Excerpt
110 HISTORJĄ. miejskie, tak jak je miała Wielkopolska. Prawo teu- tońskie czyli magdeburgskie do wielu miast ruskich 1356 rozciągnął. Tym sposobem utworzył się w Pol- szcze stan miejski, który zjazdom szlacheckim spólni- czył. Przywileje jakie Żydzi w …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 111 i zajął się jich tylko losem. W Koszycach 1374 wszedł ze szlachtą polską w umowę: wyjednał przyznanie na- stępstwa jednćj z córek swojich. Przyrzeczenia dawnićj czynione: zachowania całości kraju, praw, niepodno- szenia samowolnie …
Excerpt
112 HISTORJA. Jadwiga musiała z siebie tę ofiarę uczynić, i została małżonką ochrzconego i koronowego Władysława Ja- gielły 1386. 1, WŁADYSŁAWOWI Jagielle Jadwiga po- mogła chrzcić Litwę, w którćj bojarom na łaciński obrządek pochrzczonym, przywilej praw …
Excerpt
e: Vi- | Wa OBRAZ DZIEJÓW. 113 i Polacy protegowali hussytów w Czechach, którzy byli w wojnie z Zygmuntem. 80. Jagiełło zamiast wcielenia Litwy do Polski, coby naród litewski i książąt pokrewnych obraziło, umówił się z Witowtem i w Horodle 1413, na wspól- …
Excerpt
114 HISTORJA. szcze zjazdów, zastrzegały bezpieczeństwo swobód szla- checkich. Ponieważ statut wiślicki był zaniedbany: na zjeździe czerwińskim 1422 zastrzeżono jego, czyli praw Kazimirza całość, a w Warcie 1423 z małemi doda- tkami po krótce go …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 115 ruska szlachta do przywilejów szlachty polskićj przy- puszczona. Przez to, interes stanu szlacheckiego w Lit- wie, coraz więcćj głowę podnosił. 86. Węgrzy ceniąc waleczność młodego króla polskiego, obrali go swojim królem. Władysław …
Excerpt
116 HISTORJA, konnicy stany pruskie uciskali. Żalili się o to szlachta pruska, mianowicie Pomorza Gdańskiego i miasta, na sejmie rzeszy niemieckiej, gdyż krzyżacy do rzeszy nie- mieckiej należeli: lecz sprawiedliwości otrzymać nie- mogli. Bractwo …
Excerpt
'0Z* OBRAZ DZIEJÓW. 117 rywały. Litwa zagarnąwszy po zgonie Świdrygajły 1452 Łuck z Włodzimirzem, nietylko w wojnie z krzy- żakami pomocy nie dawała, lecz za przywodem Ga- sztołda, zamyślała zerwać z Polską. Zagarnęła 1457 wielką część Podola z Bracławiem …
Excerpt
118 HISTORJA wać, sejmikować: po swych ziemiach, powiatach i wo- jewództwach, jak gdzie te sejmikowania obyczaj za- prowadził. Ogólne narodu sejmowanie, nie było dość zwyczajem ustalone. Do narad senatu i dostojników, zbiegali się z powiatów i ziem …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 119 a Władysława czeskiego. Kazimirz ojciec, niemiał czem A życzeń swojich popierać, Jan Albert tedy musiał bratu ość z Węgier ustąpić, otrzymawszy za to księstwo głogow- ków, skie, które potem bratu Zygmuntowi spuścił. bem 95. Niesnaski i …
Excerpt
120 HISTORJĄ. szlachty wymyśloną była. W tćj obawie poczęli tro- skliwie włądzę i panowanie swoje opatrywać i umacniać czego w krótce doznały wszystkie stany. 98, Przywileja miast i niemieckie prawo jich poczy- nało zawadzać ziemskiemu i szlachcie. …
Excerpt
niać OBRAZ DZIEJÓW. 121 zostawiono w całości na jich poniżenie. Zebrane te ustawy kanclerz Jan Łaski 1506 wy 100. Litwa stratami jakie poniosła, skłoniona w Wil- nie 1199, sama z siebie odnowiła akt unji z Polską; rukował, a kiedy Alexander tron Polski …
Excerpt
122 HISTORJA. korzyść odnosi, szedł w umowy. Na zjeździe w Wiedniu 1515 Jagiellonów z Maximiljanem, ułożono, że Lu- dwik słabowity, Władysława króla cz eskiego i węgier- skiego syn, pojmie Marją wnukę Maximiljana; Anna zaś, Ludwika siostra, przyrzeczona …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 123 wyńieśli na króla Jana Zapolja, z którym Zygmunt po- dwójnie był spokrewniony. 106. Zygmunt i Polska na wielu punktach sąsia- dowali z potężną Turcją. Przez Węgry, Multany i Wo- łoszę, oraz przez Tatary. Obrażony Bogdan, wojewoda …
Excerpt
124 HISTORJA. ków był siedliskiem nauk. Zdawna w Polszcze hussyci znaleźli przytułek. W te czasy luterska nauka krze- wiła się. Nie prześladował jój Zygmunt, ale zapobie- gał gwałtownościom, jakieby z nowości wyniknąć mogły Przykładnie i surowie ukarał …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 125 „m braciom starszym podobała się litewska aristokracja w Litwie tituły, gdzie i Radziwiłłowie od ce- i książęc sarza książęcy uzyskiwali; jinni hrabskich szukali, choć Ostrogski z niektórymi kniaziowskich zrzekał się praw, by się ze …
Excerpt
126 HISTORJA, przyswojiła sobie prawo życia i śmierci nad swymi kmieciami, Mimo zapadłych 1538, 1543 ustaw znoszą- cych monopolja, bractwa, cechy miejskie, zdołał swym veto przywileje miast ocalić. Trudno się stawało po- wściągnąć starostów i wojewodów, …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 127 ścieśnieni. Tak szlachta swą przewagą i stan ducho- wny dotknęła. Po skończeniu soboru tridenckiego 1563 jego ustawy były w archidjecezji lwowskićj od ducho- wieństwa przyjęte; w gnieźnieńskićj zaś za sprawą pri- masa Uchańskiego, …
Excerpt
128 HISTORJA. lewicza. Gwałtownie tedy wpadł 1558 do Inflant i wo jował tę krajinę. Nowy mistrz Gottard Kettler, doświad- czył również szweckićj napaści, która mu Kstonją 1561 zabrała. Podobnie Magnus królewicz duński, zakupi- wszy biskupstwo Ksel, …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 129 lewskie zostały opisane. Jak w Litwie tak podobnie w Polszcze król ze wszyskich tych dóbr kwarty na utrzymanie wojska przeznaczył: tak na wojsko na- dworne, jak i na jinne zaciągi, podług zwyczaju wieku czynionie. W krótce 1565, …
Excerpt
130 HISTORJA. ści. Iiecz wielcy panowie i książęta, a nadewszystko Mikołaj czarny Radziwiłł przeciwili się, narzekając, że Litwa w granicach uszczerbek poniesie, a książęta będący dziedzicznymi senatorami i senatorską i książęcą dostojność postradają. …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 131 uznanie jich prawa do Prus, gdyby linja Alberta wygasła. Miasta anzeatyczkie największy handel na morzu baltic- kim mające, widząc że Zygmunt August nad Prusami i Inflantami panuje, szukały jego protekcji i zwierzchni- ctwa. Nieodrazu …
Excerpt
132 HISTORJA. nie wyśle bez dołożenia się stanów; będzie miał przy boku radę z senatorów i posłów; sejmy co dwa lata zwołuje; a gdyby w czóm praw i przywilejów nie do- chował, naród znajduje się wolny od wierności i po- słuszeństwa. 131. HENRIKOWI …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 133 brym katolikiem; Batory się pośpieszył i prędzćj przy- bywszy, tron objął i umiał skłonić panów, co za Maximi- |janem głosowali, że go królem uznali. Jeden Gdańsk opierał się, orężem 157% do podległości zniewolony. 134. STEFAN Batory …
Excerpt
134 HISTORJA. na sposób województwa, prędko narzekając, że jich prawa były naruszone. Estonja zostawała w ręku szwe- ckim, a z Piltińskiego biskupstwa Danją Batory 1584 spłacił. 137. W ciągu wojny fundował Batory 1579 uni- wersytet wileński jezuicki, i …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 135 w następnym perjodzie, smutny snowały tej rzeczypo- spolitćj upadek. CZWARTY PERJOD od roku 1587, do 1795 lat 200. Panujący królowie obierani: Wazowie, Piastowie, Sasi; gminnowładz- two szlacheckie, arystokracją zawichrzone, nadużywa, …
Excerpt
136 HISTORJA. czyła naprawę czyli urządzenie rzeczypospolitćj to jest własnego stanu. W Litwie przerobiony był jeszcze raz po rusku statut 1588, statut trzeci i po polsku 1614 wy- dany, zupełniejszy, dla mniejszćj szlachty dogodniejszy, nazwy niewolnika …
Excerpt
| OBRAZ DZIEJÓW. 137 była temu przeciwna, ztąd w schismie zobopólnćj, po- wstała dizunja i początek ciężkich kłótni i cierpień. 144. W te czasy w sprawie religijnćj, nie mało już krwi przelanćj było, a zanosiło się na większy. Dom habsburgski austriacki, …
Excerpt
138 HISTORJA. brała się szlachta, gdy w Inflantach do wojny przyszło. 147. Za napaść Farensbacha wojewody wenden- skiego 1600 na Estonją, Karól 1601 rozpoczął wojnę. Było to pole świetnego popisywania się wojowników pol- skich, ale razem pole strat …
Excerpt
OBRAZ DZIEJÓW. 139 koszu nie wywoływało boju. Kiedy więc król do sejmu rzecz odkładał a na nich nastawał, rozbiegali się, Ze- brzydowski z Radziwiłłem pod Janowem uniżyli się. 150. Lecz rokoszanie zaniedbawszy sejm, spokoj- nie w Warszawie odbywany 160%, …