Excerpt
440 OŚWIECENIE I NAUKI Kassjodora, Isidora; a przytym, Fulgentjusza, Hege- sippa, Józefa żydowina. Zmajdował licznych starożytnych pisarzy, i z tych przywodzi: Aristotelesa /, 7, Z/, 6, etc.; różne dzieła Cicerona, /, 7, etc.; Seneki, Z/, 23, 24, etc.; …
Excerpt
PODNIESIENIE NAUK. XVIIL. 15. 16. 441 utrzymywały. Zaczym, można posądzać ziemię polską, że na nićj niejedno starożytne greckie lub rzymskie dzieło swój grób znalazło. Pargaminy mianowicie, dopuszały je wygładzać, wyszorowywać, skoro jinna z nich korzyść …
Excerpt
442 OŚWIECENIE I NAUKI Bezwątpićnia, że przytoczone niektórych osób nad jinne przodkujących jimiona, nić mogą stanowić stanu oświćećnia ogułu narodowego. Ale kiedy dalćj ujrzemy, że bez przesądów, bez wzgardy, w najtrudnićjszych opinją wiekową rażących …
Excerpt
PODNIESIENIE NAUK XVIIL 16. 17. 443 skutku przywiedziona jedności narodowćj, w obywatel- skim życiu potępione przeniewierstwa i zdrady egoizmu, rugowanie z zasad dynasticznógo systematu, odparcie swobodzie niechętnógo feudalismu, odparcie cudzoziem- czych …
Excerpt
| A 444 OŚWIECENIE I NAUKI od pićrwszćgo toku swćgo; pominąć jeszcze potrzeba rzucane myśli jakoby wiele pieśni, w tak zwanych kan- ticzkach, kolendach, odwieczne początki miały, bo i te podobnógoż losu doznały: to tylko w okolicznościach języka polskićgo …
Excerpt
PODNIESIENIE NAUK. XVNI. 17. 18. 445 czasów. W takim rzeczy stosunku, gdy przyszło księgi czeskie na polski przekładać, nie dziwnćgo, jeżeli wy- rażenia czeskie w przekładzie się zaplątały i pozo- stawały. Cóżkolwiek bądź, lubo ochraniano w szkołach czy- …
Excerpt
446 OŚWIECENIE I NAUKI żać, tak w kronikach, jak w diplomatach (t). Łacińska ortografja w takich razach, z małym znarodowieniem onćj, to jest z małemi niektóremi odmianami, dosta- teczną się okazywała. Nićmogła się ustalić, bo na roz- proszonych …
Excerpt
PODNIESIENIE NAUR XVII. 18. 447 oceniał sposoby pisania, odróżniał trafnie twarde od miękkich spółgłoski, odróżniał spółgłoski od samogło- sek i podawał pewne prawidła pisania, których jinni pisarze niemieli łatwości poznać. Niestateczność tedy ortografji …
Excerpt
448 OŚWIECENIE I NAUKI Bogobojna pani, królowa Jadwiga (między r. 1385 a 1399) zaszczepiająca swe cnoty w naród do siebie przywiązany, stała się tęgą sprężyną do dalszćgo dźwi- gania oświćcćnia, już to przez polecane mężowi Jegelle podniesićnie …
Excerpt
PODNIESIENIE NAUK XVIII. 18. 449 Jest tóż z tógo czasu, szacowny i starodawny psalm ów w języku polskim, z książnicy puławskićj do porickićj przeniesiony, (dla zabawy psałterzem Jadwigi nazwany i) za psałterz Jadwigi ogłoszony. Czysto pisany, pismem wieku …
Excerpt
450 OŚWIECENIE I NAUKI psalmów, grubo się może mylić ten, któryby sądził, jiż zawijające się w nich czeszczyzny, były pod ów czas języka własnością: powtóramy jeszcze, że te wynikają, raz pozornie z pisowni, jeżeliby je kto chciał czytać na sposób …
Excerpt
PODNIESIENIE NAUK XVIII. 18. 19. 451 skićgo wytrawienia (Reginy Korzeniowskićj, atlas do hist. pol.) (). * Te tłómaczćnia statutów drukiem ogłosiłem pod titułem: księgi ustaw polskich i mazowieckich, na język polski, w latach 1449—1451 (ma być 1541) …
Excerpt
452 OŚWIECENIE I NAUKI Nauki z wprowadzćniem i ustalśniem uniwersitetu krakowskiego. i 19. Był bezwątpićnia popęd wielki do nauk, kiedy Kazimirz zakładał uniwersitet, a z nim sprowadzał do kraju wyższe nauki i do nich przywiązane tamtowie- czne dziwactwa. …
Excerpt
PODNIESIENIE NAUK: XVIII. 19. 20. 453 większą uroczystością, otoczony senatem, wysokim du- chowieństwem, wielkimi urzędnikami, dworem i rycer- stwem, z Kazimirza, przenosi do Krakowa uniwersitet; potwierdza i nadaje prawa i wolności, opiekę nad ka- …
Excerpt
454 OŚWIECENIE I NAUKI Lecz jagellońskie zakłady, nagle, wiele jinnych przygasiły i w całćj świetności FKuropie zajaśniały. A zatym, zbierało się tam cudzoziemców niemało, a ów wydział teologiczny, taką trudnością (a może i przeszkodami) otrzymany, wzmógł …
Excerpt
PODNIESIENE NAUK XVIII. 20. 455 bie swój przepatrującym przebijają, albo do naszych dochowało się wieków; wiele w druku, a więcój w rę- kopismach, po niszczejących książnicach poskładanych. "To Adama Świnki wićrsze długie o sprawach i pamięt- nych słowach …
Excerpt
256 OCALENIE POLSKI niepomiarkowane ukontentowanie obłąkało. Nie ostrego, wszystko łagodnie, w krokach wolnych. Jeżeli brak natężonego działania, brak dotrwałości, trudno nagle poruszać i odmieniać, rzadko dobitny czegokolwiek w dziejach narodu wyraz: za …
Excerpt
ZA ŁORIETKA. XV. 20. 21. 257 20. "Tak Łokietek i Kazimirz wespół z narodem, naprawiali resztkę ocaloną Polski, walczyli z nieprzy- Jaciolmi, obcćgo rodu i z pokrewnemi książęty. Zatym poszło jiż Piastowie z tronu ustąpili, a obok króla, szlachta w …
Excerpt
258 OCALENIE POLSKI w którym do existencji swćj wracała Danja, tegoż czasu ratującą się znajduje Lechją czyli Polskę. Oba wy- padki zdziałane przez krolów i mieszkańców. Czter- dziesto letnie Waldemara III. panowanie i czterdziesto letnie Łokietka o tron …
Excerpt
ZA ŁOKIETKA. XV. 22. 259 wolno pomykanych roztaczał się obraz wspaniały, któ- rógo dziś w zapadłćj przeszłości szukamy. Nie pokrył on smutkiem ni żałobą ludów, przyniósł jim owszem po cierpieniach, słodki wypoczynek, zaufanie i bezpie- czeństwo, a świetny …
Excerpt
XVI. DRZWI KOŚCIELNE PŁOCKIE I GNIEŹNIEŃSKIE Z LAT 1188, 1155. «...foribus cardo stridebat aćnis. «... dum, quae fortuna sit urbi, artificumque manus inter se operumque laborem miratur.... Quae regio in terris nostri non plena laboris? Sie ait, atque …
Excerpt
DRZWI KOŚCIELNE PŁOCKIE I GNIEŹNIEŃSKIE. du RA się bardzo biskupowi bamberg- skiemu Ottonowi, niemcowi na chlebie polskim wytu- czonemu, posążki bałwanów pomorskich: seulptoria arte ineredili puleritudinefą celata. * Otto, dworu zausznik, z cesarzem …
Excerpt
264 DRZWI KOŚCIELNE. Pozazdrościli nawet potwornych retrzańskich bał- wanków, które ziemia przed zniszczóniem ukryła, bo nawet na to Wendy zdobyć się niemogli; lepićj było obmyślić pracowitego fałszerza któryby się w XVII wieku ze zdolnością …
Excerpt
DRZWI KOŚCIELNE. XVI. 2. 265 2. 'W owe czasy w Niemczech nie mało się wyro- bami sztuki zajmowano. Opaci, biskupi, ożywiali je, dla przystrojenia kościołów. Nakładem Gebharda bi- skupa konstancjeńskićgo 980, klasztor Petershausen, otrzymał valvas …
Excerpt
266 DRZWI KOŚCIELNE. ulać lwa, którego dotąd w Brunswiku stojącego widzić można (2). r (2) Drzwi metallowe z blachy, z bronzu lub spiżu lane, w każdym wieku przystrajały wejścia do świątyń, albowiem od drewnianych były trwalsze. W średnich wiekach wielce …
Excerpt
czy 010-043, DRZWI KOŚCIELNE. XVL 3. 267 8. Gdybym zamierzał utrzymywać że i w Polszcze równie sztuki kwitnęły i wytworne płody zostawiły, zapytanoby: a gdzie? Z tym wszystkim, coś przy mo- jim obstawać, mam powodów eokolwiek. Toć że lesista Polska, nie …
Excerpt
268 DRZWI KOŚCIELNE Kiedy poczęto kościoły, klasztory budować i one przystrajać, znaleźli się na miejscu robotnicy, niezama- * rzyło się jeszcze nikomu aby jich z zagranicy sprowa- dzał. Mićjscowi naczynia i apparaty wyrabiali. Jak za bałwochwalczych …
Excerpt
PŁOCKIE. XVIL 4. 5. 269 DRZWI KOŚCIELNE PŁOCKIE. 4. Między biskupafki w Polszcze, zajaśniał przed Jimnymi w owe wieki Alexander płocki, obrany zgodnie 1129, sprawował djecezją lat 27. Był z rodu Dołęgów. Kronikarze niezaniedbali podnosić jego sławę i …