Excerpt
190 POLSKA KWITNĄCA wali. Z Moskwą za przybyciem króla do lat sześciu przy- mierze przedłużone było. Król potem do Malborga je- chał, na odbieranie od miast Pruskich przysięgi, dokąd też i Wielkiego Mistrza Krzyżackiego wzywał, ażeby hołd wykonał, z …
Excerpt
ALEXANDER. 191 nia, policejskie i innego rodzaju. Wszystko to w statu- tach pomięszane było. Oprócz tych ustaw pismem ze- branych, równćj powagi były zwyczaje, po różnych miej- seach różne, a nie brakło z tego powodu ich przeciwno- ści z ustawami …
Excerpt
192 POLSKA KWITNĄCA. W Litwie domowe rozsterki i niesnaski między fa- miliami zajęły się z okazyi Michała Glińskiego, który ze krwi książąt ruskich pochodząc, z zacnością urodzenia, i z pięknemi do wojny przymiotami, łączył nieznośną py- chę, i w taki u …
Excerpt
ALEXANDER. 193 kanclerz koronny, lecz w Wilnie jest pochowane, a to dla tego, iż panowie litewscy przekładali, iż gdyby na po- grzeb królewski do Krakowa jechać im przyszło, tedy Gliński, którego otrzymane świeżo nad Tatarami zwy- cięztwo w większą daleko …
Excerpt
194 POLSKA KWITNĄCA stwa Polacy na sejmie piotrkowskim przyznali, którego tóż Litwa wprzód jeszcze zaraz po Śmierci Alexandra, w Wilnie obecnego, książęciem ogłosiła. Zygmunt nama- szczony na królestwo w Krakowie, sejm koronacyi tamże składa; na którym …
Excerpt
ZYGMUNT I. 195 spustoszyli. (avr zasłyszaw o tej wojska swego pó- rażce, a bardzićj jeszcze obawiając się tego, które pod bramami stolicy jego kraj pustoszyło, co prędzćj przez posła swego o pokój prosi, i otrzymuje go do czasu, po- wróciwszy królowi …
Excerpt
196 POLSKA KWITNĄCA. Polski położenie znacznie odmieniły. Turcy od południa porty i twierdze nad Dunajem i morzem Czarnóm w Moł- dawii opanowali, zapewnili sobie wpływ do Wołoch i Moł- dawii; wojewodowie tych krain obrażeni wyprawą od Jana Alberta …
Excerpt
ZYGMUNT I. 197 tenczas straszliwą ' równą i stała (odj r.| 1543) zgoda i przyjażń zawarta. Turcya Tatarów i Wołochów po- wściągała, panowania polskiego nad Wołoszczyzną nie zaprzeczała, handel na morze Czarne był wolny. Zaczem Ruś Czerwona, Podole, Wołyń, …
Excerpt
198 POLSKA KWITNĄCA porazili, atoli ztąd korzyść bardzo mała dla Polski uro- sła, kiedy uczynionćem do czasu przymierzem, Smoleńsk przy Moskwie pozostał. Maxymilian gdy tym sposobem skutecznie: Polsce szkodzić nie może, usiłuje drogą układów z Jaciellonów …
Excerpt
ZYGMUNT I 199 się, a i kawalerów mieczowych od związku z Krzyżakami uwolnił, Albert zaufany w łasce Zygmunta, z którego siostry Zofii rodził, się prosi o pokój który tćż otrzymał. Za Zygmunta I. czasów umysły ludu chrześ ańskiego w wielkióm były …
Excerpt
200 POLSKA KWITNĄCA cił się sekty luterskićj otwarcie, podówczas kiedy z Zy- gmuntem pokoju szukał. Owoż przy takiej w zakonie krzyżackim odmianie, Pruskie od nich trzymane ziemie miały się stać rzeczypo- spolitćj własnością, i król Zygmunt tą własnością …
Excerpt
ZYGMUNT L 201 bnie po wygaśnieniu potomków męzkich od Zofii siostry Zygmunta pochodzących, zapewniało takież Prus z Polską zjednoczenie, tego zas Zygmunt przewidzieć nie mógł, że królowie polscy dalsi następcy jego, linją elektorską do następstwa …
Excerpt
202 POLSKA KWITNĄCA łudzeni, dla jich widoków na sejmach uchwały stanowili, Sejmy ukazywały się Już z zupełną jizby poselskićj prze- wagą, milezenie Jizby bylo przyzwoleniem, a wrzawa opo- ją jaką, nie zawsze przekonaniem do tego trafiał, datkiem lub …
Excerpt
ZYGMUNT I. 203 rad czyli senat nie poniży. Senat z wojewodów, kaszte- lanów i dziedzicznych książąt złożony, składa sejm pra- wodawczy. Szlachta sama pełni służbę rycerską, spra- wuje urzędy; może z kraju wolnie wyjeżdżać, w części za pozwoleniem i …
Excerpt
204 POLSKA KWITNĄCA. Największą atoli w czynnościach królewskich pomocą byli Szydłowiecki z Tomickim. W bliskich latach zbie- gający się czas Śmierci obu (Szydłowieckiego 1532, To- mickiego 1535), a zachodzenie w starość króla poczęły rozwalniać tęgość …
Excerpt
ZYGMUNT I. 205 na różnych obradach publicznych i na ich stronnikach. Bona była za Kmitą, król za Tarnowskim. Tymczasem już od lat kilku kanelerstwo wakowało. Królowa z Krzy- ckim prymasem i Kmitą ułożyli, że Gamrat biskup kra- kowski, człowiek bardzo …
Excerpt
206 POLSKA KWITNĄCA. sięwzięto, którą Turcy sami za napaść ukarali, gmin zaś zakłócony, z ciężkim żalem swojim do domów wracając, rozniósł odgłos Kuropę gorszącego poburzenia pó całćj rzeczypospolitćj, w którćj smutne to zdarzenie na wzgardę wojną …
Excerpt
ZYGMUNT I. 207 kowie *). Za panowania Zygmunta I stanęła konkordata z dworem rzymskim względem biskupstwa warmińskiego, samćj tylko stoliey apostolskićj podlegającego, mocą któ- rćj po zeszłym biskupie, król czterech prałatów lub ka- noników warmińskich, …
Excerpt
208 POLSKA KWITNĄCA. nomii epokę przez wyjaśnienie biegu ziemskiego około słońca. Macićj z Miechowa astrolog, medyk i historyk (zmarły 1523), Bernard Wapowski matematyk i historyk (zmarły 1535), Klemens Janicki, Jędrzćj Krzycki, Jan Flachsbinder …
Excerpt
bud © < < ZYGMUNT AUGUST. 209 glejszych królestwa potrzebach ze stanami się naradzić. Lecz czas sejmu wszystek na kłótniach upłynął, z przy- czyny przy, ętego od króla potajemnie z Radziwiłłówną małżeństwa, które rozwieść koniecznie niektórzy biskupi i …
Excerpt
210 F POLSKA KWITNĄCA. stwach, które się Lutra nauki chwyciły, naukę tę za po- wrotem swojim rozsieli. Tatarzy znowu do Polski wpadli i kraj niszczyli; atoli od hrabi Tarnowskiego pod Tarnopolem doścignieni, na głowę porażeni zostali. Tymczasem panowie i …
Excerpt
ZYGMUNT AUG 211 Wniosek ten królewski tyle skutkował, że wnet po sej- mie nastąpiła królowćj Barbary koronacya w Krakowie za powszechną wszystkich stanów zgodą, i owszem ci sami, którzy najżwawićj przedtóm 0 rozwód się dopomi- nali, pierwsi do …
Excerpt
212 POLSKA KWITNĄCA. się mianowicie stanowi szlacheckiemu, który mocno obra- żał się o to, że w wyrokach dotykano jego czci i ma- jatków. Zatóćm stan szlachecki, który już ścieśnił kró- lewską władzę i poniżył stany niższe, powstał na stan du- chowny i …
Excerpt
ZYGMUNT AUGUST. ŻI3 Po sejmie (piotrkowskim r. 1552) król jechał do Gdańska dla uspokojenia tamże niespokojności, które z powodu nowo wprowadzonćj sekty podniecane były. Ztamtąd udał się do Królewca, pragnąc się z Albertem książęciem pruskim zobaczyć. …
Excerpt
214 POLSKA KWITNĄCA. ciw nim kroków, ale nadto w listowne wdawał się spół- kowanie, i od Kalwina dedykacyą wykładów na list śgo Pawła do żydów przyjął, a Lutrowi biblię od niego prze- łożoną imieniem królewskićm zaszczycić dozwolił. Użył nawet …
Excerpt
ZYGMUNT AUGUST. 215 nuncyusz Franciszek Kommendoni, wsparty gorliwością Hosiusza, o utrzymanie wiary, wyjednał, że król i stany na sejmie w Parczowie r. 1564 ustawy tego soboru try- denckiego bez roztrząsania ich przyjęli: jak to ze swojej strony uczyniło …
Excerpt
216 POLSKA KWITNĄCA. muje, i w niewoli blizko przez rok cały wyzutego ze wszyst- kich majętności, trzyma. Zygmunt August wzruszony krewnego swojego nie- szczęściem, wyprawił do Fiirstemberga poslańca Łąckiego, dopominając się o wyzwolenie z niewoli …
Excerpt
ZYGMUNT AUGUST. 2AZ. bardzićj nie szukał, jako pozoru, by też najmniejszego, sia wojny. W pada więc z ogromnem wojskiem do rozpoczę do Inflant, zwłaszcza, że tóż już wychodziło przymierze do pięciudziesiąt lat z Wasilem ojcem jego i Walterem de …
Excerpt
218 POLSKA KWITNĄCA. odnieśli zwycięztwa; atoli z nich korzyść niewielka uro- sła, gdy Połock przy Moskwie został, która dla zakłóce- nia i zatrudnienia króla polskiego , Magnusa książęcia hol- sztyńskiego, brata Fryderyka II króla duńskiego, królem …
Excerpt
ZYGMUNT AUGUST. 219 były w Polsce, przez co niezmiernie sądownictwo uła- twione zostało i przepisy statutu uciążliwe być przesta- wały. Zaczęła się owszem Litwa cieszyć swemi porzą- dnemi przepisy, gdy wkrótce nowa w nich ulga nastała, jak wielki książę, …