Excerpt
126 UWAGI. w drugim jedynie poddaność osobista. System allo- djalny jest tedy zacnićjszy, opiera się na jidei, uznaje i utrzymuje godność człowieka i obywatela; system feudalny przeciwnie w swym uwidzeniu, z nienawiścią tój godności, przekłada zysk nad …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 42, 43. 121 nieprzezorna prostota , tłukły się pod kierunkiem po- jęć biblijnych i byzanekich (79). 43. RÓZNY RZECZY OBRÓT W STRONIE BUROPY ZA- CHODNIEJ A WSCHODNIEJ. Kiedy system feudalny strony zachodnio południo- wój Europy rozprzęgał …
In:
Excerpt
128 UWAGI. stojnićjsi urzędnicy wspólnie z biskupami zawiązują możnowładzczą reprezentacją czyli senat. Skoro się w reprezentantow zamienili obowiązki jich urzędu za- stąpione zostają jinnymi narodowymi urzędnikami. Szla- chta przez swych umocowanych …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 44. 129 naśladownictwo ciwilizacji zachodu i Niemiec, przy- padki miejscowe, diplomacja, nauka, oswajały z nim. Danja i Węgry wcześnićj j ujrzały wprowadzane jego zarodki; Czechy zostały weń uwikłane swym z rzeszą niemiecką związkiem. Litwa …
In:
Excerpt
130 UWAGI. miach feudalism i półtora wieku (1270- 1330) zagra- żał Polszcze zagładą. Aby kraj ocalić trzeba było piekielny ten żywioł przełamać, odeprzyć, zwalczyć. Władysław Łokietek z nieugiętą wytrwałością stawił mu czoła, syn jego Ka- zimirz wdał się …
In:
Excerpt
MOŻNOWŁADZTWO. 45. 131 45. RZUT OKA NA DRUGI OKRES. Drugi 234 lat okres, od 1139 do 1374 wystawia nader posępny obraz możnowładztwa, którego wichrzące osobistości, dorwawszy się kierownictwa i władzy, niepo- koją i szarpią wnętrza kraju, i nierychlćj …
In:
Excerpt
132 UWAGI ców, zdrajców, zbrodniarzy, podłych, co się swego rodu i ojczyzny wyrzekali. Prawo poplątane, potargane, dla obywatelstwa, dla ludu płodziło dowolności i nie- pewność; lud w ciszy trudu swego, przez różne zmienne uciążliwości koleje przechodzi. …
In:
Excerpt
TRZECI OKRES OD ROKU 1374 DO 1607: LAT 288 GMINNOWŁADZTWO SZLACHTY. Patrz dziejów opowiadanych rozdziały 90 do 138. 146 DUCH OBYWATELSKI WYWRACA DYNASTICZNY SYSTEM WSTRZYMUJE ROZPRZĘŻENIE. 0: czasu jak duch obywatelski, bacząc na prze- rażające kraju …
In:
Excerpt
134 UWAGI Dziedzictwo dynasticzne podważone za Kazimirza wielkiego i za Ludwika andegaveńskiego, za Wła- dysława Jagełły ostatecznie przepadło. Rodzina Pia- stów nie marzyła o swych prawach, jeśli książęta z nićj uganiały się niekiedy o tron to licząc …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 46, 47. 135 nawiści lub pożądliwości swćj zadosyć uczynić. Duch obywatelski polski niemało miał trudu aby jich roz- brojić, uciszyć i poskromić ten kniaziowski i możno- władzczy, Litwę trapiący zawrót. Aby zaś niedopuścić szarpanin i …
In:
Excerpt
136 UWAGI obowiązek niepokojił czas niejaki obywatelskiego du- cha, dogadzając z karbów wymykającćj się władzy kró- lewskićj, albo dawnemu porządkowi nowotnym prze- obrażeniom przeciwnemu. Ztąd wynikłe za a tra- piły panowanie Władysława Jagełły. …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ,. SZLACHTY. 47, 48 137 starościńska została oznaczoną, i weszła w liczbę ziem- skich dostojności, tym stosownićj, że duch obywatelski znalazł w jćj obowiązkach nagrodę swych wysług. Po- lubił on wystawę; dla panującego zachował tituł z ca- łym …
In:
Excerpt
138 UWAGI. w zamęt wpadło osobnym powiatów i provincij dzia- łaniem. Statut wiślicki w zapomnienie poszedł; pra- wodawstwo, zarząd, sprawiedliwość, pobory, policja, służba wojenna wyszczegulniały się po provincjach, wyosabniały się z powszechnych …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY 19 139 49. DUCH OBYWATELSKI JAK SIĘ NA CUDZOZIEM CZYZNĘ ZAPATRUJE, SEKTY. Czechy podówczas najdzielnićjszy wywierały wpływ, Węgry mnićj. Wiele dogodności, kryte powozy, wina dostatek, przybyły z Węgier; późnićj ubiór niektórych pułków, …
In:
Excerpt
140 UWAGI niektórzy biskupi pozwolili sobie palić heretiki (5), a wszyscy razem niezdołali oprzeć się małżeństwu księdza (7). Groźnie zabraniano jeżdzić na nowatorskie nauki za granicę, ale wszelkich sekt dissidenci swo- bodnie się w Polszcze siedlili, …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 130, 131. 341 uchodzą bezkarnie, wyj w jednym razie (mówi dalej podróżny cudzoziemiec), to jest że wolno szlach- cicowi lichego człowieka zabić, a uchylić i przydusić sprawę wieśniaka małą pieniężną opłatą. Należy jednak wyznać …
In:
Excerpt
342 UWAGI na przeważne mniemania i twierdzenia, śmiało powsta- wadi. Olizarovjus(72) i stary Szymon Starowolski (73) głośno. utrzymywali że przywłaszczenie prawa życia i śmierci jest nieprawne, uczynione przeciw prawu po- wszechnemu równie jak. przeciw …
In:
Excerpt
jus 100- olni jlne hb nują GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 132 343 że to książętu wolność wieśniactwu odjęli, niech zważą że Polska nigdy w podobnćj niezostawała tyrannji, a gdyby nawet doznała jćj, podobny gwałt tegoż byłby rodzaju co chwycenie niewolnika …
In:
Excerpt
344 UWAGI tak jak bezczelnie głoszone przez panów prawo życia i śmierci, jest zuchwałym fałszem i kłamstwem (75).* Ustęp ten Olizarovjusza okazuje przynajmnićj że pod owe zakrwawione czasy, zgiełku, i odmętu głos prawdy dawał się słyszyć; że w owe czasy, …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 132 545 towary i przedmioty w gospodarce domowćj i polowej potrzebne, takowe dwór zakupywał, sprowadzał i sprze- dawał. Szlachta co miała wstręt do handlu, która w mie- ście garcem, łokciem mierząc, funtem ważąc, byłaby się. …
In:
Excerpt
346 UWAGI gospody i chudoby rólnika nie polepszyło się. Mie- szkaniem biedne chaty słomą pokryte, z nieobrobionych klocków splecione, zwykle o jednym ognisku koło któ- rego krowy i 1 |. a przynajmnićj cielęta, liche ba- rany, prosięta i kury wspólnie z …
In:
Excerpt
wię nię- jim (i tóre elki 6! pól- póm mię. jet: rze: i50D4 muje lody GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 133 347 jażdżkach, opłacałi swe nawiedziny, podobnie i szlachta polska. czasem poczta urządzona ułatwiła przesyłki. Kraj lepićj: zaludniony, pozyskiwał …
In:
Excerpt
348 UWAGI bania do wieśniaczćj chałupy, on i cała drużyna jego, jedzą i pija co chcą z tego co najdą; 1-2 końmi jich a z resztą do jinnego: a to się dzieje bez jile się zmies krzywdy bo mają z sobą łóżka w wozach pociągu, w nich wino i zapas solonego lub …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 133, 134 349 i duchownych, powołując się na dawne twierdzćnia, że duchowieństwo wyzwoliwszy się od służby wojennćj, w porze niedostatku i wycieńczenia skarbu, obowiązane jest ciężary podjąć i potrzebie swym dostatkiem za- dosyć …
In:
Excerpt
350 UWAGI. kiedy się jawił przerażający umysłowy niepokój złe wróżący. Coś zbliżającego się nagle zatrważało szł: chtę: na dobrą nienawodząc drogę(57): a ludowi cierpliwości brakować poczynało. Niema co przypominać religijnego podraźnienia które lud …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 134. 351 rzenia jednak wyraźne markotności i rozpaczy następ- stwa, nie tyle trapiły myśl szlachecką co obawa nie- pewnego usposobienia a do wybuchu skorćj ukrajińskićj ludności czyli kozackićj, co mogłoby się w rzeczywisty bunt …
In:
Excerpt
359 UWAGI. prowadzić usiłował, a w tymże czasie 1578 jich wodza 5 był zniewolony. Za Zygmunta HI 1593 pod Kosińskim wzniecili niesworne burze przytłumione Podkowę sprawnością „Jana Ostrogskiego który kilkotysiączny bunt rozpędził. Wnet 1596 żeby jinny pod …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 135. 353 można dać ludu nazwę zbiegowi wszelkiego narodu łotrów co zasłażonej kary uszli. Zbierają się w nie- dostępnych między porohami Dniepru miejscach, pięć- dziesiąt mil niżćj Kijowa. Ten dziki pobyt, między stropymi …
In:
Excerpt
354 UWAGI. wiście jich szczepu; mieli pierwszeństwo wojskowe, rej w radzie i w oborze hetmana; a sami jedynie, 0so- +(93 mogli (93). bnego hetmana dla siebie podnieść 136. KOZACY LUD ROLNICZY. Z przęłudnianych licznym zbiegiem dnieprowych wysp mnożyło się …
In:
Excerpt
GMIN. SZLACH. ZAWICHRZONE. 136 355 oczywiście niepostała myśl obywatelska; bo nie z nich do szlachty niezaciągnęło się ma sposób licznych lu- dności 'z przestronego Litwy panowania, i nieprzed- sięwzięło na jich wzór wyzwolić się z pod włościańskich …
In: