Excerpt
2 U lddbia © PZ LIT 66 DOSTOJNOŚCI XXX. Hetmani. Tak o wielkich jak o pol- nych, dosyć mówił Niesiecki. Wspominamy tu tylko, że komissje wojskowe, ustanowione od 1764, ścieśniły jich władzę: a oni sami, wkrótce potem 1768 r. poli- czeni zostali do …
Excerpt
I URZĘDY. 30, 31. 67 Przysięgają, że dochodów przeznaczonych na gotowo- ści wojenne, na nie jinnego nieobrócą: składają zaś sprawę i rachunki przed stanami. Litewski od roku 1717, zdaje takowe corocznie trybunałowi skarbowemu. W roku 1685, dla generała …
Excerpt
Ż | ł 68 DOSTOJNOŚCI do urzędu ziemskiego starostów grodowych, chciała uważać grodowy urząd za coś osobnego; Litwa u sie- bie cały urząd grodowy w ziemskie godności liczyła. Z tąd w ogóle znaczne są różnice w obliczeniu urzędu ziemskiego Polskiego a …
Excerpt
I URZĘDY. 34, 32. 69 O niektórych przynajmnićj w szczególności nad- mienić wypada. Uważaj G; naprzód że cały ten szereg dzieli się na urząd ziemskiej grodzki; powtóre że go- dności właściwie ziemskiemi zwane, mają w sobie naj- główniejszy wydział sądowy, …
Excerpt
ab 70 DOSTOJEŃSTWA akt wciąga i wyroki spisuje, zarówno tóż z sędzią i podsędkiem głos swój daje i gdzie oni mają wą- tpliwość, jako wprawniejszy od nich, przepis prawa Jim nasuwa. Nagroda jich trudu pobieraną bywała przez nich od stron spór wiodących, …
Excerpt
I URZĘDY. 32. wad Horodniczowie, byli stróżami twierdz niektó- rych: Wileńskićj, Witebskićj, Połockićj, Mińskićj, Mścisławskićj, Orszańskićj i jinnych Koniuszy, Krajczy czyli Strukczaszy, na Litwie do liczby wymienionych jinnych, tytularnych a nieczynnych …
Excerpt
Y | DEYN Hy | 72 DOSTOJNOŚCI XXNNIII. Starostowie grodowi, czyli sądowi, a zatem przysięgli mieli sąd poprawczy, hultajstwa kraj oczyszczający, z prawem miecza. Starosta razem sędzią ziemskim być nie mógł. Wojewoda w swojem województwie, a kasztelan w …
Excerpt
I URZĘDY. 33. 73 Po staroście dostojnikami grodzkiemi są: Pod- starości, Burgrabiai Pisarz, których wszystkich starostowie sobie sami wybierali. Podstarostowie są za- stępcami starostów, niejinne też są jich czynności, jak czynności samych starostów …
Excerpt
A nw oUAIAWAÓŻ OC Y YA EO zt 74 DOSTOJNOŚCI Było niegdys w Polszcze szerokie wojewodzińskie sądownictwo: ale jakośmy nadmienili zrujnowane zbie- giem okoliczności, nawet to, które wojewodowie pruscy sprawowali Wojewodowie w Polszcze całkiem oddali się …
Excerpt
I URZĘDY. 34. 75 czytywane były za zaszczytniejsze a często i od jin- nych wyższe. Te zaś urzędy, które wynikały z nomi- nacji wyższych urzędników lub dostojników, choćby z nominacji samego króla a ze skarbu rzeczypospolitćj płatne, mnićj przy tamtych …
Excerpt
76 DOSTOJNOŚCI legacje do uregulowania granie, różnych rozporządzeń ; lustracje starostw, dóbr i majętności dla uregulowania podatków; óżójida i waśni. Z tąd sejmowi Komissarze, Lustrato- rowie, Delegowani, Legaci, Deputaci, z se natu, z jizby poselskiej; …
Excerpt
I URZĘDY 34, 3%. 77 sądy dorażne, z powodu że zbyt wielka jilość spraw zalegała. Po zgonie Zygmunta Augusta, województwa niektóre pojedynczo dla siebie sądy osóbne, ustanowiły, które bez odwoływania s e do króla, miały być osta- tecznóm sporów …
Excerpt
78 DOSTOJNOŚCI bywał pierwszy kanonik Gnieźnieński. W roku 1764, Trybunał koronny rozdwojony został na osobny dla Wielkićj-Polski i dla Małej-Polski. Litwa tóż dla siebie właściwy Trybunał ustanowiła w r. 1581. Sąd jego rozpoczynał się w Wilnie w dru- gim …
Excerpt
I URZĘDY. 36, 37. 79 sędziów przysiędze, Marszałek był wybierany bez różnicy z senatorów lub szlachty, zachowując kolej Wielkićj i Małój Polski. Na Trybunale obecnym był albo Podskarbi, albo który ze skarbowych urzędników, aby Deputatów o niedoszłych …
Excerpt
RZ W Id 80 DOSTOJNOŚCI kretarze królewscy i Pisarz wyroków. Od zgonu Zyg- munta Augusta, przestały do niego Jiść sprawy szla- checkie, pozostały mu miejskie i niektóre Jinne, ordi- nacją 1611, przepisane. W r. 1764, sądy Asessorskie, po kilkakroć …
Excerpt
I URZĘDY. 37. 81 sądu z dołożeniem pieczęci kanclers ićj; zasiadali nadto Instygator, Metrykanci i Pisarze królewscy. Sądy te jakkolwiek mogły być użyteczne i moc swą miały: były nieprawne. Miały swój byt jedynie z dopuszcze- nia królewskiego od cz su …
Excerpt
82 DOSTOJNOŚCI referendarskie obalone. Sąd asessorski przejistoczeniu uległ. Urzędy w to wchodzące stanowiska swe po zmieniały. Nowe komissje ustanowione, uczyniły try bunał skarbowy niepotrzebnym i ten skasowany, a byt jego sejmikowy do sejmu …
Excerpt
I URZĘDY. 38, 83 pilnowywać; stosownie do ustaw wojennych wyrokować. "Rada wojenna do szczególnych oddziałów wojska wy- syłała pojedynczych sędziów, do rozsądzania spraw wojskowych, z wolnóm odwołaniem się do nićj. Słan- nictwa od Porty Ottomańskićj do …
Excerpt
84 DOSTOJNOŚCI niem wielu prowincij, odpadł i urząd Zupniczy, wiele wieków pięknie utrzymujący się; król tracił do- chody ceł morskich. Ekonomje jego wymagały lepszćj administracji. Do urzędów liczyć należy, w owych cz rabiań: administracją Poczt w r. …
Excerpt
I URZĘDY. 39 85 ników wojskowych i różnego wojskowego urzędu. Zo staje jeszcze nadmienić, o stopniach i rozmajitych mia- nach różnćj rangi dowódzców w wojsku. Siłą naro- dową była z dawna szlachta, która zawsze poczytywała się za jedyną swego kraju …
Excerpt
86 DOSTOJNOŚCI nacje były do tego obowiązane nawet. Prócz tych liczyć potrzeba Kozaków, lekką jazdę, którą rzeczpo- spolita straciła, gdy się z Polski wynieśli i Moskwie poddali, tak że mała jich liczba przy Polszcze została. Nie były to dostateczne …
Excerpt
I URZĘDY 39, 40 87 to Kozakńmi, to Petychorcami, to Hajdukami zwana, na roty dzielona, a każda rota na dwie chorągwie. W Litwie tego auktoramentu składają jedynie Husarze, jazda lekka, chorągwie Tatarów i Kozaków. W aukto- p ramencie Polskim, piechoty nie …
Excerpt
88 ZASZCZYTY tów pochodzących zlechciców, czyli ślachte szlachtę W krajach Nadwiślańskich aż ku Odrze, przed wpro wadzeniem chrześcjaństwa, Kmieci: czyli lud pospo lity wolny, zarówno z Lechitami praw obywatelskich używał. Gdyby nie było jinnych o tóćm …
Excerpt
I TYTUŁY. 40. 89 gnąć panowanie, lechitów w poddaństwo obrócić (3). Kazimirz restaurator był między zwaśnionemi pośre- dnikiem, zwyciężył upornych, a odtąd kmiecie wyższe obywatelstwo stracili, wyższych dostojności dostąpić nie mogli. Tlała więc w …
Excerpt
$ E RE | e 90 ZASZCZYTY cego ludu do niższych urzędów powoływani byli(©) Choć nadszedł czas koło roku 1160, w którym podo bało się biskupowi krakowskiemu , w jimie zlechciców wydawanie jich córek za kmieci, k stwem nazywać (? 1); wszakże kmieć równie ze …
Excerpt
ouł O HERALDICE. 9, 10. 241 k raldyczną, wzięto się jak sztukę jak naukę rozważać i z przepisów jćj, że tak powiedzieć można, pewny ko- dex wyciągać. NM. HERALDYKA. X. Nauka heraldyczna zebrała przepisy jak blazo- nować, to jest jak herby a raczćj …
Excerpt
242 O HERALDICI Nakreskowania te oznaczają kolory czyli heraldy czne barwy, następującym sposobem. A B | | Metałów: A, złoto (czyli kolor żółty, or) I | B, srebro (czyli kolor biały, argent). © D R E | cJ j Barwy: Ć, czerwona (gucules); D, niebieska …
Excerpt
O HERALDICE. 10. 243 Postać tar małą i nieznaczącą była rzeczą dla heroldjów, jest wszakże nie bez pożytku dla poszuki- wań historicznych na jćj postać uwagę zwracać, albo- wiem niektóre onćj postaci były przed jinnemi polu- bione, to w pewnych wiekach, …
Excerpt
244 O HERALDICE. XI. Bezwątpienia, że jistotą herbów, tarczach mies na tych czone godła, rozmajite zwierzęta, ziem skie i niebieskie ciała, przedmioty i postaci rozliczne, które w nowszych czasach w b: '-dzićj zwyczajnćj i na turalnćj postaci są …
Excerpt
O HERALDICE. 11 245 dół A (parti); w poprzek B (coupó); tudzież skośnie już w lewo © (tranchó); już w prawo D, (tadlłó). Może być dzieloną na cztery części (repartt), w krzyż EK (ócarteló), lub krzyżowo skośnie F (ócartelć sauloir). Przedzielona przez oba …