Excerpt
6 DOSTOJNOŚCI zajęty wystawą i etykietą dworu; od swćj babki gre- czynki Theufanji i od jinnych, przewiadywał się o zwy- czajach dworu cesarzy greckich i naśladował one: Odwiedził on, wespół z pany i nadwornymi swymi Gniezno i Bolesława, a zdumiał się, że …
Excerpt
I URZĘDY. 3. 7 i rozkrzewił się. W skutek tego, jakie urzędy blasku i okazałości nabrały, daje nam wiadomości w sto lat potćm piszący (rallus. III. Obyczajem, każda prowincja, każdy powiat, każda ziemia, własną administracją posiadające, podej- mowały …
Excerpt
8 DOSTOJNOŚCI rąży, signtfer, był wysoką dostojnością, wychodzącą niejako ze zwykłej dworszczyzny (7). Która z tych do- stojności wyższą była? trudno jest dostatecznie upewnic się, ale gdy Masław z cześnikostwa, na chorążostwo postępuje (5), oczywiście …
Excerpt
I URZĘDY. 3, 4 9 z pod łaciny (jaką Gallus pisał) rozpoznać. , Wszystkie opisy starodawnćj z czasu Piastów Polski, mamy po łacinie, tak że często trudno jest z pod tćj łaciny pra- wdziwie polski wyraz wydobyć. Tym to trudniej się staje, gdy Polacy …
Excerpt
Ń i LĄ PBI O 10 DOSTOJNOŚĆI wysocy urzędnicy ziem, powiatów, prowincij. Nikt nie- wątpi, że w jich liczbie jest Wojewoda, ale jinni, jak narodowym językiem nazywani byli, śladu nam niepozostało. W jich liczbie pewnie byli naczelnicy, rządcy grodów, …
Excerpt
I URZĘDY. 4, 5. 11 czej? wyrzec nieśmiemy (29). W jinnym razie zdaje się są zwani vice domini (29): toby wychodziło na miano Namiestników. W tóm łaciną wszystkiego przyćmieniu, jeden tylko u Galla, z czasem zarzucony przebija się wyraz polski na niższych …
Excerpt
12 DOSTOJNOŚCI W podobnymże porządku co za Bolesława wiel- kiego zostawali dostojnicy, wyżsi i niżsi urzędnicy po kraju. Dostojność wojewody, została przełożoną nieprzy- zwojicie na palatina. Wprzód słusznićj przez dus wy- rażona, i jeszcze w roku 1120 …
Excerpt
I URZĘDY. 5. 13 plomatach tego miana niepośledzi. Wojewodowie i ka- sztelanowie (oraz jich vicarii, vice comites), byli comi- tes, ponieważ wojenna sprawa była jich udziałem: urzę- dnicy zaś, nietylko niżsi ale i znaczniejsi, jedynie do ciwilnego …
Excerpt
14 DOSTOJNOŚCI pnicy, supani , suppani, suparii, supparii (39), Być może, jiż oni jedenże mieli co zupani początek i zupa- nów miano, nie było Polszcze obce, a choć poszło w zarzucenie, pozostała na zawsze w użyciu godności Jich szata żupan. Zupnicy, …
Excerpt
I URZĘDY. 6. 15 II. DWORSKICH DOSTOJNOŚCI I URZĘDÓW POMNOŻENIE I ROZKRZEWIENIE. 1139—1400, lat 260. VI. Za potomków Krzywoustego, gdy Polska po- padła w coraz liczniejsze podziały na księztwa, nastało dworskiego urzędu z różnych powodów, pomnożenie, …
Excerpt
16 DOSTOJNOŚCI ciągle osobnego księcia miało. Dało tego pierwszy przykład księstwo Sendomirskie, które choć księstwem być przestało, niestraciło osobnego wojewody (palatina), i zachowało sobie dworskie dostojeństwa i urzędy. Niedość było krzewienia się …
Excerpt
I URZĘDY. 6, 7. 17 jinne zamieszały się z rozpłodzonemi dworskiemi, zmie- niając swe stanowiska, a to, albo zstępując do bardzo podrzędnych, albo podnosząc się z urzędu na dostoj- ność reprezentacijną. Działo się to we wszystkich księ- stwach, we …
Excerpt
18 DOSTOJNOŚCI objawia się znaczna: na Szląsku przeszło trzydziestu, w Wielkićj Polsz szcze dwudziestu kilku, w Mazowszu do dwudziestu :ze najmnićj trzydziestu, w Małćj Pol- i w Kujawach liczba znaczna. Poprzednia jich nazwa, comites, stała się uczczeniem …
Excerpt
I URZĘDY. 7,8. 19 niekiedy do pojedynczych osób ten tytuł barona do- dawać poczęto, bo tytuł baronów, wyrażał zbiór radzą- cych lub decydujących, albo klassę radzić mogącą, to jest panów radnych: był tytułem zbiorowym ciała ob- radującego. Do tego ciała …
Excerpt
20 DOSTOJNOSŚCI a za nim Podskarbi, subthesaurarius, 1261 (59); cu- riae 1288, 1289 (70); totius Poloniae 1284 (11). łowczy, venator, z dawna znany, nie dziwnego że się niekiedy objawia między dostojnikami, 1208 (72); 1228 (33); 1248 (73. I on niekiedy …
Excerpt
I URZĘDY. 9. 91 1279 (8%. Komorzy dworu, potrzebował prędko za- stępcy Podkomorzego, subcamerarius, succamerarius, który przed wszystkiemi jinnymi poddostojnikami, ry- chlćj między dostojnikami dworu ukazuje się, 1208, 1208 (85): 1227 (80); 1228, 1238 …
Excerpt
OTULA 22 DOSTOJNOSCI nych, przed podziałem Polski na księstwa nieznanych, jest Sędzia nadworny judew curtae, znany na Szlą- sku 1232; w Wielkićj Polszcze 1243, 1246 (7); w Łę- czycy 1245 (95); w Kujawach 1299 (09); w Krakowskićm Sendomirskićm 1251, …
Excerpt
I URZĘDY. 9, 10. 23 Gnieźnieński (12); w 1288, i 1290, jest podstoli Kali- ski (13); w roku 1291, jest Skarbny, thesaurarius Gnie- źnieński (14); w roku 1288, jest LLrowczy Lendeński (15). Toż w tymże czasie o Mało Polszcze i o Mazowszu powiedzieć można. …
Excerpt
24 DOSTOJNOŚCI baczenie. Niestateczności ztąd wynikających parę przy- kładów łatwo objaśnia. 1231 (15). 1239 (17. 1249 (15). Biskup Krakowski Kasztelan Krakowski Wojew. Sandomirski Wojewoda Krakowski — Łęczycki - Sandomir — Wiślicki Kasztelan Sandomi …
Excerpt
I URZĘDY 14, 12 2 w jedno rozerwanych cząstek Lechji: obyczajem tedy, a następnie i przepisem ustalać się musiała kolej baroń- skiego koła. Na zjeździe tedy w Radomiu 1401, 11 marca potwierdzenie praw Litwy z Koroną jednanćj w kołe baronów polskich mnićj …
Excerpt
26 1208 (2 DOSTOJNOŚCI Na Szląsku. 1223 ( 1268 (25) Kasztelar ogowski, Notarii dwaj Kasztel. lignicki bytomski, bardeński, Kasztelani:ruczczeński, Camerarius magnu lignicki, sandovelski głogowski, buchoń- Podstoli Podkomorzy Wojski głog. i bytom, Łowczy …
Excerpt
W 1227 (32) Biskup. Filius ducis Kanclerz Decanus, Vicekanclerz Wojewoda Kasztelan Cześnik Stolnik Kasztelani "odl z Podkomorzy abbates 1352 (55) (w Krakowie) Wojewodowie Kanclerz polski Kasztelanowie Praepositus gne Kanclerz kujawski Podkomorzy Podstoli …
Excerpt
o do DOSTOJNOŚCI XIII W Sieradzkim i łęczyckim 1248 (38), Kasztel. sieradzki łęczycki — spicimirski Sędzia nadworny Cześnik Stolnik Łowczy nadworny Wojski spicimirski Podstoli Skarbny Podsędek nadworny Podskarbi Podkanclerzy. 1236 (3). 1252 (39), Kanclerz …
Excerpt
I URZĘDY. 13. Ww 1228 (15), Biskupi kujaw., płocki Wojewoda Sędzia nadworny Kasztelanowie Łowczy Koniuszy Podkanclerzy Podkoniuszy Poczaszy Podkomorzy Archidiakoni, Kanclerz Podkanclerzy Opaci, przeor Wojewoda Sędzia Cześnik Stolnik Kasztelanowie …
Excerpt
LO WAAM Sy, 30 DOSTOJNOŚCI XIV. Przykłady któreśmy tu przytoczyli, pewnie nie są dostateczne do stwierdzenia tego co zaraz po- wiemy, ale za jich przewodnictwem, kto zechce z uwagą liczne z owego czasu akta przeglądać, snadno sprawdzi nasze postrzeżenia i …
Excerpt
I URZĘDY. 44, 15. 31 clerzy jinnych, tylko kanclerze księstw rzeczywistych: Krakowscy, Polscy, Kujawski, Sieradzki, Łęczycki, Mazowiecki, Płocki. Sędzia zrazu, czas jakiś, wyprzodkował jinne do- stojności; potem po różnych miejscach spadał i stano- wisko …
Excerpt
32 DOSTOJNOŚCI po prowincjach: comes super provinciam (53), czyli on był starostą, czy jak jinaczćj mianowany, trudno upe- wnić. "Takiego jeszcze stanowił na Pomorzu Gdańskim Kazimirz sprawiedliwy: był to capitaneus gubernator. Prowincja ta od Krakowa …
Excerpt
I URZĘDY. 15. 33 Kujawskim (57). Są starostowie 1349 Dobrzyński; 1352 Sanocki; 1356 Sandecki; 1362 Lubelski, Ruski i ci ze swćj nowotnćj godności nieraz jinne dostojniki podsiadali. Król Ludwik usiłował pomnożyć liczbę starostów, aby wykonanie jego …
Excerpt
34 DOSTOJNOŚCI przepadła. Ujmę sprawiały, pojedynczych osób przy- wileje, nadania z pod prawa powszechnego wyłączające; sprawiały równie ciężką przywileje i nadania prawa nie- mieckiego. Temi wyłączeniami były odejmowane i ni- szczone jurisdikcje i …
Excerpt
I URZĘDY. 16. 35 rzędnej służby ścierania się. Text nawet prawodaw- stwa, tego statutu, stał się wnet zapomniany, myśl tylko została a rozturchanie pozostało, przy zlewku w całość postępowało dalej: zawsze jednak jednym i tym samym powodowane żywiołem. …