Excerpt
152 UWAGI. i uchwalał rozporządzćnia do okoliczności stosowne, które się potrącały, nieprzynosząc nic stanowczego. Ustawicznym tym doświadczeniem rozruchany, dostrzegł że prawodawstwo jego gdyby nabyło mocy, więcćj by wolności zapewniło, aniżeli …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 56 153 następców swych jacy nie jinni być mogli tylko własne dzieci lub bliscy jich krewni, gdyż obor panujących długo trzymał się rodziny panującćj. Powodowali r: umysł obywatelski stopniami trud swój rozwij a prawa swe i władzę poz …
In:
Excerpt
154 UWAGI raz na zawsze. Urządzenie onych dojrzewało przy- wileja do milczenia przywodząc; a wzrost jich mocy niepomiernego już przybrał znaczenia, gdy wymarzone Buonakorsego urojenia, niepokojem szlachtę przejąw- szy, dobiły niepewność w jakićj władza …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY 6 155 zgromadzeń provincjonalnych. W roku 1505, Alexan- der w Radomiu dobitnićj mówi że nie nie mogło być uchwalone przez panującego, bez senatu i posłów ziem- skich (22). Duch obywatelski był kłopocony i niepokojony jedynie …
In:
Excerpt
156 UWAGI. narodowe reprezentacijne, dziwnie natchnąl usposobie- nia kanelerzy, którzy w wysokim położeniu swym mogli zawadzać lub sprzyjać postępowi. W długim tych do- stojników szeregu, ani jeden na zażalenie jakie nie- zasłużył. Jich wziętóść rosła z …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 57 157 Czasu unji Litwy z koroną, 1569, Litwa zatrzy- mała w zupełności swój drugi statut i takowego trzecią 1588 przyrządziwszy redakcją zachowała ją dla siebie samój, przyjmując statut koronny jako posiłkowy; a w dalszym rzeczy …
In:
Excerpt
158 UWAGI uciszenia których, widziano że statut wislicki i com- mune 1506 dostatecznemi być nie mogły. Takie w owe wieki rozmiłowanie w osobistych i mićjseowych swobodach, zasady rzeczypospolitćj na niewymiernćj rozwij ące się przestrzeni, umiały prze- …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLAGHTY, 59 159 ni ktobądź; zrzeka się tedy wszelkich jakie mu przy znawano praw niezgodnych z potrzebą i powodzeniem kraju. Zrzeczćnie się to tak było ważne jak zaprowa- dzenie do Litwy, na sposób Polski sądownietwa i za- rządu …
In:
Excerpt
160 UWAGI. rych do zwyczajów tyle miano uprzedzenia i przywią- zania? Obojętnie i ze wstrętem na trud jego poglą- dali równie szlachta jak mieszczanie niechcący wyrzec się niemieckiego prawa (25). Co do dzieł Jakóba Przyłuskiego ogłaszanych 1548 i 1551 …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 57. 161 i dostatecznićj objaśniają. Te właśnie okazują całą siłę i potęgę jaką sejmy uzyskały. Jego rozpoznawanie rzeczy, głosy, uchwały, zda- nia, zależały od usposobienia, pojęcia i ochoty posłów. Stanowiono przyzwalając, okrzykiem …
In:
Excerpt
162 UWAGI Od sejmu 1521 król obowiązany był, w universa- łach zwołania sejmu wymienić jakie wnioski wyto- czone być mają. Od 1529 posłowie przybywali z wy- raźnymi swych wyborców poleceniami, a w racając z poselstwa swego nieraz sprawę zdawali. Od 1573 …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 60. 163 Złożone z dwu narodów, dwiema zowiących się państwami i z wielu małych cząstek i rozmajitości two- rzyło rzeczpospolitę ustaloną. Niebyła to federacja, ani kilka krajin podlegaj: ych jakiemu pojedynczemu panującemu albo stolicy …
In:
Excerpt
——s cj OO LAWY YI SZIAASBAY, O 164 UWAGI żnych w rzeczypospolitćj rozporządzeń, albo dla wy- poczynku po znoju podróży, czy trudzie wypraw wo- jennych lub łowów i polowania. Ale dworu trzeba było po całych rozległych rze- czypospolitćj przestrzeniach …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 61, 62. 165 słowem wyrzutu, usiłująć natchnąć Litwę lepszym uspo- sobie jakie powolny czas i zbieg okoliczności wyjednał. Co do jinnych wojen, pięć czy sześć lat boju 1410 do 1422 za Jagełły, niezdołały jeszcze zabezpieczyć kraju od …
In:
Excerpt
166 UWAGI zimirza przeznaczony został do jój przyjęcia (37). Mil- sza była Jagellonom węgierska korona. Po czterykroć w 1440 i 1472, a po dwakroć 1490 za nią chwytali; dwa razy rzeczywiś skiego narodu posiedli. Te postronne zdarzćnia były cie ją stosownie …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 62, 63 167 niały się zrzec się tego nabytku i chęć zwrotu wyto- czyli 1504: Polacy niebaczni na korzyść jaką to rze- czypospolitćj przynieść mogło, obojętnymi się okazali. Z ziębło bratnie serce, dla tój cząstki narodu co się przed 90 …
In:
Excerpt
168 UWAGI ludności, stosunkami handlowemi, nęciło zyskiem i do- godnością. Ruskie miasta aż za Dniepr zaludniały się ludno- ścią polską, rzemieślnikami niemieckiego lub polskiego rodu z Polski napływającymi; a ci wyjednywali sobie teutońskie, …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 63, 64. 169 trzebowała zaludnienia niemieckim mieszczaństwem, ale Podole, Ukrajina, Podlasie wtedy puste, i lesista Litwa. W tych ziemiach siedliła się szlachta polska, Małopol- ska mianowicie zaludniała Podole. Ale Wielkopolska i …
In:
Excerpt
170 UWAGI W też czasy pokrewnienie się i zwiąski książąt mazowieckich z litewskiemi, ułatwiały Mazurom siedle- nie się w krajinach Niemna i Wilji. Roje szlachty i kmieci ruszając ze swych nieżyznych piastów przeno- siło się z pługiem uprawiać role górnćj …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLĄCHTY. 64 171 szlachecki zasilany był ustawnie przez gmin szlachecki Mazurów. Widziano zawsze w Mazowszu rozpromie- nione niwy, bez końca między drobnych posiadaczy w długie pasy prute i dzielone, a gdy dział takowe wycieńczył, dla pługa …
In:
Excerpt
172 UWAGI powodzenia jakie otrzymała Polska. Przeciwności ja- kich doznał dodały mu hartu i napojiły uporem i za- ciętością. W czasie tedy wcielenia do korony, wyzwo- lony z własnych więzów, żwawo wspólną toczył ze stanem rycerskim polskim sprawę, …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 65, 66. 113 woduje głównie myśl która unosi znamienitą część ludu, pojęcie jakie powziął, które do pewnej dojrza- łości rozwija. Powie kto że podobną w tych czasach dążność dostrzegać można w jinnych narodach. Jeżeli te na- rody za …
In:
Excerpt
(74 UWAGI genae, służyła szlachcie, ale razem obćjmowała tych wszystkich eo powołaniem broni i rolniczym rycerską służbę obowiązującym, trudem i służbą obywatelską stanowi szlacheckiemu wspólniezyli. _ Pospolicie tedy lud rolniczy nieszlachecki …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ, SZLACHTY. 66. 175 datków i obrony kraju, przyzwojita jest aby jich posia- dłości dostarczały obrońcom kraju potrzeb i dogodności Z koleji znaleźli się przemożni panowie co w ślady duchowieństwa poszli (**). Ą ci zbudowali szlachtę, która się na …
In:
Excerpt
176 UWAGI. swą rolę uprawujący był do nićj przywiązany. Stało się naostek że, duchowni, szlachta i mieszczanie po- siadający ziemie niepłacili, jich role wyzwolone były od poboru: płacili bezpośredni rolnicy poddani lub czynszownicy (*0). 67. OBRONA …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 6ż irri i zbrojnie występować (37). * Każdy szlachcie wystę- pował wedle możności, stosownie do tego przemożne pany wiodły zbrojne poczty mnićj więcćj liczne, w miarę potrzeby i własnćj ochoty. Niekiedy nad siły potężne wyprowadzali …
In:
Excerpt
118 UWAGI. rsza dała tego przykład. W Polszcze tym cza- Aj bzlat m dla pospolitego ruszenia, uzbrojenia, karności, i okazki i pierw sem 15 stępnych pisano niejakie prawidła po ziemiach i województwach (*9). Na ostatek w cza- sie kiedy prawodawcy zajęci …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 68, 179 raici w pracowitćj ciszy w stronach Litwy bezpiecznie zasiedlili się (*'). Cyganie ukazali się w Polszcze koło 1500 i swo- bodnie włóczyli się(*2). Gdy wady nędznego jich ży- cia poznano 1557, 1563, 1578, chciano jich wygnać. …
In:
Excerpt
180 UWAGI. i Kapczaku wiedzą dobrze, jiż nie są cudzoziemcami między przyjaciołami Litwinami. Jich pułki liczyły się do wojska narodowego. W czasie unji lubelskićj 1569, ci z nich co ziemię posiadali, weszli w prawa obywatelskie szlachty; kraj miał w nich …
In:
Excerpt
GMINNOWŁ. SZLACHTY. 68 181 kiedy jewrejów, a władze i światłe duchowieństwo na- rodowe ukajało pojątrzenia (*4). (33%) Czacki (w rozprawie o żydach) a zanim Lubliner (des juif, en Pol. Bruxel. 1839), Carmoly (revue orientale, Bruxel. 1841) pozbierali …
In: