Excerpt
78 ŚPIEWY HISTORICZNE. działające kroki z Zygmuntem III zakończyły. Włady- sława IV panowanie, było krótkim wypoczynkiem w roz- wijaniu się kłębka, ostatnim promykiem, którym wielkość narodu błysnęła. Tak spełzły pićrwsze lat 60 (od 1587 do 1647). …
Excerpt
NIEMCEWICZA, 79 rzeczpospolitę hańbiący haracz. Nieustawały ze strony Austrji zwykłe czynności, a jeszcze się zdawali, król Polska wielkie uzyskiwać jimie, bo śpieszyli jćj na ra- tunek, śpieszyli po raz ostatni rozstrzygać los, karpatami oddzielonego …
Excerpt
80 ŚPIEWY HISTORICZNE. całkiem wychowanie pokoleń i oświćcenie ogarnął: a co nieweszło pod jego kierunek, to jich duchem przejęte już zostało. Mechaniczne wpajanie dobranych wiadomostek, groźbą plag ożywiane, tępiło rozwijanie się władz umy- słowych. …
Excerpt
NIEMCEWICZA. S1 dem niż omylne w nićj kroki, wtedy bezczynność Polski wczesno ją z diplomacji wykassowała. Obszćrna Polska, stała się w politice niejako głuchą stepą, Rossją od Tu- rek, Austrji i Prus oddzielającą, karczmą zajezdną, w któ- mógł gwałty …
Excerpt
82 SPIEWY HISTORICZNE Dała się czuć potrzeba oświćcenia, cudzoziemczyzna przez to ulubiona; pijarzy prostowali wyobrażenia, kierowali sercem; jezuici stali się jich współzawodnikami, nie mnićj do rozkrzewienia nauk pomagali; wzięły się do tego po- …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 83 być panem całej pod lerlem jego xostającej ziemi, wypu- szczając tylko mieszkańcom lenności z obowiąskiem służenia na wojnach, a każdy który trzymał lenność, zwał się na ów czas szlachcicem (śpiewy hist. p. 41, 48), bo na to do- wodów nie …
Excerpt
SPIEWY HISTORICZNE 8 lać, lab w nim nagan wyszukiwać? Nie zajiste. Powścią gam sąd mój i do końca się biorę. Ale niech wolno uczy że w początkowćj części aż ku Ste nić te ogólne uwagi fanowi biorąc, mnićj jest ciągłości, nieraz ostra dory e zaniedbanie; …
Excerpt
NIEMCEWICZA. 85 wynikają niewątpliwie z tych swobód, którymi wspólnie z narodem mógł słynąć jego język, które jeszcze w po- tocznćj mowie się ukazują, które nieraz najlepszćm pió- rom naszym rozmajitości, a często żywości dodają, cho- ciaż w mnićj dobrych …
Excerpt
86 ŚPIEWY HISTORICZNE NIEMCEWICZA mienne od pićrwszego: wprowadzono w nie, niektóre sprostowania, oraz dołączono parę obszórnićjszych not. Wiadomość o tóm dałem w jednym z przypisków do roz- bioru Pielgrzyma w Dobromilu niżćj zamieszczonego, do którego …
Excerpt
VI PIELGRZYMA W DOBROMILU CZYLI NAUK WIEJSKICH ROZBIOR; Z UWAGAMI NAD STANEM WIEJSKIM W POLSZCZE I ULEPSZENIEM OŚWIATY JEGO. 1. Szkocki geograf Pinkerton, twierdząc, że powierz- chnia dawnćj Polski, równa się tylko Islandji, kiedy lu- dność jćj tak wielką …
Excerpt
58 NAUKA cenie narodów, wzrastające w słowiańszczyźnie mocarstwa, jakićm było Polskie; naostatek, dojrzówający na zacho- dzie stan feudalny, za powodem chrześciaństwa, snadnićj się poznawać dający, nie wywarły swych skutków na słowiańskie w królestwie …
Excerpt
WI KA. s9 jacy i ogłaszający: działo się wszystko w Polszcze po- wolnie, nieznacznie i łagodnie: głos prawa nad ludem kmiecym, umilkł tylko. Okropne klęski obszćrną krajinę ciemieżące, reszty dokonywały, wtedy, gdy u zachodnich Europy narodów , feudalne …
Excerpt
90 NAUKA ocenić, która część narodu do sławy i dobrego jimienia przyczyniła się więcćj, tak w ostatnich chwilach gasnącćj rzeczypospolitćj, jak nowo rozpoczętego odrodzenia. V. Wszakże, w rozległćj przestrzeni kraju, w ró- żnych jego częściach, różne go …
Excerpt
MIĆKIEWICZA I MORZE. 241 go, widzę: jiż prawo rzymskie wywarło swój wpływ na pracę Śliwnickiego, jaż to z tego powodu, że Śliwnickie- mu było dobrze świadome, już z tego, że poczytywane było za pomocne magdeburji i saxonu: ale prawdziwóm Śliwnickiego …
Excerpt
i OZOOTOZODYĆ pRZ 242 PRZYPISKI DO i mazowieckich, na język polski w latach 1449, 1450, 1508, 1541 przekładane, Wilno, 1824, 40). Kazimirz wielki w swojćm państwie, znalazł dwoja- kie prowincjonalne prawo: wielkopolskie i małopolskie, a może i kujawskie …
Excerpt
MIĆKIEWICZA £ MORZE. 243 trzebną onych texta osóbno zostawić: wlówał je w va- riantes lectiones statutu wiślickiego: chociaż znalazł i ogło- ;kićj constituciones (p. 194). Wszakże, zniewolony artikułami wielkopolskimi, które nieweszły w statut wiślicki, …
Excerpt
244 PRZYPISKI DO jak i jinne. Znajduje się w nich cokolwiek kodexów ka nonicznych, a zupełnie prawie niedostaje justinjanowych. Nieznalazł onych Załuski, jak świadczy katalog rękopi smów jego bibljoteki 1752 4%: dotąd niepochwaliła się posiadaniem jakiego …
Excerpt
MIĆKIEWICZA I MORZE. 245 jomość ta była dla jich priwatnćj satisfakcji i nic w pu blicznćm działaniu niezdawała się skutkować, gdy nie- wstrzymała zboczkego, jinnym biegiem postępującego kie- runku prawa krajowego. I to jeszcze uważać wypada że Dresnera …
Excerpt
246 PRZYPISKI DO Skoro prawo rzymskie żadnóm prawem krajowćm nie stało się obowiązującćm szlachtę, skoro małe nim przed wieki zainteresowanie przeminęło: oczywi e zatym, cięż- ka jest fatiga, wyszukiwać jakiego nieprawnego, dziwa: cznego przypadku, w …
Excerpt
MIĆKIEWICZA I MORZE 247 osoby do sądów, do rzecznictwa i do palestry, a przez to zdarzyły się przypadki że popićrano prawem rzym- skićm, sędziowie tego otwarcie odeprzćć nie umieli, i na prawo rzymskie znalazł się naostatek wmówiony jaki- kolwiek wzgląd …
Excerpt
XIV. PRAWO RZYMSKIE W POLSZCZE JAKIM SPOSOBEM W SPRAWACH KRIMINALNYCH UŻYTE BYŁO Z POWODU TRZECH ROZPRAW JANA NEPOMUCENA JANOWSKIEGO. 1. Zmvestigentur omnes sententiae et loci juris romani, quotquot in Cadlubcone occurrant et imdicentur fontes eo- rum: ab …
Excerpt
ROZPRAWY JANA NEP. JANOWSKIEGO. 249 rum. Dopełniając zadosyć pytaniu temu Janowski, na wstępie zamieścił trzy małe pisemka swoje, do pytania tego nieco ściągające się: 1, opiniones eruditorum de fatis Juris romani in Polonia; 2, de vita meritisque …
Excerpt
250 ROZPRAWY współubiegaczów, magistrów, Józefa Koryłowskiego i Jana Aloyzego Gastela, udzielone sobie jich poszukiwania, z któ- rych uzupełnił swoje. Z tego widać, że Wincenty wy- stępował w kronice z całą prawa justinjanowego znajo- mością; zarówno …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO 251 wziął z poprzednika swego Mateusza. Podobno jednak niedostateczny jest powód przypuszczać Wincentego, ple bejum fuisse, kiedy ten powód ogranicza się tćm jedy- nie, że wielu jinnych światłych mężów naszych, przez samych tylko …
Excerpt
252 ROZPRAWY IX. Zastanawiając się nad wyrazami Mićkiewicza : że Kazimirz sprawiedliwy raczćj szedł za zwyczajami nie- mieckimi, niż za prawidlami rzymskiemi, przykłada Ja- nowski, ergo in synodo lencicensi. Sądzę jednak że te wyrazy Mićkiewicza do …
Excerpt
J/ A NEP. JANOWSKIEGO. 253 X. Qui bene distinguit, bene docet. Piękną tę ma- ximę przypomina w piśmie swojem Janowski. Jest ona nieskończćnie wielkićj wagi w poszukiwaniach histori- cznych. Dla tego w konkursowćj rozprawie mojćj o hi- storji w roku 1820, …
Excerpt
254 ROZPRAWY nam ową maximę, qui bene distiguit bene docet przypo- mina, a jak dalece tćj maximie sam zadosyć uczynił, do rozważćnia przystępuję. XL Wykładając, mniemania uczonych 0 losach pra- wa rzymskiego w Polszcze, daje wiadomość Janowski o sporze …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO. 255 w wielu razach Niemców i Włochów ustanowićnia przyj- mowali, niepojmuje zacoby zaprzeczać tegoż prawa rzym- skićgo. Kończy nareszcie tą wiadomością, że się wielu u nas znajduje, którzy za zdaniem Czackićgo upornie obstają i …
Excerpt
256 ROZPRAWY zostały, i obie równie tak jak Ossoliński przyznały Bandt kemu, że z prawem miejskićm, stan miejski w Polszcze, prawo rzymskie jako pomocne obowiązywało, ale uznały że to wychodzi z kwestji, bo prawo miejskie w Polszcze, niebyło polskie. …
Excerpt
JANA NEP. JANOWSKIEGO 257 Francji Terrasson (*). W Polszcze dopićro w latach 1773, 1785 w sprawach wielkich zbrodni okazało się powołanie do prawa rzymskićgo, a w roku 1808 pićrw y był Bandt- ke, co nieznając jeszcze obu tych spraw, bezwarunkowie poczytał …