Excerpt
258 ROZPRAWY et prelo non comissa varia acta judicioraum superiorum, quae in tabulario publico servantur, complura media, ad opinionem nostram probandam complectuntur (p. 15). Tych tak licznych dowodów, ocenić nie umiem, bo Ża- dnćgo z nich autor nie …
Excerpt
JANA NAP. JANOWSKIEGO. 259 sądzą, czyli, citując Ursinus legem Apulejam i jak ona w Rzymie była, przytaczając, czy *z to urget aby we- dle nićj wyrokowano; niech sądzą, czyli wymagana od króla poena satis idonea, właśnie miała być taką, jaką lex Apuleja …
Excerpt
260 ROZPRAWY nych, kiedykolwiek było: a właśnie mówi rzecz wcale przeciwną. XX. Ma to związek z tą samą sprawą od Heiden- stejna opisaną. Bronił obwionego NWiemojewski, odwoły- wał się do łaski. Tym końcem przywodził prawo cesar- skie, na podobieństwo …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO. 261 i tćj szlachcie, która na niemieckie sądownictwo przywi- leja miała.« Wszelako, niebrakło i między szlachtą pro- jektów, aby to prawo cesarskie Karola V5% w pomoc ziemskiemu przydać. Lubo to do skutku nie przyszło, jednak …
Excerpt
EE 262 ROZPRAWY czypospolitćj polskićj, do rzeczypospolitćj rzymskićj, sta- wało się rzeczą szczególnićj polubioną. / W tym atoli wszystkim, nic justinjanowe prawa nieznaczą. To erudi- cja, to historja, to rzeczpospolita. XXIV. . Popićrając raz …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO. 263 że niechętni prawu rzymskiemu, posądzali instigatora, że będzie się do tego prawa odwoływał; po trzecie, że tego prawa instigator użyć niepoważył się i owszem, prote- stuje, że od niego jak najbardzićj stroni. Z tego naosta- tek …
Excerpt
264 ROZPRAWY statutów polskich. Rozpoznanie tego, co: o świadkach i dowodach, o rodzajach przestępstw, o znaczćniu jagel- lońskich ustaw i jinnych z tego powodu przedmiotach Rzeczycki mówi, jest ważnićjszą dla dziejów prawodaw- stwa krajowego rzeczą, niż …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO. 265 nec enim nos pudere debet aestimare et sequi; placita sa- pientum (clypeus cleri, p. 39). Z tegoż widzę, że ja- kieżkolwiek w pisarzach naszych zjawia się projektowa- nie lub życzenie aby prawo rzymskie za obowiązujące do Polski …
Excerpt
266 ROZPRAWY reszcie do praktiki nieprawnie wprowadzić usiłuj | skie prawo, sążli przykładami podobnćgo powszechnćgo w narodzie działania, życzćnia, upragnienia? czyli excep cją przeciwne przekonanie i poruszćhie narodowi okazu- jacą? Żeby, tak objawione …
Excerpt
JANA NEP. i OWSKIEGO. 267 dectwem przewrótnćgo Orzechowskićgo jawny. Znał on lepićj stan i myśli swojćgó narodu od nas: my od niego uczyć się powinni i opinje wieku przez niego powtórzone rozważań Pięknie tóż cuqzoziemczemi drogami zalecało się prawo …
Excerpt
Z ZZ 268 ROZPRAWY XXX. W roku tedy 1773 instigatorowie w replice swojćj 30 lipca, Marjannę Łukawską, uznają być winną śmierci, ponieważ tak o tćm pisze, de crimine laesae ma- jestatis Julius Clarus, Damhfderjus także in fiminali- bus autor z jinnymi …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO. 269 bulskićgo przytacza decizje prawa wyjęte z prawnćgo autora Farinaceusza (!9). XXXII. Naostatek Walenty Rzętkowski, w indukcie ze strony obwionćgo Jana Kuźmy, 29 lipca, chce aby obwiniony to zyskiwał, co prawo powszechne na jego …
Excerpt
270 ROZPRAWY niż z filologicznóm starożytnych pisarzy przytoczćniem. Zalaszowski 1699 plątał prawo rzymskie do polskićgo. W szkólnćj nauce wpajano opinją że rzymskie jest po- wszechnóm. Ułomne i defektowe statuta koronne potrze- bowały nie małych …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO 271 ków ulegalizowania jego powagi i mocy. Jakim zaś to sposobem uczącym znalóść się udało, dowodzą słowa Theo- dora Ostrowskićgo we wstępie jego dzieła (prawo cy- wilne albo szczególne narodu polskiego, t. I, p. 3): »te- g0 tu …
Excerpt
Ko | h 272 ROZPRAWY XXXVI. Wspominał Franciszek Morze (dziennik war- szawski 1826, t. IV, p. 70), że może być że prawo kano- niczne uważano za chrześciańskie, jako bliższy i ściślej- szy związek mające z powodu udziału duchowieństwa w sprawiedliwości. Tę …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO. 273 XXXVI Czyli tedy tym statu litewskićgo kanałem wywiedzćnie obowiązującej prawa rzymskićgo mocy było za Stanisława Augusta pod wątpliwość wzięte, czyli ten dowcipny przez Theodora Ostrowskićgo ogłoszy jego mo- cy dowód niebył …
Excerpt
274 ROZPRAWY tej sprawy (p. 70) ('*): »notre code criminel est trop imparfait pour pouvoir servir de regle aux juges et A la procćdure: cest un fait que nous devons convenir avec la partie adverse: elle nous a donnć exemple de recourir aux codes ćtranger …
Excerpt
JANA NEP, JANOWSKIEGO. 275 mi krajowómi opisane manifesta, indicia, in recenli cri- mine deprehensio, propria oris confessio, inkwizicje; nie- mnićj jinne w tćj mierze dowody, są do konwikcji: spo soby doskonalsze, sprawiedliwsze i lepićj z wszelkiemi …
Excerpt
276 ROZPRAWY JANA NEP. JANOWSKIEGO. ke, kiedyżkolwiek rozumićć mię zechcą. Wdzięczny za- wsze będę, za dostarczane do poszukiwań materyały, wo- lałbym jednak widzić je przez jinnych zgłębione i z nich przez jinnych wyjaśnione prawdy, z których mógłbym, …
Excerpt
XV. ROZBIOR PRAC HISTORICZNYCH ADAMA NARUSZEWICZA I TADEUSZA CZACKIEGO czytany NA POSIEDZENIU TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK 26 Kwietnia 1826. Co nauki, co miłość kraju wznosił, krzepił, W cićniu laurów spoczywa, które sam zaszczepił. Krasicki, nadgrobek …
Excerpt
278 PRACE HISTORICZNE niedawno nawet podjęliście trudy, aby pićrwszy przez Naruszewicza samćgo do tych dziejów gotowany tom wy- drukować. Do tyla was, i tak blisko Naruszćwicz obcho- dzi: a bliżćj jeszcze Czacki. Niemnićj zajmują jego dzieła, KŚ jaśnień …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 279 wisty on interes znajdzie. Skromne a wielkie jest przed- ie moje: albowiem, nie żywot Naruszćwicza i Cza- ckićgo, ani wszystkie jich sprawy i pisma mają mnie za- ale jeden tylko szczegół, to jest: historiczne dzieła, które …
Excerpt
Ń | r Ł RAE OOP 250 PRACE HISTORYCZNE LI. Młodszy THabvbevsz Gzacki, zdawał się i w każdym razie doganiać Naruszówicza. W Wwzydzieści dwa lat późnićj urodzony (7), we dwadzieścia później z głównem historicznóm wy ścigać ;pił dziełem (*), a w sićde zgonu …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 281 przyśpieszył wydanie prac historicznych, zdawał „ackićgo, w samćj tylko krajinie cichych nauk za- mykać, Lecz pociśnięta pełna ż ycia sprężyna, potężnie odskakuje i Czacki porwany w odmęt obywatelskich i pu blicznych posług, …
Excerpt
282 PRACE HISTORICZNE Lengnich zwrócili baczność na zaszłe odmiany i powsta- nie różnych rzeczypospolitćj ustanowień ('!), a zacne WRACA księży pijarów, z całą Europą, światłem pi- nia historji, jak Wyrwicza, w jego geografji powszechnćj 1773 , był …
Excerpt
"z; NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 283 sarzów Francji ożywionć, gdy obywatelów rzeczypospo- litćj kształci i dla nich historiczne wygotowywa dzieła, także tóż obecne rzeczy trafnie rozważając, nimi dawne przez szkło wyobrażeń zachodnich kreśliło. Konarski i …
Excerpt
284 PRACE HISTORICZNE jów krajowych do szczególnych poszukiwań zachęcał. Dopiero strata Pomorza i Rusi czerwonćj czyli Halicza, a za czasu wielkićgo sejmu cztćroletnićgo, interes miast oraz elekcji i sukcessji tronu pod rozwagę wzięte, do po- szukiwania …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 285 miejskiego ('5); jinni spićrali się, czy zawsze tron pol- ski był obićralny, albolitćż jak późno stał się elekcijnym? Kołłątaja, Sewerina Rzewuskićgo i Morskićgo w ten spór występujących zdania, mogły być jednostronnością …
Excerpt
286 PRACE HISTORICZNE badań, wyzywały do wydobywania aktów publicznych, obudzały ducha kritiki i kombinacji, który miał w zakąt- kach pracowniczych, dzieje narodowe objaśniać. Jam Po- tocki w tym razie, przemilczany być nićmoże. On pićr- wszy na jałowćj …
Excerpt
NARUSZEWICZA I CZACKIEGO. 287 V. 'W tak otwartym zawodzie dla siebie, Naruszć- wicz z tacitowską mocą, w liwjuszowskie wystąpił tropy. Uklękał pod « żarem obłędów początkowych dziejów, gów,) będziemy go tylko uważać jako badacza rzeczy sławiań- skich, a …