nasz kom pilator o bogach polskich. Mieli Polacy za bogi słońce i …
Excerpt
WIEJSKA. 91 trudnieniem rolnćm doń podobny, drobnej szlachty, która licznie rozrodzona, mimo zagonowćj własności swojćj, w swym stanie, zrównała się z kmiecym. "W ogólności, w narodzie polskim, uboższy stan rolniczy, oczekuje n dzielnićjsze starania, aby …
Excerpt
NAUKA nego stanu rolniczego. W tym, najpotężnićj działać mo- gą: poczja, historja i ewangeliczna czyli religijna moralność VIII. Upowszechnienie w tych czasach ewangelji, Włączone z naukami duchowieństwa, mogą najdzielnićj przemawiać do serca, a tym …
Excerpt
WIEJSKA, 93 epigrammatami, możeby do zrozumienia przemówił; wre- szcie, ni w prozie, ni w wierszu, niejest dla ziomków za pługiem chodzących: prostota Krasickiego nader polero- wna, niedosyć staranna około czystości języka: uczone ałe do monachomachji …
Excerpt
94 NAUKA dnością jednak w niańki do kołysek przelane zostaną, ustrojone będąc po wielkićj części w sztuczną i trudną XI. Powić mi kto, że nie są teraz czasy, aby nazbyt powolnym postępować krokiem, aby zaczynać od prze- mawiania do serca, zmysłów i …
Excerpt
WIEJSKA. 95 jileby nawet szkody takowe kształcenie ludu przynosić musiało: tyle tylko powiem, że wszelkie podobne kroki, ułatwiające rozwijanie zdolności umysłowych w narodzie, jidą w pomoc natężonym usilnościom naukowym. Te ostatnie działają na cząstkę, …
Excerpt
NAUKA 96 cje i zmiany ducha wpływająca, u nas prawie w zanie- dbaniu, na stanie rolniczym powinnaby potężne skutki zdziałać, na sercach do prostoty, cnót i swobód dziado- wskich przystępnych, jile gdy, pomimo swawoli, wykro- czeń i błędów narodu …
Excerpt
WIEJSKA 97 złotówek za historją o Magiellonie lub o siedmiu mędr- cach: zdobyć się na kronikę, jest mu niepodobna: o ziom- ku zaś pańszczyznę odrabiającym, trudno przypuścić że- by o kronice pomyślał. Oby się kiedy zjawiły, prawdzi- wie patrjoticzne …
Excerpt
GE zę ka 98 NAUKA świata, pozbawion środków uczenia się i doskonalenia, ze stanem umysłu swego, choć w lata postępuje, zostaje w pewnym stopniu dzieciństwa, do którego stosować się należy, chcąc mu do zrozumienia przemówić. Podobnie więc dla wieśniaków …
Excerpt
WIEJSKA. 99 łach użyteczne być mogą: lecz dla dziecinnego wieśnia- ków umysłu, bez przewodnika samopas puszczonego, mnićj przydatnymi się staną, chociaż niejestem za tym aby zarzucane być miały, Najkorzystnićj jednak powinien się dać użyć ten, który pewne …
Excerpt
100 PIELGRZYM kładem Zawadzkiego i Węckiego..... 1819 roku, 8'* 259 i XI stron, wyszłe, jest u nas pićrwszóm tego rodzaju zjawiskiem. Patrjoticzne i ludzkością poruszone uczucia, dały mu początek, a błogosławieństwo narodu towarzy- szyć mu powinno. …
Excerpt
W DOBROMILU. 101 kończy się dzieło pięcio powieściami wiejskiemi. — Taki jest porządek dzieła pod titałem: pielg XXII. Od konca pod szczególną r zwagę części dzieła biorąc, zachwycają uwagę naszę dołączone powieści. Po- wieści te (p. 183—259.), nie …
Excerpt
102 PIELGRZYM a która w nędzy wróciła do wsi, w czasie, gdy wesele córki swćj Pałachny Franek obchodził. I tu jednak błę- dy i smutny los Kasi odbijają od wyliczonych cnót do- mu Franka, które głównym są powieści zatrudnieniem. Weselną radość swą …
Excerpt
W. DOBROMILU, 103 czarów i urzeczeń nićma (p. 112). Gdy pielgrzym wy- kłada czego bóg chce po ludziach, naszedł na starą Ba- nachowę, która się przedsięwziętą drogą zmęczyła: dzieci Biry do kościoła ją dowieźli (p. 325). Zwichnął na kra- dzieży owoców …
Excerpt
104 PIELGRZYM kroczeń przeciw uszanowaniu rodziców, gdy o dobróm czynieniu mówi, może obraźliwie dla Dobromila wspo- mniał, o wykroczeniu i zbrodniczćm przestępstwie, nie- tak wszakże powszechnóm: bicia, kaleczenia, czynienia złego rodzicom. , XXVI. Uczy …
Excerpt
W DOBROMILU 105 wyrazach, wcale nie usiłaje tworzyć jedności jakowećj, co mu pamięć przypomniała, to dzieciom wyłliczał, wy- liczał królów polskich i w powszechności jich sprawy: tą jedynie drogą spadł niekiedy na dzieła narodowe lub wielkich jego …