Excerpt
386 UWAGI. nowych cerkwi. ' Naostatek, trzy te województwa są przeznaczone na postój kozacki, 30,000 regestrowych którzy: wybiorą do hetmaństwa kandidatów z których król zamianuje; a każdy kozak przez hetmana do uszla- chcenia podany, szlachcicem …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE, 147, 148. 387 dywanych, aniżeli, rządzić się po obywatelsku samym pod różezką dowolności samowładczćj; że przeto z roz: wagą i rozpoznaniem rzeczy skłonili się podrzędne przyjąć położenie, bo uszlachcanie niemogło być całego …
In:
Excerpt
388 UWAGI. Car korzystając z wojny: z Polską, z jój powodu naszedł Małorossją i bez względu na umowy jakie za- przysiągł, swe własne rządy zaprowadził, swe wojskowe rozporządzćnia , nałożył dowolnie podatki. A, w tymże czasie zawierając ż rzecząpospolita …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 148. 389 choć od cara narzucony, ale swym obowiązkom wierny, pamiętne słał carowi imperatorowi słowa: chcesz oj- czyznę moję zgubić , mienisz się nad prawo wyższym, gardzisz swobodami naszymi które zachować zaprzy- siągłeś, …
In:
Excerpt
390 UWAGI. jakby "toż samo znaczne wyrazy zarówno wzrusza ukrajinnego rusina. Starodawna ruska wolność gnieżdżąc się po gro- dach stłumioną została dynasticznym despotismem. Szukała schronienia w spolaczałćj szlachcie ruskiej, w bojowćj kozaczyznie. W …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 90. 241 Jeżeli obowiązków rolniczych w dobrach króle- wskich surowićj dostrzegano; wątpić nie można, że pa- nowie i wszystka szlachta w posiadłościach swych, po- strzegła że ma prawo surowszego wymagania usługi swych poddanych, …
In:
Excerpt
249 UWAGI dla dobra rolnictwa wzbraniała jim pobytu i najmo- wania się w miastach ('69). Naprawa budowy rzeczypospolitćj wdając się w te szczeguły a nie uchylając rozpładzających ucisk pra- wodawczych rozporządzeń, wymagając owszem suro- wego onych …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 91. 243 czytywani są za wyzwoleńców (!72): albowiem dzieci kmiece równie jak rodzice onych zostają w mocy pana(!13), rolnicy ciągłą służebnością są ciśnieni, a przypuszcze- niem prawa za nicestwo poczytywani(!1*), za coś, bytu …
In:
Excerpt
244 UWAGI. Zygmunt, August cały naprawą, rzeczypospolitćj zajęty, przerażony był niedostrzeganą: dawnićj, klęską : pytał dla czego, w chwili świetnego powodzenia w In- flantach, występki mnożą się w gminie. Franciszek Krasiński kantor kathedralny …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 91 245 wyłączać biskupów od całego duchowieństwa oskarża- nych'(178), co! Się okrutnićj z wieśniakami obchodzili, aniżeli jinna szlachta; co przesadzając się w uciskaniu, wydzierali jim posiadłości i własność, wyzuwali ze środ- ków …
In:
Excerpt
246 UWAGI Spory religijne owego wieku wywołały zgłębianie rozmajitych kwestij towarzyskich, o które rozpierali między sobą w Polszcze stronnicy różnych nauk. Część socinjanów i niektórzy różnowiercy utrzymywali, że władze sądowe niemiały prawa karać …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 91, 92. 241 nikłe z oburzenia zacnego uczucia, niemogły powscią- gnąć wady głęboko już zakorzónionej; zostawiły tylko żałosne przypomnienie niemocy zbawiennćj rady. Dla ludu nic już niepozostawało jedno wzruszćnie ludze kości, …
In:
Excerpt
248 UWAGI. Aby poddani, mówi rzeczony artikuł, robotami nieznośnymi od panów swych obciążani niebyli, owszem aby tylko trzy dni w tydzień robić panom byli powinni, oprócz żniw, uprawiania ról a zasiewu, a wszakże i takie trudne a robotne chwile, aby …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 92 249 Te synodu zalecenia okazują jawnie uciążliwości wie- śniaków w Małćjpolszcze umiarkowańsze aniżeli w Wiel- kićjpolszcze; zdają się chcieć wstrzymać postęp i pomno- żenie onych, wskazując maximum, które podnosi pań- szczyznę do …
In:
Excerpt
jedyny prz ) UWAGI Ut 93 STARODAWNE PRAWODAWSTWO STANOWĘ KMIECEMU SPRZYJAJĄCE, ZNISZCZONE Zniesienie rękojemstwa w Mazowszu jest polobno ykład prostego usunięcia prawa dla kmieci dogodnego. Ogólne prawodawstwo państwa podobnćj szczerości, z jaką Mazowsze …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ SZLACHTY. 93 251 ten artikuł ponawia, powtarza, a jednak stanowi aby tylko jeden kmieć mógł w ciągu roku wychodzić, jakby to rzeczywiście było wiślickie prawo, kiedy to o dwóch mówiło (193). Tym kłamliwym a fałszywym powołaniem się czyniąc mu …
In:
Excerpt
UWAGI Po zgonie Zygmunta Augusta 1573, stany i gmin szlachty obu narodów ze wszystkich dissidentów zło- żony, dla elekcji na ziemi mazowieckićj pod Warszawą zebrany, zawiązał konfederacją, aby zapewnić zgodę i wolne wszelkićj czci wyznanie. Tam …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 94. jiż nie powodują wielkim towarzyskości ruchem, ale niewoleni są koniecznością do niego się skłonić. Wzór cnoty, nieskazitelny, Aristides, wyznaje raczćj możno- skiemu, władzczą zasadę, a ustępuje ludowi zwyci jego po odparciu …
In:
Excerpt
954 UWAGI. nite sprawy głoszą, świćcą Jinnym połyskiem, jinnymi napojone widzeniami, sadowią się w stanowiskach nie- zgodnych z gminnymi zasadami: ten szuka sławy i ob- cych zaszczytów; jinny kardinalskiego pragnie kape- lusza, i dmie wysoką swą …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 94. 259 swym słabli, tym więcćj niecierpliwili się, tłumom wy- mawiali nieład. Podnosili skargi na jich obrady, na sejmy, na ziemskich posłów dzielnie ludową sprawę utrzymujących. Było to pole utarczek gdzie zabiegi możnych budziły …
In:
Excerpt
256 UWAGI, wieść rzeczpospolitę do dojrzalszego porządku, na sześć tygodni przed zgonem, aby się od wyrzutów potomności zasłonił, złożył do akt koronnych, swe żale, że rad jego niesłuchano, do czego nie bardzićj nieprzeszkodziło Jedno zamierzona moc i …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ, SZLACHTY. 95, 257 przywilćj, ani statut zatwierdzony i ogłoszony przez króla, ale wynikało z jedynego wszechwładztwa ludu, który go głowie państwa przepisywał, dochować obo- wiązywał. Dotąd, mówiono, prawa uchwalane były przez trzy stany, przez …
In:
Excerpt
258 UWAGI. u publicistów i ludzi stanu została na zawsze nie roz- wiązaną w konstitucji rzeczypospolitćj zagadką. (o do narodu, ten niewdawał się w te spory, dopełniał swego wszechwładztwa jak mu się podobało, i umiał głowę państwa w podległości utrzymać. …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 96, 97. 259 uczynić mieli. Wniosek aby każdy szlachcie, każdy obywatel był wyborcą i obieralnym, aby każdy gło- sował, zjednał mu wziętość i wpływ niezmierny i nie- zachwiany, jaki dochował do zgonu, a który stawia go pierwszego w …
In:
Excerpt
260 UWAGI. ie i rozróżniano Sejm wyobrażał comitia rzyms rzymskim wyrazem zwykłe sejmu spokojne obrady, comitia togata, od sejmów konnych jakie niekiedy na polu pod gołym niebem radziły, comitia paludata. Senat wyobrażał ciało patricjuszów, w kole jego …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 97, 98. 261 tedy słusznie przyznał że posłowie ziemscy posiadają moc wrażania się do tego stopnia że jeden z nich może wstrzymać wszystko i zawichrzyć przez swe veto (*%9), Posłowie zasiadający do obrad w owe czasy, niebyli dosyć …
In:
Excerpt
262 UWAGI. za Zygmunta Augusta sądownictwo, niegniewali się gdy jich porównywano do rzymskich censorów: to jim ułatwiało czuwać nad czcią, świętością, sacra, i oby- czajami, censores morum:; to jim ułatwiło zuchwałe cenzury druku chwycenie, pomyślnićjsze …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZŁACHTY. 99 263 99. OJCOWSKA WŁADZA STOSOWANA DO TEJ CO W RZYMIE. Stan obywatelski takoż się do nauki starożytności rzymskich stosował, co nie po mału na stan towarzyski działało. Szlachta stanem rycerskim zwana, powinna mieć była pierścień, …
In:
Excerpt
BZIAADSRL, Mię p O 264 UWAGI. spisanych rozporządzeniach (201) i dostrzeżono w nich że religja katolicka rzymska, jćj sacra, jój tnauguratio, powinny wszelkim sprawom przewodniczyć jak w Rzy- mie nie się bez augurów i wróżbitw nie obeszło. Wi- dziano w …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 99. 265 mał ojciec że miał prawo życia i śmierci nad dziećmi swymi, jakie miał nad poddanemi. W XVIII wieku jeszcze byli ojeowie rodzin trzymający się rzymskich prawideł: liberos relegandi, vendendi, oceidendi (*93). Bogacze i …
In: