Excerpt
176 POLSKA KWITNĄCA przez przywiązanie do Litwy długo pod rozmaitemi wy- mawiał się pozorami, aż kiedy urażeni upornóm jego 0d- mawianiem Polacy na piotrkowskim sejmie, Bolesława książęcia mazowieckiego do tronu wezwać postanowili, aliżci Kazimirz …
Excerpt
KAZIMIRZ IV. J(f Litwaby najgorzćj uważała. Ztąd, przez różnych panów litevskich niejedność między sąsiedniemi narodami a pod jedną zostawać mającemi głową rozsiewana, poczęła pa- nowanie Kazimirza burzliwóm sprawiać. Po daremnym kilkoletnim oporze, co …
Excerpt
POLSKA KWITNĄCA. Krzyżacy niegdyś tak straszni dla Litwy i Polski, skoro się zmieniło ich położenie, strasznymi być przestali. Nie ubyło im nie z rozciągłości ich panowania, ale cel ich bytu zniknął. Litwa się ochrzciła i Zakon stracił przedmiot który go …
Excerpt
KAZIMIRZ TV. 179 poczętą została. Rzeczywiście cały kraj, wszystkie mia- sta i twierdze prędko zajęte byly przez Polaków, szło tylko o zdobycie kilku miejse od Krzyżaków trzymanych, a niedołężnie ze strony Polaków prowadzona wojna, po- mimo wielką …
Excerpt
180 POLSKA KWITNĄCA. gów. Małopolska bliżćj to cierpiąca, z tego powodu w nie- spokojnościach, przytóm różnóm wiekowi właściwem po nadgraniczu Szląska łotrostwem, do którego mięszali się drobni książęta Szląscy, na Oświecimiu Zatorze panujący, rozrywana, …
Excerpt
KAZIMIRZ Iv. 181 wojnie Pruskićj z powodu wypróżnienia wycieńczonego skar- bu, potrzeba było podatków, zjeżdżające się na sejm ze stanu szlacheckiego wyznaczone osoby, czyli posłowie, oświadczyli, że nie mają pełnomoeniectwa do tego. Na następujący więc …
Excerpt
182 POLSKA KWITNĄCA. skiego, które od Jana książęcia Oświecimskiego za 50,000 grzywien groszy szerokich prazkich nabył. Wacław książę Zatorski brat Jana, holdownikiem się Polski wyznał. Ta- tarzy Ruś i Podole plądrujacy, przez Jana Alberta kró- lewicza …
Excerpt
KAZIMIRZ IV. 183 z królestwem, chciały nawet wyrzec się Kazimirza samego i Jagiellonów, a wyjaśniały jak dalece w tym stanie stron- nictw rozwijała się niemoc ogromnego państwa Litewskiego. Podówczas osłabła do ostatka horda Kapczacka i wielki książę …
Excerpt
184 POLSKA KWITNĄCA. interesownie łaskami i dobrodziejstwy szafujący. Jeśli tóm serc nie zjednał i nie przywiązał do siebie, sprawiał to, że nikt się od niego nie odstręczał. Jeżeli nie mógł harmonii przywrócić, studząc wzajemne narodów kollizye, tyle …
Excerpt
JAN ALBERT. 165 pozorem powinszowania; w rzeczy zaś samćj pierwszy z nich namawiał króla do zrzucenia się z przymierza z Turkami, drugi dopraszał się o potwierdzenie onego. Albert po długiem namyślaniu się, tureekiemu na trzy lata przymierze potwierdził: …
Excerpt
186 POLSKA KWITNĄCA. lewskim, do Litwy wtargnęła, a poraziwszy wojsko Ale- xandra, pobrawszy Brańsk, Nowogród, księstwo Siewier- skie zupełnie odzierzżyła, Czerniechów, Starodub zabrała i o dobycie Smoleńska potrzykroć, lecz daremnie się ku- siła, Jerzy …
Excerpt
"> JAN ALBERT. 187 wykroczenia z obrębów wolności swoich a krzywdą sta- nów niższych, czego dowodem są uchwały, sejmu Piotr- kowskiego roku 1496. /W' sądownictwie i sądach bywały wykroczenia, że opóźniano wyroki uboższym ze szlachty a wykroczenia te …
Excerpt
188 POLSKA KWITNĄCA. medycyny pozyskały. Inna uchwała , nakazywała plebejom, tojest kmieciom i mieszczanom całkowite wyprzedanie się z ziemskich posiadłości, których od tego czasu nadal po- siedać im zabroniono było. Ustawa ta nie zaraz do exe- kucyi …
Excerpt
ALEXANDER. 189 Panowanie króla Alexandra. P króla Alecand. Po zmarłym bezpotomnie Janie Albercie, Alexander brat jego, wielki książę Litewski, tron osiadł, który mu tem chętnićj Polacy ofiarowali, im więcćj widzieli, że możni panowie litewscy opuszczali …
Excerpt
190 POLSKA KWITNĄCA wali. Z Moskwą za przybyciem króla do lat sześciu przy- mierze przedłużone było. Król potem do Malborga je- chał, na odbieranie od miast Pruskich przysięgi, dokąd też i Wielkiego Mistrza Krzyżackiego wzywał, ażeby hołd wykonał, z …
Excerpt
ALEXANDER. 191 nia, policejskie i innego rodzaju. Wszystko to w statu- tach pomięszane było. Oprócz tych ustaw pismem ze- branych, równćj powagi były zwyczaje, po różnych miej- seach różne, a nie brakło z tego powodu ich przeciwno- ści z ustawami …
Excerpt
192 POLSKA KWITNĄCA. W Litwie domowe rozsterki i niesnaski między fa- miliami zajęły się z okazyi Michała Glińskiego, który ze krwi książąt ruskich pochodząc, z zacnością urodzenia, i z pięknemi do wojny przymiotami, łączył nieznośną py- chę, i w taki u …
Excerpt
ALEXANDER. 193 kanclerz koronny, lecz w Wilnie jest pochowane, a to dla tego, iż panowie litewscy przekładali, iż gdyby na po- grzeb królewski do Krakowa jechać im przyszło, tedy Gliński, którego otrzymane świeżo nad Tatarami zwy- cięztwo w większą daleko …
Excerpt
194 POLSKA KWITNĄCA stwa Polacy na sejmie piotrkowskim przyznali, którego tóż Litwa wprzód jeszcze zaraz po Śmierci Alexandra, w Wilnie obecnego, książęciem ogłosiła. Zygmunt nama- szczony na królestwo w Krakowie, sejm koronacyi tamże składa; na którym …
Excerpt
ZYGMUNT I. 195 spustoszyli. (avr zasłyszaw o tej wojska swego pó- rażce, a bardzićj jeszcze obawiając się tego, które pod bramami stolicy jego kraj pustoszyło, co prędzćj przez posła swego o pokój prosi, i otrzymuje go do czasu, po- wróciwszy królowi …
Excerpt
196 POLSKA KWITNĄCA. Polski położenie znacznie odmieniły. Turcy od południa porty i twierdze nad Dunajem i morzem Czarnóm w Moł- dawii opanowali, zapewnili sobie wpływ do Wołoch i Moł- dawii; wojewodowie tych krain obrażeni wyprawą od Jana Alberta …
Excerpt
ZYGMUNT I. 197 tenczas straszliwą ' równą i stała (odj r.| 1543) zgoda i przyjażń zawarta. Turcya Tatarów i Wołochów po- wściągała, panowania polskiego nad Wołoszczyzną nie zaprzeczała, handel na morze Czarne był wolny. Zaczem Ruś Czerwona, Podole, Wołyń, …
Excerpt
198 POLSKA KWITNĄCA porazili, atoli ztąd korzyść bardzo mała dla Polski uro- sła, kiedy uczynionćem do czasu przymierzem, Smoleńsk przy Moskwie pozostał. Maxymilian gdy tym sposobem skutecznie: Polsce szkodzić nie może, usiłuje drogą układów z Jaciellonów …
Excerpt
ZYGMUNT I 199 się, a i kawalerów mieczowych od związku z Krzyżakami uwolnił, Albert zaufany w łasce Zygmunta, z którego siostry Zofii rodził, się prosi o pokój który tćż otrzymał. Za Zygmunta I. czasów umysły ludu chrześ ańskiego w wielkióm były …
Excerpt
200 POLSKA KWITNĄCA cił się sekty luterskićj otwarcie, podówczas kiedy z Zy- gmuntem pokoju szukał. Owoż przy takiej w zakonie krzyżackim odmianie, Pruskie od nich trzymane ziemie miały się stać rzeczypo- spolitćj własnością, i król Zygmunt tą własnością …
Excerpt
ZYGMUNT L 201 bnie po wygaśnieniu potomków męzkich od Zofii siostry Zygmunta pochodzących, zapewniało takież Prus z Polską zjednoczenie, tego zas Zygmunt przewidzieć nie mógł, że królowie polscy dalsi następcy jego, linją elektorską do następstwa …
Excerpt
202 POLSKA KWITNĄCA łudzeni, dla jich widoków na sejmach uchwały stanowili, Sejmy ukazywały się Już z zupełną jizby poselskićj prze- wagą, milezenie Jizby bylo przyzwoleniem, a wrzawa opo- ją jaką, nie zawsze przekonaniem do tego trafiał, datkiem lub …
Excerpt
ZYGMUNT I. 203 rad czyli senat nie poniży. Senat z wojewodów, kaszte- lanów i dziedzicznych książąt złożony, składa sejm pra- wodawczy. Szlachta sama pełni służbę rycerską, spra- wuje urzędy; może z kraju wolnie wyjeżdżać, w części za pozwoleniem i …
Excerpt
204 POLSKA KWITNĄCA. Największą atoli w czynnościach królewskich pomocą byli Szydłowiecki z Tomickim. W bliskich latach zbie- gający się czas Śmierci obu (Szydłowieckiego 1532, To- mickiego 1535), a zachodzenie w starość króla poczęły rozwalniać tęgość …
Excerpt
ZYGMUNT I. 205 na różnych obradach publicznych i na ich stronnikach. Bona była za Kmitą, król za Tarnowskim. Tymczasem już od lat kilku kanelerstwo wakowało. Królowa z Krzy- ckim prymasem i Kmitą ułożyli, że Gamrat biskup kra- kowski, człowiek bardzo …