Excerpt
106 1740 — 1786. zapewniając wolny handel. Postraszeni (1774) koło Suraty Marattowie sprzymierzyli się z Hyder-Alim, wsparły ich jeszcze powsta- nia excessami spowodowane. Wojna szła twardo, nim kompania zdołała pokojem (1782. 17 maja) uciszyć Marattów. …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 107 runek komissyi rządowćj (board of control): ona sama o wojnie lub pokoju decyduje; wyższe urzędy wymagają królewskiego po- twierdzenia, gubernator od rządu naznacza- ny; ustanowiona tćż kontrolla fortun do Indyj udających się i z Indyj …
In:
Excerpt
108 1740 — 1786. Aby sprostać wszystkim przedsięwzięciom i subsydyom, zagrzęzła w długi, po każdej wojnie podnoszące się (1789 było długu 54 milionów funtów sterlingów; a 1748, 78 mi- lionów; a 1763, 146 milionów; a 1782, nie- dając żadnych subsydyów, …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 109 wolność się upominając, słabsze uciska isto- ty. Nadużycia jćj w czasie pokoju uciążliwe, w czasie wojny gnębiły handel innych do wojny nienależących krajów, niebezpieczeń- stwem i rozbojami onym szkodziły. Zeby się mnożącym zastawić …
In:
Excerpt
110 1740— 1786. 49. Stany zjednoczone amerykańskie po- wstają. 1766— 1781. Własnym rodem zaludnione w Ameryce osady rządziła Anglia. Za ministerstwa Gren- ville uchwalone prawo stępla (1765. 22 mar- ea, stamp aet) wznieciło we wszystkich pro- wincyach, a …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 111 używać wcale. Mniemał lord North, na czele ministeryum występujący, że zjedna umysły zacięte, czyniąc powolności. Cofnięte były podatki zboczne w powszechności, herbaty tylko opłacanie zastrzeżone, a przytóm po- wtórzono, że parlament …
In:
Excerpt
112 1740 — 1786. rykanów. Po takićj deklaracyi, bill Northa, przyznający im prawo nakładania podatków przez nich samych, ale dodający warunek supremacyi parlamentu, skutku mieć nie mógł. Przyszło do boju, bitwą pod Lexingtonem (1775. 19 kwietnia) …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 113 ofiara). — Trzynastu Stanów zjednoczonych niepodległość (1776. 4 lipca) w Filadelfi, uroczyście ogłoszoną została. Przez Kanadę Burgoyne zaszedł tył ame- rykańskim armiom. Gates go zatrzymał i w Saratoga (1777. 16 października) do ka- …
In:
Excerpt
114 1740—1786. proponowanćj ; ale traktowała z Ameryka- nami i Anglicy sami uprzedzili ją wydaniem (1780. 20 grudnia) wojny. Bitwa morska przy Doggersbanku (1781. 5 sierpnia) nietyle szko- dliwą Hollendrom była, co tracenie (1781. 12 listopada) …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 115 wćj i wolny dla obustron na Mississipi spław. Dla Francyi odstąpiona Tabago i Senegal wrócony: wreszcie w Ameryce i w Indyach wschodnich zwrót wzajemny zdobyczy; sprzymierzeniec Francyi Hyder-Ali wezwa- ny do przystąpienia do tego …
In:
Excerpt
116 1740—1786. co do sposobu elekcyi. Pićrwszym prezyden- tem był Washington. 50. Grabieże 1765—1382. Chcieli się wydobyć z pod jarzma Gie- nueńczyków Korsykanie. Pascal Paoli im dowodził. Gienueńczycy podołać go nie mo- gąc, wezwali (1765) Francuzów. Nie …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 117 tój machiny, zapewnieniem jćj powodzenia i szezęścia; wzrost przez akkwizycye dowo- dził pomyślności, nićmi zaokrąglał granice, spajał i ogładzał z dawnych wieków wynikłe szezerby : każdemu zostawało, dopatrywać dogodnćj pory, aby …
In:
Excerpt
118 1740—1786. Zjawiły się tymczasem w Polsce upra- gnienia naprawy wewnętrznego urządzenia. Powszechniejszćm życzeniem było, dodać sił własnym narodowym Żżywiołom, napra- wić nadwerężenie onych, bez obcego wpły- wu. Czartoryscy zamierzali przeistoczyć …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 119 uczynić nie myślał (1766 październik i listo- pad). Wszystkich malkontentów, dyssyden- tów lub na króla i Czartoryskich sarkają- cych, do Radomia ściągnął, a tam pod pa- szczą dział wyciska zlanie wszystkich kon- federacyj w jednę, na …
In:
Excerpt
120 1740— 1786. ski był jój bohatćrem, kontrarjowany przez innych; dwór saski dostarczał małych sub- sydyów i wichrzył; dwór wiedeński nie wzbraniał schronienia, skąd mógł być dany kierunek ruchowi powszechnemu (w Preszo- wie [Eperies], w Cieszynie); …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE, 121 wydała Turcya (1768. 4 listopada) wojnę , na którą konfederaci liczyli wiele, kiedy wypra- wa pićrwsza (1769) dla Rossyi żadnego nie- przynosiła owocu. Lecz następnie Rumiań- cow, po zwycięstwie (1770. 18 lipca) nad Prutem, opanował …
In:
Excerpt
122 1740 —1786. powodowała. Nim jednak ze szarpanin prze- dajnych fakcyj nastąpić co mogło, wstąpił na tron Gustaw III., i szczęśliwie pokierowaną rewolucyą (1772. 19 sierpnia) uzyskał władzę taką, że sejm szwedzki jedynie w doradzcze ciało zamieniony …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 123 w powtórnćm jego (1770. 3 września) w Uni- czowie (Neustadt w Morawii) z Frydery- kiem II. zjechaniu się, gdzie o Polsce radzo- no. Niebawem Spiż (1771. 27 stycznia) do Austryi wcielony, z oświadczeniem, że doga- dzając prawom swoim …
In:
Excerpt
124 1740 — 1786. głość wojującym: wtedy radził jćj grabić co najwięcćj dla ratowania dusz wiernych. Fry- deryk II. nie poczytał tego za złe, grabił co najwięcćj na swój rachunek. Konfederaci tymczasem, dufając w roz- winięte siły, ogłosili byli …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 125 ną ż przyborkami po Wisłę i Zbrucz; Prusy, województwa pruskie z krainą Noteci, wy- łączając Gdańsk i Toruń przy Polsce zo- stające. Zostawało Rossyi wyjednać narodu ra- tyfikacyą i ukończyć wojnę turecką. Zna- lazła ludzi przedajnych i …
In:
Excerpt
126 1740— 1786. rossyjskie; kozacki lud pod bronią w pułki przeistoczony, otrzymał rossyjskich i niemie- ckich oficerów. Zostawali do zagłady Zapo- rożcy, w liczbie których imperatorowa sama i wielki książę honorowo zapisani byli. Sci- śnieni dosyć w …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 127 wćj. Wygnany przez Tatarów, był na ha- nostwie (1782) siłą protektorczą osadzony; a wnet (1783 w kwietniu) Krym i płaszczy- zny Kubanu do cesarstwa wcielone zostały. Turcyi nie pozostawało, jak traktatem no- wym (1784. 8 stycznia) …
In:
Excerpt
128 1740 — 1786. uchylone; Saksonii sześć milionów złotych przyznano ; Austryi kawałek tylko niższej Bawaryi koło Dunaju między Innem i Salcą, za co zobowiązała się nie przeszkadzać w swoim czasie przyłączenia Bajreutu i Anspa- - chu do Prus. — Józef II. …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. brażeń zadawnionego w społeczeństwie po- rządku. Skład jćj w powszechności był monar- chiczno -hierarchiczny. Z pićrwszego wzglę- du siła wzrosła, bo większa część monarchij, umarzając stanów obrady, stała się samowol- ną, despotyczną; z …
In:
Excerpt
130 1740 — 1786. stary zwyczaj, nie czyniły. zbytniego oporu nowym wyobrażeniom, nowemu obyczajowi; zjawił się owszem do nowości pociąg, które- mu uporna przestarzałość przeszkadzać nie śmiała. Do rozpowszechnienia się licznych no- wych pojęć, otwarte i …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 131 chciwićj czytany. Dwory, przy których był rząd, i władza, dawały owszem wszystkiemu otuchę i protekcyą. Opiekować i podnosić światło, było ich rzeczą. Głównóm tój dą- Żności siedliskiem był Paryż ; a najpićrwszy i najdzielniejszy do …
In:
Excerpt
132 © 1740— 1786. wania nad każdą rzeczą ochłonął wszystkie klasy czytające, na wszystko znajdywał teo- rye, pospolicie sprzeczne z porządkiem to- warzyskim byt mającym. Zabawiano się nić- mi, jak igraszką dowcipu; twórcy onych czę- sto sami mało je …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 133 Merkantylną polityki rutynę podważali ekonomiści; nie w jednym razie nadkruszyć ją zdołali. Odsłaniając ważne widoki, obsta- wali za rolnictwem, podnosili wolność prze- mysłu i handlu. Adama Smith, na praktyce oparte widzenia, mogły …
In:
Excerpt
134 1740— 1786. Hartley, Oswald, Bealtie itd.), a człowiek sam, uzwierzęcony, jak zwierzę dla doczesności sposobiony (Rochefoucault, Helvetius, nawet J. J. Rousseau). Z tego postępu i rozkrzewienia nowych widoków i pojęć pićrwsze następstwa ukaza- ły .się …
In:
Excerpt
DZIEJE NOWSZE. 135 gich latach trudu, wytykało i odrzucało zmy- ślonych świętych i niedorzeczne cuda. Sam papież Benedykt XIV. (Prosper Lambertini +- 1758), uchylał z martyrologu podejrzanych świętych, zbytek świąt umniejszył, ii pragnął mieć …
In: