Excerpt
94 UWAGT. odzyskała, ocaliła swój byt i zapewniła Polski nie- podległość; a druga spojiła się z Niemcami. O puszcza- my tę drugą: bierzmy pod rozwagę tę co ma być ocaloną 29. HJERARCHJA, SYNODY. W rozprzężeniu, kiedy odmęt i bezrząd rozdzierał Lechją, …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 29, 30 95 jak gmin wolny na kościelnych bytujący ziemiach, do jój sądów należał; wykroczenia duchownych, zatargi i spory jich ze świeckiemi, zajścia o dziesięciny, naro- dzenia, małżeństwa, zgony, testamenta w nich się roz- strz ygały; …
In:
Excerpt
96 UWAGI stron zagrożone: barony, pany, szlachta, dostojniki czterech księstw : to je księstwa polskiego i krakow- skiego co wnet tworzą wielką i małą Polskę (30); księstw pomorza gdańskićgo i Kujaw zbliżyli się i z biskupami połączyli. Rozradował się …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 30, 31. 97 nióma , ale wzrasta, życia i mocy nabićra, które wspól- nie z wybranym przezeń książęciem, rozbiera, stanowi i prawomocnie zatwierdza, sankcjonuje. _Wyobraża wielkie powszechne wszystkich provincij, całego narodu wieca, …
In:
Excerpt
98 UWAGI Przywileja które go nadają niezaniedbują niekiedy o tym J następstwie upewnić, a zawsze oświadczają że udzie- l lają wolności, wyzwalając z pod uciążliwego prawa b polskiego. Prawo tedy cudzoziemskie powinno było k stać się dla gminu powabne, …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 31, 32. q99 Narodowe zaś zwyczaje nieprzestały być wićjskiemu ludowi miłe, nawykł on do nich od wieków, zgodne były z jich pojęciem i myślą; we włościach i wsiach książęcych i pańskich gminnota niebyła zatarta, gmin radził, z pomiędzy …
In:
Excerpt
100 UWAGI. powszechnemi, a nieobrażać więcćj, ani wspólnego po- wszechnego commune, ani narodowości, ani niepodle- głości, ni wszechwładztwa narodu, zjętego pod jedną głową (35). Wolność osobista i niepodległość posiadłości jednały wstręt do służebności, …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 32. 101 łanowym zwany (*9). Te najgodnićjszym były do nad- ych czasów przynosiły one najznamienitszy dochód: Co raz starczenia niedostatkowi środkiem. Od najdawnićjsz nowe uchwały podnosiły go lub zniżały: a chociaż liczne nadania …
In:
Excerpt
102 UWAGI | tarni i nie militarni kiedy militarną ziemię jako ojczy- znę posiadali, duchowni i sołtysi, zarówno wszyscy w obronie kraju, wedle swćj możności występować po- winni (5), 38. SZLACHTA, OBYWATELSKI STAN Aby znać stopniowanie klass mieszkańców …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 33. 103 płacono grzywien 30. A za szlachcica czyto z sołtysa czy z kmiecia, świeżo uszlachconego grzywien 15. Były to trzy stopnie szlachty czyli rycerstwa, milites (39). Wszakże sołtysi mogący być uszlachceni byli in jure militari z …
In:
Excerpt
104 UWAGI na sposób niemiecki. Każdy strojił, brał, lub mieniał swój klejnot, na pieczątkach, chorągwiach, i budowach i w aktach z nim występował. Nowy przepis zastregał tylko aby synowie za życia ojca klejnotu swego nie zmieniali (+2), i żeby zarzut …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 34, 35. 105 kiem niezawiadamiając dziedzica (**). Niebrakło też pod owe czasy i jjnnych małych posiadaczy ziem, ludzi powołania ze względem widzianych. Takimi na przy- kład byli młynarze, których niepodległy byt osłaniały przepisy prawa. …
In:
Excerpt
106 UWAGI warunkami, a takowe wynikają z dwojakiego rodzaju posiadania, albo wieczyście i dziedzicznie, co było wła- snością jakby zwieczystćj dzierżawy wynik cą (sortes); albo c sowie, co z mowy czyli dzierżawy czasowćj pochodziło. Kmieć posiadał włókę …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 35 107 bienia pośmiertnego nieruchomości lub ruchomości, jak czyjej bądź tak i kmiecćj, czego się panowie dopu- szczali w razie, kie kmieć bezpotomnie schodził: prawo wyraźnie w razie takim, zapewnia dziedziczenie najbliższym pobocznym, …
In:
Excerpt
108 UWAGI Niechaj nikt nie mniema, aby przez takowy po- dział ruchomości, a oddział niepodzielnćj nieruchomości jeden z rodu kmiecego miał być do ziemi przywiązany Oprócz prawem zastrzeżonych przypadków, w których mógł porzucić ziemię i włość; było mu …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 3% 109 Ugoda albo ponawiana i przeciągana była albo tóż wola z rąk do rąk przechodziła Główna różnica między wolą a dziedzictwem kmie- cym zasadzała się na tym, że wola była własność, za- mieniona w doczesne dzierżenie (beneficium), w …
In:
Excerpt
110 UWAGI pobieraną z ziemi, nad którą pan niemiał swój woli: dziesięcinę która nie była ni z włości ni z woli 69). 36. KMIECIE SĄ WOLNI. Pomimo rozprzężenia Lechji, stawała się ona coraz ludnićjszą; w skutek czego ruchawe ludności coraz siedlaniu się …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 36 111 Pojedynczo mogli ruszać każdego czasu skoro tylko ułożyli się i obliczyli z posiadaczem włości. Święto bożego narodzónia było pospolicie porą ustępu, SE0EnI Ustępujący kmiee porządnie, obowiązany był zostawić budowę w dobrym stanie, …
In:
Excerpt
112 UWAGI KMIECIE SĄ POD CIĘŻAREM OBOWIĄZKÓW. h zmian w obowiązkach kmieci Pomimo zaszły ku włościom i panom, obowiąski te niemnićj wielkich były rozmajitości. Nieposzukując datków radosnych, czesnych, weselnych, dla powitania, dla uczczenia, ględów, …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 37. 113 Na ziemiach prawa narodowego, kmieć mnićj dawał w zbożu, sep, a za to robotował, uprawiał pewne niwy dworskie czyli włości lub folwarków do nićj na- leżących; obowiązany przytym był kilka dni w roku odrobić, pańszczyznę. Liczba dni …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 37, 38. 115 jak obcy, lud odpłużny wojennego obowiąsku i trudu miewał dosyć. 38. KMIECIE SĄ PODDANI SWYCH PANÓW. Te stosunki, jakie zachodziły między szlachtą i kmieciami, stawały się uciążliwymi dla kmieci i na- rażały jich na krzywdy. …
In:
Excerpt
116 UWAGI. nięcie bogatszy szlachcie dwoma przypłacał wołami (59). Ale smutna jest dostrzegać, że prawodawstwo zajmuje się już jedynie nadużyciami i gwałtami na jakie kmiecie są narażani; myśli jedynie o zbiegach, a nieprzepisuje żadnych prawideł aby …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 38 117 Lubo prawodawstwo obstaje za własnością dzie- dziczną kmieci, jednakże panowie z titułu właściciela włości, dominii, mieli bez końca sposobów wyzuwania prawa najwyższych wyroków książęcych. Akt 1222 mówi: omnes aseripti.... quorum …
In:
Excerpt
a 118 UWAGI. kmieci z jich' posiadłości, wyrzucania jich ze swych dóbr. Chociaż prawodawstwo zasłaniało dziedzinę kmiecą od odpowiedzialności za pańskie długi wszelako wierzyciel co dobra dłużnika swego zachwycił, z titułu posiadacza dominii, wyganiał …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 38, 39. 1£9 niego każdy był skarany za exeessa i ubliżenie prawu. A szlachta na pośmiewisko zwała go królem: chłopów, rusticorum rex (5). 39. PAN W SĄDZIE OPIEKUNEM KMIECIA. W niemogli stawać w sądzie bez pana, który za swę obec- 2 edzie w …
In:
Excerpt
120 UWAGI liło wislickie prawodawstwo które chce aby się wszę- dzie: przepisów statutu małopolskiego pilnowano (55): ale ta wola jego w exekucji wielkiego doznała opó- źnienia. 40. POLSKA WCALE NIEFEUDALNA. Kończąc me postrzeżenia nad dziejami polskiemi …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 40 121 Wielu pisarzy zwróciło baczność na nadużycia jakie w badaniach dziejarskich z feudalismem czyniono a przezeń potwornie zdarzenia i dzieje wystawiano. Hallam pisarz głęboki, dostrzega słusznie, że Francja Wielka britanja jedynie, oraz …
In:
Excerpt
122 UWAGI 41. WARUNKI FEUDALNOŚCI SĄ OBCE DLA POLSKI. Zmamiona i warunki feudalności sa: 1. zależność i osobista służebność wszystkich powszechna, od naj- lichszego niewolnika aż do panującego stopniowanie urządzona. Wolnego tam niema: wolny jest lichy …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 41. 123 wolni, dzierżyli jedynie wieczyście, nie osobiście panu, ale z dzierżawy włości się wypłacali. Powoła się kto na zależność kmieci od panów, gdy ci za nich sądowo otrzymują sztrofy: ależ ta opłata jest za opiekę, pro- tekcję, …
In: