Excerpt
112 UWAGI KMIECIE SĄ POD CIĘŻAREM OBOWIĄZKÓW. h zmian w obowiązkach kmieci Pomimo zaszły ku włościom i panom, obowiąski te niemnićj wielkich były rozmajitości. Nieposzukując datków radosnych, czesnych, weselnych, dla powitania, dla uczczenia, ględów, …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 37. 113 Na ziemiach prawa narodowego, kmieć mnićj dawał w zbożu, sep, a za to robotował, uprawiał pewne niwy dworskie czyli włości lub folwarków do nićj na- leżących; obowiązany przytym był kilka dni w roku odrobić, pańszczyznę. Liczba dni …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 37, 38. 115 jak obcy, lud odpłużny wojennego obowiąsku i trudu miewał dosyć. 38. KMIECIE SĄ PODDANI SWYCH PANÓW. Te stosunki, jakie zachodziły między szlachtą i kmieciami, stawały się uciążliwymi dla kmieci i na- rażały jich na krzywdy. …
In:
Excerpt
116 UWAGI. nięcie bogatszy szlachcie dwoma przypłacał wołami (59). Ale smutna jest dostrzegać, że prawodawstwo zajmuje się już jedynie nadużyciami i gwałtami na jakie kmiecie są narażani; myśli jedynie o zbiegach, a nieprzepisuje żadnych prawideł aby …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 38 117 Lubo prawodawstwo obstaje za własnością dzie- dziczną kmieci, jednakże panowie z titułu właściciela włości, dominii, mieli bez końca sposobów wyzuwania prawa najwyższych wyroków książęcych. Akt 1222 mówi: omnes aseripti.... quorum …
In:
Excerpt
a 118 UWAGI. kmieci z jich' posiadłości, wyrzucania jich ze swych dóbr. Chociaż prawodawstwo zasłaniało dziedzinę kmiecą od odpowiedzialności za pańskie długi wszelako wierzyciel co dobra dłużnika swego zachwycił, z titułu posiadacza dominii, wyganiał …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 38, 39. 1£9 niego każdy był skarany za exeessa i ubliżenie prawu. A szlachta na pośmiewisko zwała go królem: chłopów, rusticorum rex (5). 39. PAN W SĄDZIE OPIEKUNEM KMIECIA. W niemogli stawać w sądzie bez pana, który za swę obec- 2 edzie w …
In:
Excerpt
120 UWAGI liło wislickie prawodawstwo które chce aby się wszę- dzie: przepisów statutu małopolskiego pilnowano (55): ale ta wola jego w exekucji wielkiego doznała opó- źnienia. 40. POLSKA WCALE NIEFEUDALNA. Kończąc me postrzeżenia nad dziejami polskiemi …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 40 121 Wielu pisarzy zwróciło baczność na nadużycia jakie w badaniach dziejarskich z feudalismem czyniono a przezeń potwornie zdarzenia i dzieje wystawiano. Hallam pisarz głęboki, dostrzega słusznie, że Francja Wielka britanja jedynie, oraz …
In:
Excerpt
122 UWAGI 41. WARUNKI FEUDALNOŚCI SĄ OBCE DLA POLSKI. Zmamiona i warunki feudalności sa: 1. zależność i osobista służebność wszystkich powszechna, od naj- lichszego niewolnika aż do panującego stopniowanie urządzona. Wolnego tam niema: wolny jest lichy …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 41. 123 wolni, dzierżyli jedynie wieczyście, nie osobiście panu, ale z dzierżawy włości się wypłacali. Powoła się kto na zależność kmieci od panów, gdy ci za nich sądowo otrzymują sztrofy: ależ ta opłata jest za opiekę, pro- tekcję, …
In:
Excerpt
124 UWAGI. 42. SYSTEMY ALLODJALNY I FEUDALNY. Montesquieu, rozważał tworzenie się i początek feudalismu, rozważał tedy wieki poprzednie systemu allodjalnego z którego feodalny wyrodził się. Wieluż jest przecie czytelników co niebacząc na to wpadają edzie …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 42. 125 mnodzy pisarze dziejów elementarnych, wykładów skra- canych dla szkół i nauki, kródszych lub rozciąglćjszych rozróżnienie wskazują. Wolność jest zasadą allodjal- nego systemu, mówi Rottek, a służebność systemu feu- dalnego. Tamten …
In:
Excerpt
126 UWAGI. w drugim jedynie poddaność osobista. System allo- djalny jest tedy zacnićjszy, opiera się na jidei, uznaje i utrzymuje godność człowieka i obywatela; system feudalny przeciwnie w swym uwidzeniu, z nienawiścią tój godności, przekłada zysk nad …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 42, 43. 121 nieprzezorna prostota , tłukły się pod kierunkiem po- jęć biblijnych i byzanekich (79). 43. RÓZNY RZECZY OBRÓT W STRONIE BUROPY ZA- CHODNIEJ A WSCHODNIEJ. Kiedy system feudalny strony zachodnio południo- wój Europy rozprzęgał …
In:
Excerpt
128 UWAGI. stojnićjsi urzędnicy wspólnie z biskupami zawiązują możnowładzczą reprezentacją czyli senat. Skoro się w reprezentantow zamienili obowiązki jich urzędu za- stąpione zostają jinnymi narodowymi urzędnikami. Szla- chta przez swych umocowanych …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 44. 129 naśladownictwo ciwilizacji zachodu i Niemiec, przy- padki miejscowe, diplomacja, nauka, oswajały z nim. Danja i Węgry wcześnićj j ujrzały wprowadzane jego zarodki; Czechy zostały weń uwikłane swym z rzeszą niemiecką związkiem. Litwa …
In:
Excerpt
130 UWAGI. miach feudalism i półtora wieku (1270- 1330) zagra- żał Polszcze zagładą. Aby kraj ocalić trzeba było piekielny ten żywioł przełamać, odeprzyć, zwalczyć. Władysław Łokietek z nieugiętą wytrwałością stawił mu czoła, syn jego Ka- zimirz wdał się …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 45. 131 45. RZUT OKA NA DRUGI OKRES. Drugi 234 lat okres, od 1139 do 1374 wystawia nader posępny obraz możnowładztwa, którego wichrzące osobistości, dorwawszy się kierownictwa i władzy, niepo- koją i szarpią wnętrza kraju, i nierychlćj …
In:
Excerpt
132 UWAGI ców, zdrajców, zbrodniarzy, podłych, co się swego rodu i ojczyzny wyrzekali. Prawo poplątane, potargane, dla obywatelstwa, dla ludu płodziło dowolności i nie- pewność; lud w ciszy trudu swego, przez różne zmienne uciążliwości koleje przechodzi. …
In:
Excerpt
TRZECI OKRES OD ROKU 1374 DO 1607: LAT 288 GMINNOWŁADZTWO SZLACHTY. Patrz dziejów opowiadanych rozdziały 90 do 138. 146 DUCH OBYWATELSKI WYWRACA DYNASTICZNY SYSTEM WSTRZYMUJE ROZPRZĘŻENIE. 0: czasu jak duch obywatelski, bacząc na prze- rażające kraju …
In:
Excerpt
134 UWAGI Dziedzictwo dynasticzne podważone za Kazimirza wielkiego i za Ludwika andegaveńskiego, za Wła- dysława Jagełły ostatecznie przepadło. Rodzina Pia- stów nie marzyła o swych prawach, jeśli książęta z nićj uganiały się niekiedy o tron to licząc …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 46, 47. 135 nawiści lub pożądliwości swćj zadosyć uczynić. Duch obywatelski polski niemało miał trudu aby jich roz- brojić, uciszyć i poskromić ten kniaziowski i możno- władzczy, Litwę trapiący zawrót. Aby zaś niedopuścić szarpanin i …
In:
Excerpt
136 UWAGI obowiązek niepokojił czas niejaki obywatelskiego du- cha, dogadzając z karbów wymykającćj się władzy kró- lewskićj, albo dawnemu porządkowi nowotnym prze- obrażeniom przeciwnemu. Ztąd wynikłe za a tra- piły panowanie Władysława Jagełły. …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ,. SZLACHTY. 47, 48 137 starościńska została oznaczoną, i weszła w liczbę ziem- skich dostojności, tym stosownićj, że duch obywatelski znalazł w jćj obowiązkach nagrodę swych wysług. Po- lubił on wystawę; dla panującego zachował tituł z ca- łym …
In:
Excerpt
138 UWAGI. w zamęt wpadło osobnym powiatów i provincij dzia- łaniem. Statut wiślicki w zapomnienie poszedł; pra- wodawstwo, zarząd, sprawiedliwość, pobory, policja, służba wojenna wyszczegulniały się po provincjach, wyosabniały się z powszechnych …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY 19 139 49. DUCH OBYWATELSKI JAK SIĘ NA CUDZOZIEM CZYZNĘ ZAPATRUJE, SEKTY. Czechy podówczas najdzielnićjszy wywierały wpływ, Węgry mnićj. Wiele dogodności, kryte powozy, wina dostatek, przybyły z Węgier; późnićj ubiór niektórych pułków, …
In:
Excerpt
140 UWAGI niektórzy biskupi pozwolili sobie palić heretiki (5), a wszyscy razem niezdołali oprzeć się małżeństwu księdza (7). Groźnie zabraniano jeżdzić na nowatorskie nauki za granicę, ale wszelkich sekt dissidenci swo- bodnie się w Polszcze siedlili, …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 130, 131. 341 uchodzą bezkarnie, wyj w jednym razie (mówi dalej podróżny cudzoziemiec), to jest że wolno szlach- cicowi lichego człowieka zabić, a uchylić i przydusić sprawę wieśniaka małą pieniężną opłatą. Należy jednak wyznać …
In: