Excerpt
220 POLSKA KWITNĄCA. sam wyznaczał. Na następujących sejmach izba posel- ska nie zaniechała interesować się tą kwartą: wymagali (r. 1565) posłowie dla siebie prawo, że na sejmach wy- bierani byli deputowani do boku podskarbich międzysej- mowie. "Tym …
Excerpt
ZYGMUNT AUGUST. 221 Przyłuskiemu na duchownych i obrządki kościelne po- wstawać. Cieszył się tylko Zygmunt August tóm, że za jego czasów Jan Herburt podkomorzy przemyski prawa polskie z łacińskiego na język polski przełożył, z których przekładów, przekład …
Excerpt
POLSKA KWITNĄCA gmunta Augusta porzucała swój ruski język, polski przyj- mowała. Z językiem i obyczaj polski szerzył się. Przez taką Polski przewagę, w związku z nią stan szlachecki widział wzrastające swe swobody, z któremi ustawała wa- salska ku możnym …
Excerpt
ZYGMUNT AUGUST. 223 stko ukończył. Zjechały się tam wszystkie stany obnu- dwu narodów: król, senat i książęta litewscy, posłowie ziemscy i miejscy, różni urzędnicy, byli tóż i posłowie rozmaitych dworów zagranicznyh. Wielu Litwinów sejm ten porzucało, …
Excerpt
POLSKA KWITNĄCA Dokonawszy wielkiego a trudnego dzieła tego król Zygmunt August, kiedy się jeszcze gotuje do dalszych urządzeń, oczekując dłuższego życia, w pięćdziesiątym wtórym roku życia swojego, a we dwudziestym piątym od śmierci ojca, panowania, z …
Excerpt
WSTĘP 10 opowiadanie. Rychły zgon Methodeja 885 rozzuchwalił Niemców, wyganiali księży słowiańskich; a po zgonie Świę- topluga 894 jeszcze gwałtownićj sobie postępowali. A gdy Magjary 907 Morawy obalili liczny lud chrześcjański sło- wiańskiego obrządku, …
Excerpt
WSTĘP. Sasi i do Niemiec cesarską przyw ując powagę, podo- bnie zbrojno i podbojem umocowywali zaczepione chrze- ścjaństwo. Henryk ptasznik do dani lub podległości zmusiwszy wielką część Wendów nadelbiańskich, nad jich potulno- ścią czuwanie i …
Excerpt
(4 jela go*). Cesarstwo niemieckie marzyło zaprowadzić tam swych biskupów łacińskich. Niepowiodło się to **), Cesarska z bronią w ręku łacińska propaganda, słowiań- skićj coraz więcćj niechętną się stawała. Gmin długi czas niebył pochopny do wyrzeczenia …
Excerpt
78 WSTĘP. niejszych lechitów, z których wielu obszerne włości po- siadali. Czyli że oni osiadłych włości panami się stali, czyli że kmiecie na jich włościach osiadali lub osadzani byli: to pewna że były posady gminne (z czasem mia- stami zwane, grody) …
Excerpt
"9 Polanie, jakofsię wspomniało, w stolicy Gnieźnie prze- bywających, kilku po sobie następujących Leszków i Po- pielów. Wielu królów i książąt miało uznawać najwyż- szą władzę króla Popiela. Wszyscy tegoż rodu, popie- licze , dość zniechęceni. Z pod jich …
Excerpt
80 POLSKA rzy przeciw niemu wezwali Magiarów czyli Węgrów. Po zgonie Świętopługa straciło byt swój to królestwo Mo- rawii. Węgrzy nazywający się Magiarami naród strasznie dziki, wezwany (r. 892, 894), osiadł koło Dunaju i oko- licznych mieszkańców po …
Excerpt
PODBIJAJĄCA 81 z granicami węgierskich, czeskich i polskich królów. Tak rozległe rozkazując narodom i miastom sławiańskim Wariagowie Rusini, tćj całćj krainie nadali swoje nazwi- sko Rusi: sami, nowemi do nich przybywającemi pocztami zasilani, przejmowali …
Excerpt
82 POLSKA PODBIJAJĄCA laków posuwali swe zdobycze po lechickich i dalszych ziemiach. Ziemowit syn Piasta, tron polski opanowawszy stał się ojcem ludu i prawdziwym państwa założycielem. Miał on królestwo swoje w okolicy Kruszwicy i Gniezna, a to szczupłe …
Excerpt
ZIEMOWIT. MIECZYSŁAW 83 nował zaprowadzał. Z drugićj strony od zachodu opo- wiadany był obrządek łaciński po nad Elbą, Odrą i Wi- słą w Chrobacyi. Obrządek ten przyjęty był od książąt czeskich i królów węgierskich. Niemieccy zaś królowie stanowiąc zbrojne …
Excerpt
| | 84 POLSKA PODBIJAJĄCA braci umocował się na taonie, i wiele krajów Czechom poodbierał, i wiele zdobyczy poczynił. Dołączył pod swoje berło Chrobacyą zachodnią aż do Dunaju i Tyssy; Szląsk i Pomorze. W tym czasie święty Wojciech Czech bi- skup pragski …
Excerpt
BOLESŁAW WIELKI. 85 mać nie mógł, zostały mu z nich Morawy i Luzacya z okolicą lubuską. Po zaspokojeniu się pokojem budy- szyńskim *) z Niemcami, wyprawił się r. 1018 na Ruś, do nićj od niezgodnych książąt wezwany. Zdobył Kijów i złupił go. Lecz nie z …
Excerpt
86 POLSKA PODBIJAJĄCA. dannicznych: i daninę płacili Pomorzanie, niektórzy hra- | biowie i panowie niemieccy i sławiańscy, którzy Bole- sława za swego panującego (seniora suzerena) uznali. Albo złożone było z narodów lachiekich, chrobackich, szląskich, od …
Excerpt
BOLESŁAW WIELKI. 87 burgi), a przy głównóm mieście stał gród (castrum, ca- stellum). Dokładał Bolesław niemało starania, ażeby się lud zbierał do miast i w nich osiadał, oraz żeby grody w jak najobronniejszym były stanie. W grodzie przesia- a dywał urząd …
Excerpt
88 POLSKA PODBIJAJĄCA ścią i pozyskanem sercem mieszkańców; bogaty wielko- ścią swoją raz uchwyciwszy czyste wyobrażenie o pań- stwie, szukał jego bytu w stanie miejscowym, i obcych wyobrażeń do tego nie mieszał. Zrodzony w tćmże miej P > 1 : : p scu, w …
Excerpt
MIECZYSŁAW II. 89 namaszczalną koronacyą, którćj gdy nie było, chrześcjań- ski monarcha nie wszystkie jeszcze godności monarszćj znamiona posiadał. Bolesław tedy pragnął tytuł swój króla namaszczeniem, czyli obrządkiem chrześcjańskićj korona- cyi …
Excerpt
90 POLSKA PODBIJAJĄCA ski do Saxonii, a za nią i syn małoletni Kazimirz z kró- lestwa wynieść się musiał. Udał się do Węgier, zkąd potem w Brunewilu czy w Loedium naukami się bawił, oczekując dalszych wypadków. Polska tymczasem w naj- okropniejszóm …
Excerpt
KAZIMIRZ. 91 Garnęli się do Kazimirza wszyscy mieszkańcy. Od- był on koronacyą. Poślubił sobie księżniczkę ruską, która wycieńczony skarb królewski swoim posagiem zasiliła. Ma- sława opierającego się wstępnym bojem zwyciężył, Polsce pokój przywrócił. …
Excerpt
92 POLSKA PODBIJAJĄCA. sław osadził na tronie węgierskim żelę, koronował go i pakój zapewnił. Odtąd bezinteresownie czuwał nad Wę- grami. W każdym razie był pośrednikiem, dawał radę i pomoc. Tak wspólnie z królami i biskupami kierując losami królestwa …
Excerpt
BOLESŁAW II SZCZODRY 93 i książętami Europy związki i Ruś głośniejszą niż ojciec uczynił. Lecz po jego zgonie 1054 między jego synów i wnuków dzielona Ruś, z podziałów i na chwilę wy- brnąć nie mogła. Familijne potomków Jarosława niezgody powoływały obećj …
Excerpt
94 POLSKA PODBIJAJĄCA wał. Ztąd powstały powszechne nieukontentowania, ucie- czki od wojska, a w kraju nieład. Król chcąc swą po- wagę utrzymać i władzy królewskiej w niczćm nie ubli- żyć, ostro przestępstwa karał, naraził się nakoniec na utratę …
Excerpt
WŁADYSŁAW HERMAN 95 Władysław Herman brat Bolesława za króla był uznany. Pan słaby i miałkiego rozunu. A skoro on po bracie władzę objął, wszystko poszło na odwrót: ducho- wni cudzoziemcy osiadali prelatury i dworem kierowali; król stał się cesarskim …
Excerpt
96 POLSKA PODBIJAJĄCA zgubę obmierzłego tego faworyta nastawać nie przestali, póki go Władysław od swego dworu nie oddalił*). Bolesław III krzywousty po ojcu Władysławie ob- jąwszy rządy, wielą zwycięztw się wsławił: znaczniejsze były z Czechami, którzy …
Excerpt
BOLESŁAW III 97 bamberskiego do wiary świętćj przywiódł. Henryka V ce- sarza, zemsty na Bolesławie szukającego o to, iż Kolo- manowi królowi węgierskiemu pomagał przeciw cesarzowi, a prowadzącego do Polski wygnańców Zbigniewa pod Wrocławiem tak śŚcisnął, …
Excerpt
98 POLSKA PODBIJAJĄCA bity Zbigniew. Dręczyła Bolesława ta śmierć braterska, wyrzucał sobie, że był jćj przyczyną „ dla tego przykładne pokuty podejmował. Przytćm pod koniec jego panowa- nia, zachodziły różne nieprzyjemności, z powodu tego, że cesarz …
Excerpt
BOLESŁAW IV 99 EPOKA TIL Polska w podziałach. Z tego podziału wynikło wielkie Polski osławienie, narażenie jój na kłótnie domowe, wpływ obcy, zaczóm w dalszych wiekach poszły utraty wielu pięknych krajin (Szląska , Pomorza , nowćj Marchji …