Excerpt
24 ristyka- Krausa; a Fabrego heuristyka: są zawsze za każdy raz co innego, Il. STATISTYRA. || XIIE Wyraz staństyki powyźćj już. wielokrotnie był; wsjaaminany. Uważać "było. można jak jedni go do historii liczy- li, inni do nauk pomocnych.. Konieczną tedy …
Excerpt
4 którym jedynie uprzywilejowanym. Euro-. PY państwom, nim wszystkich Eropej- skich państw, równie wielkich, jak i. ma» łych, nim również państw Amerykańskich. i Aziatyckich statystyki. pisać. niepoczęto.. Achenwall 1749 wymaga gruntownćj zna- jomości. …
Excerpt
ł ) ne. Riczbami, liniami, wymiarami, z całą: ścisłością, do jedności t ułomków pom= * knięte, liczbami mowę ludzką zastępując, bez ludzkićj mowy, miało ludziom, dósta-. zecznie stan państw wystawiać ! Nie tego pisma jest celem, nadtym rózciągać SIĘ …
Excerpt
m jego. przedmiot jest suchy, jeżeli mu, przy wydarzonćj sposobności przymięszanie hi- storii przycz u lub, skatków, żyCiai interesu niedoda(*). W rzeczy samćj owe statistyczne opisy przy historycznych, była Smierć przy Zycia; a statystyczne opisy, tak …
Excerpt
23, | MG statistyki: dókażą tego ulepszenia, którego» PO i opisom państw miedostawało. Jżyli tedy. na to ulepszenie, jak sami twier- dzą, vocem hybridam, sądząc, że z tym.: nowym wyrazem. nową wynaleźli naukę! ' ale cieszyh się razem, że we własnym ję- - …
Excerpt
39 Jest przeto mowa, nietylko o współńym mieszkańców kraju życiu, 'ale' 9: narodzie mającym cywilne ustanowienia. i rząd(*)” „„Ówoź w WE punkcie, Niemann, od- - różnia Ethnograłią (Vólkerkunde): od sta- tustyki(**); w twzecim zaś, geografią poli- tyczną …
Excerpt
30 niedogodne, wszakże. zbyt powszechnie znane; trzeba zacieśnić granice geografii politycznćj, która, i „geografia, zajmuje się krajem, nazwiskami, granicami ale jako polityczna, państwęm. Któż bowiem nie- wymaga po _nićj właśnie ludzi, naro- . du i …
Excerpt
31 ki i obowiązki geografii politycznćj, mno: Żyć termina, kruszyć nimi wyobrażenia „w małe obłomki. Statistyka byt swój mia. ła, i AOR zatrudnień pisarzów nim jćj Niemcy osobne imie narzucili (*) Podług mego przeświadczenia, rzeczą jest w cale śmieszną, …
Excerpt
*kunde. nie pótrzebuje więcćj przekładu 'przęż wyraz Statistik: owsżem Statskunde Statsbeschreibung, jest, das Produkt der -Statistik jeśli przawidłom i zadaniom theo- rii odpowiada. /Theorią . nazywamy we właściwym znaczeniu Statistikę mówi Nie- smann …
Excerpt
| 33 Pon 48 0% Niemcy twórcy wyrazu: Statistyka, zastą- 'wiając się nim na wszystkie strony, wyż - kraczają: przeciw wszelkićj analogi, mie. . niają jego znaczenie, i dziwną niestatecz- ność czynią. Wszystkie narody zapędzi. ły się za nim, i coraz …
Excerpt
34 tistyki. (theorii) od apadionde: i Statsbe-. "schreibung, od opisów państwa, jest wca* le pozorne. Poeta podług poetyki prze- pisów, pisze . poezie; Historyk wedlug hi- Vstoryki prawideł, układa historią; za cóż 'Statista, podług statistyki prawideł …
Excerpt
35 zupełnie osobne im wskazując panowanie,. historią jak naukę dla statistyki pomocną uznali: nie przypominam, jak jedni słusz» nie statystyczne opisy na polu historii i po- lityki osadzili, inni równie z historycze. nego i politycznego sprowadzali; te …
Excerpt
II. mihi, si non inveniendi nova, at Kata kdiabodi de veteribusinjungere labotem nou injuste vide- rentur. Quinagilian prooem. | AFU d ) > XVI: 7 tak. nieoznaczonych granie, klassyfikacji, i wzajemmnćj zależności tylu wiadomości i nauk, wynikają dziwne …
Excerpt
37 należało własnemi brać „do tego . siłami. W ymieniliśmy dotąd rozmaitości głównych i najpierwszych w tyna rodzaju pisa zów, którzy dła mnóztwa innych wzowami się stawali; wymieniliśmy sprzeczności, a to dlą tego, aby u czytelnika zyskać pobłażanie " …
Excerpt
do Tomasza Hussarzewskiego(*); dłażćj cie-. szyć się mogłęm i korzystać -ze światłćj . rady Ernesta Grodd_cka(*). Ich nauki wią żąc los mój do wileńskiego uniwersytetu, w tym uniwersytecie otwierały pobudki . i środki do obeznawania się zcąłym his. o …
Excerpt
| le dla'nas uczniów swojich wyłanego Grod. decka, wywiodły mnie na pola, małemi,. ale w wyobrażenie bogatemi na nowo u. - prawiane pismami, na pola. historyczne, od rpju światłych ludzi rózpatrywane, : różnym narzędziem poruszone, przemyśle nym Ao Ok …
Excerpt
40 | A razie tym. historia, uważamy wykład ro0a- poznanych dziejów. W jraz dzieje, sądzę że jest dosyć mo- eny i dobitny, do odznaczenia tego wszyst- kiego co się rzeczywiście wydarza, a my, chcielibyśmy pod tym wyrazem, dzieje, uważać wydarzenia ludzi …
Excerpt
4] storia zopuszczeniem względu na czas i mićjsce, przez żaden sposób, zdarzćń wy-. łożyć niemoże: w wykładzie swojim od formy mićjsca i czasu, nabywa pewnej formy, i pewnego szyku. Źdarzenia są istotą dziejów, a przedmiotem historii. Dzieje spoczywają …
Excerpt
42 i wystawuje jedność mićjsca, a kolej ezasu jest szykiem i formą historycznego opo- wiedzenia. Taką historią podobało się niektórym Niemcom nazwać historią opo- wiadającą (historia) (*). j X. Weźmy przed się kartę geogra- ficzną albo tablicę …
Excerpt
43 dwa względy są nie odłączne od siebie, wszelako wyraźnie dzielą wykład dziejów na dwa wielkie pnie, opisującćj, i odpo- wiadającćj histori. BA Jedynie tylko te dwa środki są do wykładu rzeczy ludzkich. Innych pojąć nawet niepodobna. Mogą być prakty- …
Excerpt
44 czystego wyobrażenia niedające, albo nie- zgrabne, niedające się tak giąć i od wszyst kiego odosobnić jak historii(*). Dla tego jednak trudno wojować ze zwyczajem, który pojęcie prawdziwych zasad utrudzać może. Myśl prawdy poszukująca, umić się wyłamać …
Excerpt
| [4LELEWELA j| FE ŚR | ż 4 = EOOZOCRZCODEDYĄ| ORT ZA SE CIE UMO. ZE zBiąkiu |] OZCOOCOOOOO SOO Ż f I MMM" 8 waż AC hb Nek S.84.0 RY, ty: 1; Ż ADNE dotąd wieki równie licznych hi- storyków, nie wydawały , jak terażnićjsze : żadnę nie czyniły pięknićjszych …
Excerpt
ka ważnićjszych z niógł o powtórzyć uwag jest teraz zamiarem naszym. mę | 2. Zdolny podejmować różnych rodza jów prace history czne badawcze, umiejący LĄ: pięknie iw całej świetności wy stawić , oczywiście, że może mieć sobie przyznany tytuł historyka. …
Excerpt
prawdziwego tytułu ; jeśli swych władz ro- zumowych nie będzie umiał używać. 4. Prace historyczńe, są na rozumo- wanych działaniach oparte. Historyk praw- dziwy, nie ugania się za czynnościami pry- watnemi pojedynczych osób, jeśli te nie» mają wpływu na …
Excerpt
. r Ry R TY "r Mie A ożacć ÓŻ cada zdarzeń i czynności rodu ludzkiego , nie masz historyi; bez doświadczenia własnych sił w tym rodzaju badań, pracownik nie go- dzien nosić imienia historyka. Podejmu- je nieodzownie potrzebne na ten koniec działania …
Excerpt
zmysłowie, czyli doświadczeniem poznawa- nych. Baczna tych warunków , to jest: mićjsca i czasu rozwaga, ich nie. zamięsza- nie, są jedyne środki ustrzeżenia się setnych błędów i uchybień. Rozwaga tych warun- ków w zrzódłach , z których się zdarzenia …
Excerpt
ród ludzki od isaęścia do A filozoficznych, , tak krytycznych jak przyczynowych (etjo- łogicznych ) badań skłoniony i usposobiony, bez nich w swoim towarzyskim póżyciu, obejść się nie mogący, każdego też w szcze- ' gólności natura ułożyła do tych działań …
Excerpt
nietą, a przyczyny tych czynności; histo* ryk poznaje. ORA 0 m 10, Umysłowe więłcć swoje ksztalcąć cy ród, unosi się. w zacnych uczuciach swoj- ich do poznania jestestwa, któremu dało początek , bada stwórcę świata, cześć mu oddaje. Do towarzyskiego …
Excerpt
r, boke) bez. dostatecznój znajomości języka orygi- nalnego, w którym są pisane. Zrzódła że- by z pewnością użyte być mogły, muszą nosić niezaprzeczonćj autentyczności zna- „mie , a historyk ma się wprzód o ich nieza* wodności i naturze przekonać. Środki …
Excerpt
= znajomości człowieka, tak istotnój dla histo* ryka rzeczy. Zajmując się działaniem rodu ludzkiego, ma w nim działanić wspólnć poje= dynczych ludzi: w społeczeństwach tego ro* du, patrzy na przymioty, na wady, natu= rze ludzkićj właściwe. Tak. na …