Excerpt
182 POLSKA dworu. czeladzi, stajennych, i ciurów obozo- wych. 7 takimi siłami Zamojski własnym ko- sztem w obronie ojczyzny wyprawy czynił. a jego przykład, pobudzał wielu do naśladowania. Skorzy byli do prywatnych przedsięwzięć par nowie. Wołoszczyzna i …
Excerpt
bo nk il, cp jolie try ksi al je UPADAJĄCA. 183 kazala, że male garstki rycerstwa, wielkich rzeczy dokazywały i ojczyzna czasem uslużo- ną była: ale te ustronne i dorywcze wyprawy rozerwały narodowe siły. Hetmani rzeczypo- spolitćj przez to nie mogli mieć …
Excerpt
184 POLSKA woli. Przeto działal przeciw synowi swemu już za cara uznanemu i przeciw tym Polakom którzy nie przestawali falszywych popierać Dimitrów. Skutek z tego był, że lubo Smo- leńsk był zdobyty: Moskwa jednak wyniosła na tron carski dom Romanów, a …
Excerpt
= „m UPADAJĄCA. 185 wielką dla rzeczypospolitćj uciąźliwością, o- płaconą niebyła. Ale nim to nastąpiło, wsi i miasta swawolą żolnierstwa niszczone i wiel- kie łupieże popełnione były. Ta klęska kraju, ponawiała się razy kilka. Ale chociażby i ża- dnych …
Excerpt
186 POLSKA 163. Wojna s Turcją i Szwecją. Lissowczyki wielką przysługę uczynili ce- zarzowi w Siedmiogrodzie, w Węgrzech, w Niemczech i w Czechach, i sławę śmiałości i dzielności swojćj, szeroko rospostarli. Ale Tur- eja wespół z różnowiercami, z cesarzem …
Excerpt
UPADAJĄCA. 187 te niezmiernie kosztowne były i nieszezerze działając, raczćj zdradzały Polaków, niż jim przydatne się stały. Ńtrapiony Zygmunt Ii. przyjął czasowy 1629 pokój, którym Inflanty i częsć Prus w ręku Szwedów zostały. 7 te- go wszystkiego, …
Excerpt
188 POLSKA a starostowie z panami mając żydów w pomoc w podaństwo zamieniają i do pańszczyzny, do którćj nie byli obowiązani przymuszają. Sta- wali owszem ze swymi przywilejami wolności i domagali się praw obywatelstwa. Nie raz jaż okazywali z tych …
Excerpt
UPADAJĄCA. 189 o ustanowieniu orderu niepokalanego poczęcia panny Marji, o wojnie z Turcją, a polegając na Hieronymie Radziejowskim i kanclerzu wiel- kim koronnym Jerzym QOssolińskim, nzbrajał Kozakow. Rozchodziła się pogłoska że krół zamierza przez …
Excerpt
190 POLSKA rzeszy niemieckiej i były przykłady że książęta cudzoziemscy o indygenaty czyli polskie szla- chectwo starali się, jako zaszczyt nie maly, a trudny do pozyskania, bo tylko na sejmie szla- chectwo: nie szlachcie przez nobilitacją, a cu- …
Excerpt
ich UPADAJĄCA. 191 ry był strasznym i okrutnym dła kozaków nie- przyjacielem, pobity, pokrzepił się i pod Piław- cami doczekał się lepszćj pory. Stojący 0- bozem pod Pitawcami Polacy, prowadzeni przez niezdolnych, a przytem niezgodnych wodzów, bez bitwy …
Excerpt
t92 POLSKA na. Fo nie że ogień wiele wsi i miasteczek drewnianych pochłonął; i to jeszcze mała rzecz, że z obu stron wiele ludzi poginęło i wiele w pień wyciętych bywało, i okrucieństwa popeł- niane były, które ludzkie serce słusznie obu- rzają, gdy …
Excerpt
UPADAJĄCA. 193 ryń, że tam ani jezuitów ani żydów niebędzie, że dla dyzunitów będą w senacie wskazane miejsca, a regestrowych pod bronią kozaków będzie 40,000. Lecz gdy 1651, Chmielnicki pobity został, przyjął inny pod Białącerkwią układ, zapewniający …
Excerpt
194 POLSKA kazał, poddał się Moskwie. A tak rozpoczęła się wojna Moskiewska, a to w tymże czasie co Szwecka. 169. Radziejowski. Król Jan Kazimirz, chciał Hie onyma Ra- dziejowskiego rozwieść z żoną Elżbietą ze Słażków Kazanowską a drugim malżeństwem …
Excerpt
na UPADAJĄCA. 195 staw król Szwecki, był skory do rozpoczęcia wojny. Ale Radziejowski, towarzysząc Szwe- dom, wiódł niebacznie cudzoziemców na kark ojczyźnie. Prawy syn ojczyzny swojćj, nie u- czyniłby tego, chóćby najcięższe w nićj krzyw- dy poniosł. …
Excerpt
196 POLSKA Karol Gustaw rzeczywście zaprzysiągł eałość praw rzeczypospolitćj czyli stanu szlacheckie- go. Po zdobycia Krakowa, oglądał on groby krolów Polskich. Oprowadzał go Szymon Sta- rowolski i zatrzymał przy grobowcu Łokietka, przypominając, że ten …
Excerpt
W PODZIAŁACH. 97 l wy go dzieci moje pewnieście polubili, on był tak nieszczęśliwy, a tak zacny, tak ojczyznę kochający: tyle dla nićj zdziałał: dla tegom wam nieco obszernićj o nim powiedział, ba na to zasłużył ten król, co waszym ojcom przed. 500 laty …
Excerpt
98 POLSKA do 1578, przez lat 254 półtrzeciasta lat, była prawdziwie wielka i prawie ciągle pomyślno- ści dozaawała. W tym długim ciągu, szlachta panowała. Była to' rzeczpospolita szlachecka, gminnowładztwo szlacheckie, królowali w nićj najwięcćj …
Excerpt
KWITNĄCA. 99 się bogatćj prowincji Pomorza Gdańskiego, która od tego czasu poczyna się Prusami nazy- wać. Wyjednawszy od króla Czeskiego, zrze- czenie się Mazowsza i tytułu króla polskiego, zrzekł się nawzajem całego Szlążka, który Czesi posiadali i …
Excerpt
100 POLSKA wyższe sądy ustanowił. Wiele miast obmuro wał, i wiele gmachów po miastach pomurowal; Uniwersytetowi Krakowskiemu 1364, dal pierw- sze początki, którego późnićj Jagiello 1400, fundował. Wojny uniknąć niemógł. Umarł był 1340. Bolesław mazowiecki …
Excerpt
naomi zzz KWITNĄCA. 101 było Olgierda państwo. Kazał on rzeczom po- spolitym Pskowskićj 1346 i Nowogrodu wiel- kiego 1349. Litwie podlegać. Równie i Tata- rów przekopskich 1363 podlegać Litwie znie- wolił. Broniąc księcia Twerskiego po trzy ra- zy był pod …
Excerpt
102 POLSKA się byli do Krakowa, prócz cesarza i króla węgierskiego, królowie Duński i Cypru, wielu książąt i udzielnych panów. Z, królem Kazi- mirzem i Wierzynek podskarbi królewstki a krakowski mieszczanin, ich wszystkich trak- towa. 94 Ludwik niedba o …
Excerpt
la lu KWITNĄCA. 103 Jeżeliby potrzeba kraju większych podatków wymagała; na sejmie naród na siebie je nało- ży. "Te uklady nietylko zapewniały prawa szlachcie, ale porównały ten stan i w używa- niu swobód umocowały. Wszakże poniechęcił sobie Ludwik …
Excerpt
104 POLSKA tku państwa, przyjęła w małżeństwo, blisko czterdziestoletniego i za barbarzyńca poczyty- wanego Jagiełłę wielkiego księcia Litewskie- go. Jagiełło sam, chrzest, i na chrzcie imie Władysława przyjmując, przyrzekł Litwę do Polski przyłączyć, i …
Excerpt
KWITNĄCA. 105 pretensyi do Zmudzi. Jagiełło nićmógł tak jak obiecał przyłączenie Litwy dopełnić, bo musiał mieć wzgląd na krewnych książąt swo- ich, nawet stanowił wielkich książąt na na- miestników. Takim był brat stryjeczny Ja- sielly Witołd, który …
Excerpt
106 POLSKA 9%. Witowd chce być królem. Zygmunt cesarz chcąc koniecznie Łitwę z Polską poróżnić i rozerwać: wymyślił był zjazd w Fmcku. Pozór był naradzenia się jak- by ratować resztę państwa Greckiego i Kon- stantynopol od Turków zagrożony. Zjechali się …
Excerpt
ola UI: KWITNĄCA. 107 i zaprzysiężony pokój i w dragićj wyprawie pod Warną 1444 pobity, zginął. Niebawem Konstantynopol "Turcy zdobyli 1453. Polacy w młodym Władysławie stracili króla, na któ- rym wielkie pokładali nadzieje, a Turcy po- wtarzali, że zgon …
Excerpt
108 POLSKA Warną poległ, tegoż Kazimirza Polacy krolem obrali. 100. Prawodawslwo; przywileje do Rusż rozciągnione. 0d zgonu Kazimirza wielkiego, popsuł się był porządek, a za Jagiełły, chociaż co kto chciał to roibl, wszelako porządek w kraju począł się …
Excerpt
KWITNĄCA. 109 101 Kazimirz Jagiellończyk. Różne kraje zjednoczone. Obrawszy Kazimirza Jagiellonczyka wiel- kiego księcia litewskiego królem swojim, miala szlachta Polska z nim zatargę o zaprzysiężenie przywilejów, a w prędce zaczęto narzekać że Kazimirz …
Excerpt
110 POLSKA chane ściągnęła na Prusy zniszczenie. Stany Pruskie i szlachta Polska, niezmiernie na jćj poparcie ezynili ofiary; ale wojna toczyła się lat kilkanaście. Przyczyna źe się ta wojna tak' dłago ciągnęła. były psoty jakie pod ów czas Kitwa Polszcze …
Excerpt
KWIiETNĄCA. 111 tę wojne zakończył. Część dawnćj Pomeranji Gdańskićj którą krzyżacy posiedli byli, Warmja i województwo Chełmińskie, zostały przy Pol- szcze, reszta Prus właściwych, powierzoną z0- stała, jako lenność krzyżakom, z obowiązkiem składania …